مراسم اربعین حسینی، نه‌تنها یک آیین مذهبی، بلکه نمادی از وحدت، همدلی و ایثار است که میلیون‌ها انسان از سراسر جهان را در کربلا گردهم می‌آورد. این رویداد عظیم، که بیش از 20 میلیون نفر در آن شرکت می‌کنند، پیام عاشورا را به‌عنوان چراغ راه عدالت و آزادی به جهانیان عرضه می‌کند. در این میان، حضور پرشور مردم افغانستان، اعم از شیعه و سنی، جلوه‌ای استثنایی از عشق به امام حسین (ع) و همبستگی انسانی را به نمایش می‌گذارد.
اهمیت مراسم اربعین در جهان امروز، به‌ویژه برای معرفی ارزش‌های انسانی به مخاطبان غیرمسلمان و غربی، غیرقابل‌انکار است. این مراسم می‌تواند به‌عنوان پلی برای گفت‌وگوی ادیان و مذاهب، پیام صلح و برادری را به جهانیان برساند. پرسش اساسی این مقاله این است: چگونه اربعین حسینی در افغانستان به‌عنوان نمادی از وحدت شیعه و سنی و تجلی ارزش‌های انسانی، می‌تواند الگویی برای صلح و همبستگی جهانی باشد؟
اربعین حسینی؛ تجمعی فراتر از مرزها و مذاهب
اربعین تنها یک مراسم مذهبی نیست، بلکه نمادی از همبستگی، ایثار و مهمان‌نوازی است که مرزهای جغرافیایی و مذهبی را در هم می‌شکند. در این راهپیمایی، ایرانی، عراقی، پاکستانی، افغانستانی، هندی، آفریقایی، اروپایی، مسلمان و غیرمسلمان، همه در کنار هم قدم برمی‌دارند. این تجمع، بیش از هر چیز، پیامی از امید است؛ امید به دنیایی که در آن، عشق به حق و مقاومت در برابر ستم، بیش از نفرت و تقسیم‌بندی حکم‌فرمایی می‌کند.
در این میان، افغانستان جایگاه ویژه‌ای دارد. کشوری که با وجود تمام چالش‌های امنیتی و سیاسی، هر سال هزاران زائر از همه اقشار، اعم از شیعه و سنی، به سوی کربلا سفر می‌کنند. برخلاف تصویری که برخی رسانه‌ها از افغانستان به عنوان کشوری منقسم و درگیر اختلافات مذهبی ترسیم می‌کنند، واقعیت این است که در دل کابل، قندهار، مزارشریف و هرات، عشق به امام حسین (ع)، فراتر از فرقه و مذهب است.
اربعین در آیینه سنت‌های مردم افغانستان
در افغانستان، اربعین، بخشی از حافظه‌ی فرهنگی و جمعی مردم است. در شهرهایی چون کابل، هرات، بامیان، مزارشریف، غزنی و دیگر نقاط، مردم با برپایی مراسم روضه‌خوانی، نذر و نیاز، عَلَم‌گردانی و دسته‌های سینه‌زنی، در فضایی از احترام متقابل، اربعین را گرامی می‌دارند.
در برخی روستاهای مرکزی و شمالی کشور، رسم است که زنان در روزهای منتهی به اربعین حسینی، برای دل‌سوختگان کربلا سفره‌هایی از نذر برپا می‌کنند، از غذای ساده تا حلوا و آش. حضور اقشار مختلف (شیعه و سنی) در این مراسم‌ها، با احترام و همراهی، خود گواهی است بر عمق پیوند عاطفی و مذهبی که فراتر از مرزهای مذهب، در بطن جامعه شکل گرفته است.
کربلا در دل مردم افغانستان
اگرچه فاصله‌ی جغرافیایی افغانستان تا کربلا زیاد است، اما برای هزاران زائر افغان، این فاصله تنها در نقشه‌ها معنا دارد، نه در دل‌ها. در سال‌های اخیر، با وجود شرایط دشوار امنیتی، هزینه‌های بالا و چالش‌های ویزا، حضور زائران افغان در پیاده‌روی اربعین حسینی چشمگیر و الهام‌بخش بوده است. این زائران، با وجود کمبود امکانات، با پای دل می‌روند؛ با کوله‌باری از عشق، ایمان و سنت بر میگردند.
موکب‌های مردمی افغانستانی در مسیر مختلف به سمت کربلا، اغلب با امکانات اندک اما دلی بزرگ، از زائران پذیرایی می‌کنند. جوانانی از هرات و بلخ تا غزنی و دایکندی، برای خدمت به زائران، شب و روز نمی‌شناسند. زبان مشترک آن‌ها، نه فارسی است و نه پشتو؛ زبانشان همان زبان حسین (ع) است: زبان ایثار.
وحدت شیعه و سنی در اربعین؛ حقیقتی فراتر از شعار
اربعین حسینی در افغانستان، فرصتی است برای فروریختن دیوارهای تفرقه. در فضای اجتماعی این کشور، اهل سنت امام حسین (ع) را نه تنها شخصیت تاریخی، بلکه الگوی انسانی و قهرمان ایستادگی در برابر ظلم می‌دانند. سخنان عالمان دینی اهل سنت در مدح امام حسین (ع)، و حضور آنان در بسیاری مراسم‌ها، نمایانگر بُعد مشترک این حماسه در ذهنیت دینی افغان‌هاست.
در شهرها و قریه‌های سنی‌نشین، مردم با آذین‌بندی مساجد، پخش نذری، و خواندن مرثیه‌هایی به زبان‌های محلی، عشق خود به امام حسین (ع) را ابراز می‌کنند. در نگاه عموم مردم افغانستان، اربعین نه یک مناسک مختص مذهب خاص، بلکه آیینی انسانی و فراگیر است که همه با آن هم‌دل‌اند. حسین (ع) در افغانستان، نه فقط رهبر یک مذهب، بلکه شهید عدالت و نماد همبستگی است.
اربعین حسینی؛ زبان مشترک انسانیت و الگوی جهانی برای همزیستی
در جهان آشفته امروز که مرزهای فرهنگی و مذهبی روزبه‌روز تنگ‌تر و گفت‌وگوها دشوارتر می‌شود، اربعین به‌عنوان آیینی برخاسته از دل تاریخ اسلامی، توانسته به زبانی جهانی برای وحدت و تفاهم تبدیل شود. تجربه مردم افغانستان در برگزاری اربعین، گواهی زنده و پرمعناست بر اینکه چگونه یک مناسک دینی می‌تواند به بستری برای همدلی، گفت‌وگوی تمدنی و هویت مشترک ملی بدل شود. در افغانستان، اربعین حسینی فقط یادآور قیامی تاریخی نیست؛ بلکه آیینه‌ای است که در آن شیعه و سنی، فارسی‌زبان و پشتو‌زبان، زن و مرد، دست در دست یکدیگر، چهره واقعی ملت واحد را به تصویر می‌کشند.
همان‌گونه که مردم افغانستان توانسته با محوریت اربعین از مرزهای قومی و مذهبی عبور کرده و به وحدتی اجتماعی و فرهنگی برسد، دیگر جوامع نیز می‌توانند از این تجربه الهام بگیرند. اربعین در این سرزمین، نه‌تنها حلقه اتصال مردم با گذشته‌ای پر افتخار است، بلکه به سکویی برای گفت‌وگوی بین‌فرهنگی و ادیانی تبدیل شده که می‌تواند الگویی عملی برای دیگر کشورها باشد.
پیام اربعین حسینی، پیامی است جهانی؛ فراخوانی برای آزادی، عدالت و همدلی. تجربه افغانستان نشان می‌دهد که این پیام، اگر در دل ملت‌ها بنشیند، می‌تواند به زبانی مشترک برای صلح و همزیستی بدل شود، زبانی که نه به مرز وابسته است و نه به مذهب، بلکه به انسان بودن.
بسم الله ختک
