سرانجام پس از ۲۰ سال، نیروهای خارجی در ۳۰ اگست ۲۰۲۱ افغانستان را ترک کردند و نظام جمهوریت تحت حمایت امریکا سقوط کرد و طالبان قدرت را در اختیار گرفتند که با این تغییرات، مشکلات زیادی بر افغانستان مستولی شد که از آن جمله بحث رکود اقتصادی، بحران مشروعیت و تداوم ناامنی را می‌توان اشاره کرد. در این کش‌و‌گیر امریکا حدود 9 میلیارد دالر از دارایی های افغانستان در خارج از کشور را به بهانه فشار بر طالبان مسدود کرد و مدتی پس از این اقدام، جوبایدن فرمانی را امضا و اعلام کرد که 3.5 میلیارد دالر از دارایی های افغانستان به خانواده‌های قربانیان حادثه یازدهم سپتمبر اختصاص خواهد یافت.
ذخیره‌های ارزی از دارایی های افغانستان چیست؟
به‌بهانه مسدود شدن دارایی‌های افغانستان توسط امریکا که حدود یک‌و‌نیم سال قبل اجرایی شد، بهتر خواهد بود در مورد ذخیره‌های ارزی هم بدانیم که چیست؟ این ذخیره‌ها در واقعیت دارایی یک کشور است که معمولا در خزانه بانک‌های مرکزی کشورها به‌صورت ارز‌های معتبر بین‌المللی یا در قالب طلا و اوراق گران‌بها نگهداری می‌شوند.
اکثر اوقات هم این ذخایر در بانک‌های خارجی نگهداری می‌شود، چون به چگونی تعامل اقتصادی با دیگر کشورها بستگی دارد و در واقعیت این ذخیره‌ها در یک کشور، پشتوانه اقتصادی و پولی همان کشور به‌حساب می‌آید که به اندازه میزان زیاد بودن آن، قوی بودن اقتصاد آن کشور را نشان می‌دهد.
مالک این دارایی دولت، یا بهتر بگوییم مردم همان کشور هستند و اگر مستقیما به افغانستان اشاره‌ای داشته باشیم، دارایی این کشور سیر صعودی خوبی را داشت و در سال ۲۰۲۰ به ۹ میلیارد و ۶۹۴ میلیون دالر رسیده بود که با سقوط جمهوریت و خروج امریکایی‌ها، جوبایدن آنرا بلوکه کرد.
چرا امریکا دارایی های افغانستان را بلوکه کرد؟
پس از خروج یا شکست امریکا در جنگ افغانستان، جو بایدن ذخیره‌های ارزی افغانستان را مسدود کرد و سپس هم اعلام کرد که ۳.۵ میلیارد دالر آنرا به خانواده‌های قربانیان حملات یازدهم سپتمبر می‌دهد، موردی که با واکنش افغان‌ها و جهان مواجه شد و حتا خانواده‌های قربانیان حملات ۱۱ سپتمبر نیز آن را نپذیرفتند و تاکید کردند که این پول‌ها از دارایی های افغانستان است و باید به افغانستان پس داده شود.
این اقدام امریکا ظاهراً برای فشار وارد کردن بالای طالبان انجام گرفت، ولی در حقیقت امریکا با استفاده از فرصت موجود، به‌نوعی خواست بازندگی خود را در جنگ افغانستان جبران کند و عقده‌اش را با دزدیدن دارایی مردم افغانستان خالی کند.
بایدن می‌داند که ذخایر ارزی افغانستان متعلق به خود افغان‌ها و از دارایی های افغانستان است، پس در حالیکه مردم این کشور هیچگونه رابطه‌ای با حملات یازدهم سپتمبر نداشتند و آن حملات از سوی القاعده انجام گرفته بود، چگونه حق این‌ها را به خانواده‌های قربانیان این حملات می‌دهد؟
امریکا، دزد دارایی های منجمد شده افغانستان است.
کشوری که خود را قدرتمندترین اقتصاد دنیا می‌گیرد، در قضیه مسدود کردن دارایی های افغانستان واضحاً دزدی کرده و به‌عنوان دزد سرگردنه عمل نموده است، چنانچه دیدبان حقوق بشر در واکنش به این اقدام گفته است که بایدن به‌دنبال تصرف دارایی های افغانستان است.
اقدامات برای پس گرفتن دارایی های افغانستان
به‌تازگی نماینده‌گان ویژه کشورهای روسیه، چین، ایران، پاکستان، تاجیکستان، ازبیکستان و ترکمنستان درافتتاحیه نخستین نشست تاشکند در مورد افغانستان، خواستار آزادسازی ذخایر بانک مرکزی این کشور شدند.
پیش از این نیز کشورهای مختلف جهان و بیش از ۷۰ اقتصاددان جهان که بیشتر شان در امریکا، جرمنی، بریتانیا و هند زندگی می‌کنند به شمول جوزف ستیگلیتز، برنده جایزه نوبل در نامه‌ای از جو بایدن، رئیس جمهور امریکا خواستند که پول‌های منجمد شدۀ افغانستان را آزاد کند.
دارایی‌های افغانستان که هم‌اینک از سوی امریکا مسدود یا بلوکه شده است، در واقعیت پشتوانه و اعتبار اقتصادی افغانستان می‌باشد که دیگر کشورها هم روی این اعتبار حساب باز کرده و تعاملات اقتصادی را راه‌می‌اندازند.
در یک مثال ساده وقتی یک تاجر سرمایه و پول داشته باشد، دیگر تاجران داخلی و خارجی حاضر هستند با او معامله کنند، ولی اگر پول و سرمایه‌ای نداشته باشد، کسی حاضر به معامله با او نخواهد بود. مسئله دارایی‌های افغانستان هم به‌همین‌گونه است. با این حال اما بار دیگر نیاز است کشورهای جهان در همسویی با مردم افغانستان از امریکا بخواهند که دارایی این کشور را آزاد کند تا ثبات اقتصادی حفظ شود.
نکته مهم اینست که دارایی های افغانستان نباید قربانی سیاست‌بازی‌های واشنگتن و شرکایش شود، زیرا اگر این سرمایه بنام کمک‌های بشری و … مصرف شود، در حقیقت پشتوانه از دست خواهد رفت و آنگاه یک کشور بی‌ثبات از ناحیه اقتصاد، اعتباری نزد جهان نخواهد داشت.
در کنار آن طالبان هم باید به مردم و دنیا ثابت کنند که برای افغانستان و افغان‌ها حکومت می‌کنند و ذخایر ارزی را برای اعتبار این کشور استفاده خواهند کرد تا مردم و کشورهای منطقه و جهان به این‌ها اعتماد کنند و با طالبان همصدا شوند.
از شواهد و کنش‌های کاخ‌سفید بر می‌آید که قصدی برای آزاد کردن دارایی های افغانستان ندارد، ولی همه کشورها باید این دزدی امریکا را درک کرده و از این کشور بخواهند ذخایر ارزی افغانستان را آزاد کند.
الیاس احمدی، تحلیلگر مسایل افغانستان
