خط آهن خواف – هرات

افغانستان یک کشور محاط به خشکه است و به مسیرهای دریایی برای واردات و صادرات کالاهای تجاری دسترسی ندارد و خطوط هوایی هم به دلیل هزینه بالای که دارد برای کشورهای فقیر همچون افغانستان مناسب نیست؛ بدین جهت جاده و خط آهن جایگاه ویژه در تجارت کشور ما دارد.

گذشته از مزیت های کلی خطوط آهن برای افغانستان در مقایسه با مسیر جادهای، جهت دسترسی به بازارهای جهانی، خط آهن خواف- هرات دارای مزیت ها و ویژگی های اقتصادی خاص است که در این نوشته به آن پرداخته می شود.

مزیت های اقتصادی خط آهن خواف – هرات

کاهش تراکم در مرز اسلام قلعه

تراکم زیاد در مرز اسلام قلعه یکی از مشکلات جدی برای تاجران افغانستان است. طبیعی است که وجود تراکم در این مرز تنها تجار را دچار مشکلی نمی کند، بلکه به هر میزان که اموال تجاری وارداتی در این مرز معطل بماند به همان میزان روی افزایش قیمت ها در بازارهای داخلی افغانستان تأثیر می گذارد. خط آهن خواف – هرات و ایجاد بندر جدید باعث می شود که تراکم در مرز اسلام قلعه کاهش پیدا کند و به همان میزان به سرعت انتقال کالا به بازارهای افغانستان کمک می کند که به طور طبیعی کاهش قیمت ها را نیز در پی دارد.

دسترسی به دریا از طریق خط آهن

افغانستان یک کشور محاط در خشکه و است و خود به بنادر دریایی دسترسی ندارد، درحالیکه دسترسی به بنادر دریایی از اهمیت فوق العاده در تجارت جهانی برخوردارد است. هرچند این مهم تاکنون از طریق پاکستان فراهم شده است ولی امتیازی که خط آهن خواف – هرات دارد، این دسترسی را از طریق خط آهن فراهم می کند که دارای مزیت های فوق العاده نسبت به مسیرهای جاده ای است. این خط آهن افغانستان را از یکسو به چابهار وصل می کند و از سوی دیگر دسترسی افغانستان را به بنادر دریایی ایران در دریای خزر فراهم می کند.

وصل شدن به شبکه خطوط آهن ایران

ایران از جمله کشورهای است که نقش پررنگی در بازار افغانستان از جمله تأمین اقلام غذایی دارد، بدین جهت دسترسی تجار افغانستان به شبکه خطوط آهن ایران بسیار مهم و حیاتی است؛ زیرا دسترسی به شبکه خطوط آهن ایران، باعث می شود که تجار افغانستانی بتواند با کمترین هزینه و در کمترین زمان کالای های مورد نیاز مردم را از ایران به افغانستان انتقال بدهند.

دسترسی به شکبه راه آهن قاره اروپا

در عصر جهانی شدن، همه چیز حتی نیازها جهانی است. هیچ کشوری نمی تواند منفک از کشورهای دیگر؛ چه دور یا نزدیک نیازهای خویش را تأمین کند. افغانستان نیز از این قاعده مستثنا نیست و برای رونق اقتصادی و تأمین نیازهای دولتی و مردمی باید در بازار جهانی دسترسی داشته باشند. در کنار طرق دریایی، خطوط آهن کم هزینه ترین راه برای انتقالات و تبادل کالاهای تجاری در جهان است؛ بدین جهت افغانستان همیشه تلاش کرده است که به این مهم دسترسی پیدا کند که اقدام برای به سرانجام رساندن راه لاجورد از آن جمله بود؛ اما بر کسی پوشیده نیست که خط آهن خواف – هرات از مسیر کوتاه تری این هدف را تأمین می کند و افغانستان را از مسیر ایران- ترکیه به شبکه خطوط آهن قاره اروپا وصل می کند.

قراردادن افغانستان در مسیر ترانزیت

علاوه بر مزیت های فوق الذکر (کاهش تراکم در مرز اسلام قلعه، دسترسی به تولیدات داخلی ایران با کمترین هزینه و در زودترین زمان، دسترسی از طریق خط آهن به خلیج فارس و دریای خزر، دسترسی به شبکه خط آهن ترکیه و اروپا) خط آهن خواف – هرات باعث می شود که از افغانستان به عنوان مسیر ترانزیت توسط کشورهای آسیای مرکزی مورد استفاده قرار گیرد که از لحاظ اقتصادی برای افغانستان دارای اهمیت ویژه است.

زمینه اجرایی شدن پروژه خط آهن تاجیکستان – افغانستان – ایران را فراهم میکند

اجرایی شدن پروژه خط آهن تاجیکستان – افغانستان – ایران که در سال 1391 پلانگذاری و در سال 1398 موافقتنامه آن به امضای مقامات مسئول هر سه کشور رسید، بدون شدن با به سرانجام رسیدن خط آهن خواف – هرات، ممکن می گردد و دلیلی برای تعلل آن وجود ندارد. این پروژه هرچند ابتدا ایران، افغانستان و تاجکستان را از طریق خط آهن با هم وصل می کند؛ اما پلان بزرگتر آن است که قرقیزستان و چین نیز به این پروژه بپیوندند و در نتیجه همه این کشورهای از طریق خط آهن باهم وصل شوند.

ایجاد انگیزه برای اتصال به خط آهن افغانستان- ازبکستان- چین

در حال حاضر افغانستان – ازبکستان – چین، از طریق خط آهن باهم وصل هستند، به سرانجام رسیدن خط آهن خواف – هرات می تواند مشوقی خوبی برای پیوند این دو خط باشد که به مراتب کم هزینه تر از پروژه خط آهن تاجیکستان – افغانستان – ایران است و به راحتی می توان با وصل نمودن هرات و مزار شریف از طریق خط آهن این پیوند را برقرار نمود که دارای مزیت ترانزیتی برای افغانستان است.

ایجاد سهولت برای مسافرین

فعال شدن خط آهن خواف – هرات علاوه بر موارد فوق الذکر سهولت های فراوانی را برای مسافرینی که روزانه بین دو کشور درحال تردد هستند فراهم می کند که علاوه بر آسودگی مسافر، از اتلاف وقت مسافران جلوگیری می کند و باعث کاهش هزینه ها می گردد که خود می تواند مشوقی برای گسترش توریسم و برنامه های گردشگری بین دو کشور باشد که دارای آثار اقتصادی و فرهنگی فراوانی است.

موارد یادشده مهمترین مزیت های اقتصادی خط آهن خواف – هرات است، هرچند مزیت های اقتصادی این خط محدود به این موارد نیست و علاوه بر بعد اقتصادی از لحاظ سیاسی نیز پیامدهای به نتیجه نشستن این خط آهن قابل توجه است. به خصوص در این شرایط که آنهای که منافع شخصی و سیاسی خویش را از مجرای تقابل ایران و افغانستان دنبال می کنند، به ثمر رسیدن خط آهن خواف – هرات، همدلی و همبستگی را بین دو کشور دوست و همسایه بیشتر می کند و جوسازی های بدخواهان را نقش بر آب می کند.