“نسل بشر تا صد سال آینده منقرض خواهد شد” سال 2009 پروفسور 95 ساله استرالیایی فرانک فنر هنگامی که این جمله را به زبان آورد، همگی از او انتقاد نموده و ریشخندش کردند، اما با گذشت 13 سال از اظهارات پروفسور فرانک فنر، کشورهای مختلفی گرداگرد یکدیگر در شرم الشیخ مصر جمع شدند، سخنان پروفسور استرالیایی را درک کردند و نشستی را با عنوان تغییرات اقلیمی در شهر ذکر شده برگزار و نگرانی های خود را از تغییرات اقلیمی دنیای کنونی ابراز داشتند.

پدیده های بی‌سابقه گرما، جاری شدن سیل ویرانگر در پاکستان – افغانستان و خشکسالی در شرق آفریقا، اینها فقط بعضی از تبعات ناگوار گرمایش زمین در سال 2022 است.

جای شگفت انگیزی نخواهد بود که نگرانی ها در مورد تغییرات آب و هوایی افزایش یافته است، به ویژه در میان نسل جوانی که فقط دنیای کنونی را دنیایی می شناسند که درگیر مسائل اقلیمی است.

اکنون به اظهارات پروفسور استرالیایی و به این فهم رسیده ایم که تغییرات اقلیمی بزرگترین دشمن بشریت است.

وضعیت جهان چگونه است؟

تغییرات اقلیمی، شاخص بحران موجود زمان حال حاضر است که سریعتر از آنچه که ما نگران آن بوده و هستیم، در حال رخ دادن است. انسان مانند هر نو بلای دیگری، در برابر این تهدید همچنان ناتوان است. همانطور که دبیرکل ملل متحده انتونیو گوترش در ماه سپتمبر سال جاری اظهار داشت که “وضعیت اضطراری اقلیمی کنونی مانند یک مسابقه ای می ماند که ما درحال حاضر بازنده آن هستیم، اما می توان پیروز این مسابقه شد.”

براساس گزارشات منتشر شده، هیچ گوشه ای از جهان از پیامدهای ویرانگر تغییرات اقلیمی در امان نیست. افزایش دما باعث تخریب محیط زیست، بلایای طبیعی گوناگون، بحران کمبود مواد خوراکه و آب آشامیدنی، مشکلات اقتصادی، جنگ و تروریسم می شود. گرم شدن زمین باعث شده تا سطح دریاها نسبت به زمین افزایش یابد، یخ های غول پیکر منطقه قطب شمال در حال ذوب شدن هستند، صخره های مرجانی در حال از بین رفتن هستند، اقیانوس ها اسیدی شده اند و جنگل های بیشتری بر اثر گرمای روزافزون آتش بگیرند. از آنجایی که تاوان و هزینه تغییرات اقلیمی به حدنهایی غیرقابل جبرانی رسیده است، اکنون زمان آن رسیده است که همه کشورها دست به اقدامات پیشگیرانه ای برای این حوادث غیرقابل جبرانی بزنند.

سالانه میلیاردها تن کربن دی اکساید در نتیجه سوخت زغال سنگ، نفت و گاز در فضای کره زمین منتشر می شود. گازهای گلخانه‌ای بدون اینکه نشانه‌ای از کاهش آن دیده شود، در بالاترین حد خود تولید می شوند.

همانطور که سازمان جهانی هواشناسی گزارش می دهد، چهار سال گذشته، گرم ترین سالهای تاریخ ثبت شده است. بر اساس این گزارش در سپتمبر 2019، حداقل یک درجه سانتیگراد بالاتر از سطح پیشا صنعتی (۱۹۰۰-۱۸۵۰) هستیم.

توافقنامه پاریس هدف کمی بلند مدتی- هرچند بطور جمعی- را برای تثبیت افزایش میانگین دمای جهانی به زیر 5 درجه سانتیگراد و دنبال کردن تلاش ها برای محدود نمودن افزایش دما تا 2/0 درجه سانتیگراد بالاتر از سطح پیش از انقلاب صنعتی در نظر گرفته است. اما اگر انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی را کاهش ندهیم، میانگین دما تا سال 2100 به بیش از سه درجه سانتی‌گراد می‌رسد و آسیب‌های جبران‌ناپذیر بیشتری به اکوسیستم‌ها وارد می‌کند.

یخچال ها و توده های یخی در مناطق قطبی و کوهستانی در حال حاضر سریعتر از همیشه در حال ذوب شدن هستند و باعث بالا آمدن سطح آب دریاها می شوند. تقریباً دو سوم شهرهای جهان با جمعیت بیش از پنج میلیون نفر در مناطقی قرار دارند که در معرض خطر افزایش سطح دریا هستند و تقریباً 40 درصد از جمعیت جهان در 100 کیلومتری ساحل زندگی می کنند. اگر اقدامی انجام نشود، کل مناطق نیویورک، شانگهای، ابوظبی، اوزاکا، ریودوژانیرو و بسیاری از شهرهای دیگر ممکن است در طول عمر حیات ما، خود را زیر آب بیابند و میلیون‌ها نفر آواره شوند.

گرمایش زمین بر امنیت غذا و آب همه موجودات روی زمین تأثیر می گذارد. تغییرات اقلیمی یکی از دلایل مستقیم تخریب خاک است که میزان کربنی که زمین می تواند در خود داشته باشد را محدود می کند. امروزه حدود 500 میلیون نفر در مناطقی زندگی می کنند که تحت تأثیر این فرسایش قرار دارند. در همین حال، تغییرات اقلیمی دسترسی و کیفیت به آب شرب و برای کشاورزی را محدود می کند.

در بسیاری از مناطق، محصولاتی که برای قرن‌ها رشد کرده‌اند، در حال نابودی هستند. چنین تأثیراتی عمدتاً بر اقشار فقیر وآسیب پذیر وارد می شود. براساس تحقیقات دانشگاه استنفورد، گرمایش جهانی موجب شده بیشتر کشورهای فقیر روی زمین، فقیرتر از پیش باشند. در مقابل، بیشتر کشورهای غنی نیز به همین میزان، ثروتمندتر از پیش شده‌اند.

در پایان این بخش باید ذکر کرد که مسائل محیط زیستی به ما می‌گوید که تاثیرات اقلیمی بر کره زمین و مردم آن غیرقابل انکار است، همچنین به ما می‌گوید که برای متوقف کردن این موج هنوز دیر نیست اما این امر مستلزم دگرگونی‌های اساسی در تمام جنبه‌های جامعه است: نحوه رشد مواد غذایی، چگونگی استفاده از زمین خاکی و نحوه استفاده از محیط زیست برای رشد اقتصاد و …

کشورهای آسیب پذیر در مقابل تغییرات اقلیمی

بسیاری از حوادث شدید اقلیمی مرتبط با گرم شدن کره زمین ربطی به درآمد یا تولید ناخالص داخلی یک کشور و یا مردم یک منطقه جغرافیایی مشخص ندارد. این مسئله را در سال 2021 با سیل های مرگبار در اروپا و همچنین سیل های بزرگی که در چین و ترکیبی از زمستان سرد و طوفانی که در ایالات متحده رخ داد، مشاهده کردیم. بسیاری از سازمان‌هایی که مسئول رتبه‌بندی کشورهایی هستند که بیشتر تحت تأثیر تغییرات اقلیمی قرار دارند، کشورهایی مانند ژاپن و آلمان را هم در صدر لیست خود دارند.

با این حال، کشورهای با درآمد بالاتر به طور کلی منابع بیشتری برای مقابله با اثرات اجتناب ناپذیر تغییرات اقلیمی دارند. اما کشورهای کم درآمد از این موضوع مستثنی هستند. با استفاده از داده‌ها و رتبه‌بندی‌های ابتکار سازگاری جهانی نوتردام و شاخص خطرات اقلیمی Germanwatch، کشورهای زیر ده کشوری هستند که بیشترین آسیب را از بحران آب‌وهوایی دیده‌اند.

افغانستان 2) بنگلادش 3) چاد 4) هائیتی 5) کنیا 6) مالاوی 7) نیجریه 8) پاکستان 9) سومالی 10) سودان

در این بخش به وضعیت افغانستان می پردازیم:

افغانستان علیرغم سهم کمی که در انتشار کلی جهانی گازهای گلخانه ای دارد، یکی از آسیب پذیرترین کشورهای جهان در برابر اثرات تغییرات اقلیمی می باشد و یکی از کشوری هایی است که تجهیزات ناچیزی برای مقابله با پیامدهای آن را داراست.

متاسفانه برای سال ها متمادی، افغانستان با فجایع شدید و بدتر اقلیمی و بلایای طبیعی روبرو بوده است، از جمله: خشکسالی، طوفان ها، سیلاب ها، رانش زمین، برف کوچ ها و زلزله ها. این بلایا در نتیجه تغییرات اقلیمی و عدم حفاظت از محیط زیست می باشد که بر تعداد و شدت آنها سال به سال افزوده می شود. اکنون هزاران نفر در سراسر کشور سالانه تحت تأثیر بلایای طبیعی ناشی از آب و هوا قرار می گیرند.

دلایل آسیب پذیری افغانستان در برابر تغییرات اقلیمی

دلایل زیادی وجود دارد که چرا افغانستان در برابر این مسائل زیست محیطی آسیب پذیر است:

با توجه به اینکه 80 درصد از جمعیت این کشور به مسلک زراعت مشغول هستند، تغییرات جزئی اقلیمی تأثیرات عظیمی بر زمان رشد و بازدهی آن محصولات دارد و کمبود مواد غذایی را محتمل تر می کند.
مسائل زیست محیطی تهدید قابل توجهی برای این کشور به حساب می آید، دلیل آنکه گنجایش و ظرفیت مناسبی برای انطباق با شرایط در حال تغییر را دارا نیستند و اغلب از روش های قدیمی و سنتی استفاده می کنند که دیگر مناسب یا تاثیرگذار برای عصر حاضر نمی باشند.
سال‌ها جنگ، مکانیسم‌های مدیریت منابع طبیعی سنتی را از بین برده است و برنامه‌هایی را که دولت های پیشین در قبال تغییرات اقلیمی داشتند، نادیده گرفته شدند.
هیچ شبکه ایمنی اجتماعی برای کمک به مردم برای مقابله در مواقع بحرانی وجود نداشته و اکثر خانواده‌ها ذخیره مالی ندارند. با این وجود، هر بار که آنها تحت تاثیر تغییرات و حوادث اقلیمی قرار می گیرند، توانایی برای مقابله با آن را ندارند.
مردم افغانستان همچنین به سیستم‌های هشداردهنده مجهز نیستند تا سریع بتوانند خود را برای مقابله با حوادث، آماده کنند. این بدان معناست که احتمال تلفات جانی، معیشتی و زیرساخت ها بسیار بیشتر است.
بلایایی مانند سیل و خشکسالی اکوسیستم ها را از بین می برند و مردم را مجبور به ترک خانه های خود می کند که باعث خواهد شد بر سر منابع کمیاب طبیعی درگیری ایجاد شود.
جنگ و آوارگی در سال گذشته صدها هزار نفر را از زمین ها و دام هایشان جدا کرد، همچنین برداشت محصول و بهره وری را در کوتاه مدت به خطر انداخت و این باعث شد تا مقاومت و سازگاری در میان مردم تا حدودی از بین برود.

جهان باید به تغییرات اقلیمی در افغانستان توجه داشته باشد!

هنگامی که طالبان کابل را در ماه اگست 2021 تصرف کردند و توانستند قدرت را تماما بدست بگیرند، توجه رسانه های بین المللی شدیدا به افغانستان چرخانده شد اما پس از گذشت بیش از یک سال، در حال حاضر افغانستان دیگر سرخط نخست رسانه های بین المللی نیست. متاسفانه این کشور با بحران های انسانی، اقتصادی، صحی و حکومتی مواجه شده است. سازمان ملل متحد پیش بینی می کند که حداقل 24 میلیون افغان، یعنی بیش از نیمی از جمعیت این کشور، در سال جاری (2022) به کمک های بشردوستانه نیاز خواهند داشت. همراه با 9 میلیون نفری که در آستانه قحطی قرار دارند، متاسفانه افغانستان به سرعت در حال تبدیل شدن به ناامن ترین کشور غذایی در جهان است.

با این حال و وضعیت، بحران های متعددی که افغانستان با آن مواجه است، با تغییرات اقلیمی تشدید خواهد شد. همانطور که حافظ عزیزالرحمن رئیس عمومی اداره ملی حفاظت محیط زیست عنوان کرد که پیامدهای ناگوار تغییر آب و هوایی مربوط یک جغرافیای مشخصی نبوده و ضررهای آن هم حد و مرزی را نمی شناسد و جهان نباید با این موضوع سیاسی برخورد نکند.

افغانستان به دلیل موقعیت جغرافیایی، با تغییر الگوهای اقلیمی و زیرساختی که قادر به مقابله با گرمایش جهانی نیست، در میان آسیب پذیرترین کشورهای جهان از نظر آب و هوایی جای داشته که در بخش پیشین عنوان شد که این کشور در رده نخست آسیب پذیرترین کشورها قرار دارد. این کشور دومین خشکسالی خود را در چهار سال گذشته، همراه با بحران اقتصادی که وضعیت انسانی را تشدید می کند، سپری کرده که تاثیرات اقلیمی باعث خواهد شد تا وضعیت این کشور را در مواجه با مشکلات بدتر کند.

این در حالیست که جامعه جهانی تا کنون تمرکز خود را بر وعده خلافی های طالبان راجع به تشکیل حکومت فراگیر و رعایت مسائل حقوق بشری به ویژه حقوق زنان و دختران کرده است. تغییرات اقلیمی یک مسئله اساسی و مهم برای افغانستان بشمار می رود که مسئولیت آن جهانی می باشد نه اینکه صرف بر دوش افغانها باشد بخاطریکه هم بر زندگی افغانها و همچنین زندگی کشورهای همسایه و منطقه تاثیر گذار خواهد بود.

نتیجه گیری

مسئله تغییرات اقلیمی می‌تواند نقطه ورودی برای برقراری ارتباط با طالبان در یک محیط غیرسیاسی‌شده و غیرامنیتی‌شده باشد. این مسئله یکی از معدود موضوعاتی است که جامعه جهانی و طالبان در واقع روی آن توافق دارند. آقای عبدالقهار بلخی، از سخنگویان وزارت خارجه طالبان، روز دوشنبه ۱۶ عقرب 1401 اظهار داشت که امارت اسلامی برگزاری 27مین گردهمایی تغییرات اقلیمی در شرم‌الشیخ – مصر را اولین مشی به منظور یافتن راه‌حلی برای مشکلات اقلیمی بزرگ در جهان می‌داند و بر این عقیده می باشد که بدون سازگاری و کار مشترک نمی‌توان مشکلات مشترک را ریشه کن کرد.

در نهایت، تغییرات آب و هوایی بر همسایگان افغانستان نیز تأثیر می گذارد. انعطاف پذیری در مسئله اقلیم در میان کشورهای منطقه می تواند گامی کوچک، اما با ارزش و با اهمیت، برای همکاری میان افغانستان و کشورهای منطقه باشد. این اقدامات ممکن است گام‌های کوچکی باشند، اما با توجه به شرایط موجود، گام‌هایی هستند که ارزش برداشتن را دارند.

لینک کوتاه: https://tahlilroz.com/?p=1283