افتتاح پروژه‌ی تولید برق خورشیدی در کابل
دوسال از عمر حکومت طالبان گذشت. در این دو سال، صدها پروژه اقتصادی افتتاح یا راه اندازی شده اند. این در حالی است که در طول این مدت، طالبان به شدت در انزوا بوده و استند و همچنان به دلیل مقابله با آموزش دختران و کار زنان و همچنان تضییع حقوق اقلیت های مذهبی و قومی، مردم افغانستان نیز از آنان ناراضی اند.
سوال اینجاست که آیا علی الرغم اینکه طالبان در انزوا و تحت انواع فشارهای بین المللی استند و از کمک ها و حمایت های جهانی محروم اند، چگونه توانسته اند در حوزه ی اقتصادی اینگونه درخشش داشته باشند؟ در این نوشته تلاش می شود با ارایه پاسخ دقیق به پرسش فوق، اهمیت پروژه های که از سوی طالبان راه اندازی و افتتاح گردیده است (از جمله پروژه‌ی تولید برق خورشیدی) نیز بررسی گردد.
اقدامات طالبان در حوزه اقتصاد
همگام با فروپاشی نظام سیاسی در 15آگست 2021 در افغانستان، نظام اقتصادی این کشور نیز فروپاشید. سرعت برق آسای طالبان در تسخیر و تصرف افغانستان، جهانیان و مردم افغانستان را شوکه نمودند. اما؛ خزانه ی خالی و نظام اقتصادی پوسیده و فرسوده ی «جمهوریت» که بدون هیچ دخالتی از سوی طالبان فروریخت، آنها را شوکه کردند.
افزون بر اینکه همزمان با تسلط طالبان بر افغانستان، نظام اقتصادی کشور کاملا فرو ریخت و بانکها ورشکسته شدند؛ طغیان فقر و گرسنگی نیز به اوج خود رسیدند. این وضعیت طالبان را وا داشتند که آنان در پی تدارک اقدامات عملی جهت حل مشکلات اقتصادی افغانستان برآیند.
طالبان در اولین گام، اقدام به جمع آوری مالیات نمودند. آنها در تجمیع مالیات و به ویژه ازکسانی که در دولت پیشین از تادیه ی بل های برق، مالیات شرکت ها و کارخانه ها سرباز زده بودند، موفق عمل نمودند. در دومین گام طالبان با دخالت در بازار، دست آن عده از پیمانکاران اقتصادی را که طی دو دهه گذشته با واسطه و پارتی بازی بازارهای افغانستان را در کنترول داشتند، کوتاه نمودند.
سومین گام طالبان در حوزه ی اقتصاد، تلاش برای رونق تجارت با کشورهای همسایه بود. آنها با راه اندازی نمایشگاه های مشترک با دیگر کشورها و به ویژه نمایشگاه های متعدد از تولیدات داخلی، تا حدودی زمینه تجارت را با کشورهای همسایه افزایش دادند.
چهارمین اقدام طالبان، استخراج معادن است که با شرکت های متفاوت و متعددی قرار داد نمودند و این اقدام نفس راحتی به حکومت طالبان بخشید. پس از این اقدامات، طالبان به کمک بانک جهانی و دیگر نهادهای کمک رسان، شروع به راه اندازی و افتتاح پروژه های بزرگ اقتصادی و زیر بنایی نمودند که در این زمینه هم اشتغالزایی داشتند و هم تا حدودی چشم انداز روشن تری برای آینده ای افغانستان، ترسیم نموده اند.
دلایل درخشش طالبان در حوزه اقتصاد
واقعیت اینست که زمانی که دو سال پیش طالبان بر افغانستان مسلط گردید، چیزی از اقتصاد و زیر بناهای عمرانی در افغانستان وجود نداشتند. اقتصاد افغانستان تحت حمایت کشورهای غربی و در راس آنها آمریکا، یک اقتصاد متکی و وابسته به کمک های خارجی بود.
طی دو دهه قبل از طالبان، علی الرغم اینکه میلیاردها دالر کمک های بشری در افغانستان سرازیر شدند، اما هرگز پروژه های بزرگ بنیادی و زیر بنایی در این کشور طراحی و راه اندازی نگردید. هرچند تا کنون نیز آنگونه که در خور است، پیشرفتی دیده نمی شوند.
اما حفظ ارزش افغانی، جلوگیری از فروپاشی نظام اقتصادی، مقابله با تورم و غیره اقداماتی که توسط طالبان صورت گرفته اند، در سیستم اقتصادی کشورهای مانند افغانستان، کارهای کوچک نیستند. از این رو هرچند دلایل و عوامل متعددی در درخشش طالبان در حوزه اقتصادی دخیل بوده اند، اما دلایل ذیل را می توان به عنوان عوامل اصلی درخشش طالبان در حوزه اقتصاد بر شمرد:
اولین دلیلی که در این مورد غیر قابل انکار است، استقلال طالبان در تصمیم و عمل است. زیرا دولت پیشین علی الرغم اینکه دارای پشتوانه ی مالی مانند حجم عظیم کمک های بشری بود، اما هرگز آزادی عمل نداشت. چنانچه در طول دو دهه هیچ گونه اقداماتی مبنی بر ساخت و ساز زیر بنایی و بنیادی در افغانستان صورت نگرفتند. به دلیل اینکه پیمان کاران اقتصادی که با مهره های آمریکایی و غربی در ارتباط بودند، راغب به پروژه های کوچک و مقطعی بودند که فقط منافع مالی و شخصی آنان را تامین می نمودند.
مهار و مقابله ی طالبان با فساد در نظام اداری دومین دلیل درخشش تعجب آور طالبان در حوزه اقتصادی و پروژه های عام المنفعه است. هرچند فساد اداری در سطوح پائین و به ویژه در ولایات کماکان وجود دارند، اما مدیریت مسئولانه ی رهبران آنها توانسته اند که در سطوح رهبری ادارات کلیدی و به ویژه در زمینه پروژه های عام المنفعه و ملی، تا حدودی دقیق عمل نمایند.
این در حالی است که در دولت پیشین، اساسا رهبران و مدیران ارشد و به ویژه مدیران کلیدی در ادارات مرکزی فاسد بودند. سلسله ی فساد در نظام پیشین از مهره های کلیدی آمریکایی و غربی سرچشمه می گرفت که طی سالیان متمادی هیچ کسی جرآت نقد و انتقاد را نیز از آنان نداشتند.
وطن دوستی و احساس تعلق به افغانستان از دیگر دلایل اساسی طالبان در موفقیت آنان جهت درخشش در حوزه ی اقتصاد است. یکی از دلایل فساد افسار گسیخته و ناکامی نظام جمهوریت در افغانستان، عدم تعلق خاطر مدیران و مسئولان اصلی آن نظام به کشور بودند.
یک دسته از افغان های دو تابعیته که سالها در کشورهای غربی و آمریکا زیسته بودند و نسبت به افغانستان بیشتر به آن کشورها احساس تعلق خاطر داشتند، مانند لشکریان فاتح گویا که فقط به دنبال غنیمت به افغانستان آمده بودند. چنانچه در پروژه ی بزرگ تامین برق عینو مینه در قندهار، به جای اینکه اقدام به ساخت بند برق نمایند، به سراغ جنراتورهای آماده رفتند.
اما به نظر می رسد طالبان احساس تعلق خاطر به افغانستان نشان داده اند و تلاش می نمایند که اقدامات و کارهای اساسی و بنیادی در کشور صورت گیرد که تا حدودی موفق نیز بوده است.
پروژه‌ی تولید برق خورشیدی: اهمیت پروژه های آبی و برقی طالبان
طالبان تا اکنون صدها پروژه ی آبی را در افغانستان افتتاح، راه اندازی و به بهره برداری سپرده است. پروژه های بزرگ مانند کانال قوش تپه و یا صدها کانال متعددی آبی که در هلمند، غزنی و دیگر نقاط و ولایات افتتاح و یا کار روی آنها جریان دارند، از اهمیت فوق العاده بر خوردار است.
زیرا طالبان با درک شرایط ویژه افغانستان و اینکه اقتصاد این کشور به زراعت و مالداری متکی اند، به صورت دقیق دست روی منافذ سیستم اقتصاد افغانستان گذاشته و در حال مقابله با این منافذ تهدید کننده استند. چنانچه در دولت قبلی، عملا سکتور زراعت و مالداری نادیده انگاشته شده بودند و تلاش های مصنوعی و ناکام جهت صنعتی سازی اقتصاد افغانستان صورت می گرفتند که منجر به فاجعه گردید. اما طالبان در حال حاضر به صورت درست به دنبال حمایت از بخش زراعت و مالداری است که تا اکنون موفق بوده است.
یکی از پروژه های مهم و حیاتی که طی چند روز گذشته که کار آن توسط ملاعبدالغنی برادر افتتاح گردید، پروژه ده میگاواتی تولید برق آفتابی در والسوالی سروبی ولایت کابل است. با آنکه افغانستان ظرفیت تولید هزاران میگاوات برق را دارد، اما سالیان متمادی است که بیشتر از 80درصد برق افغانستان از کشورهای همسایه تامین می گردد که هر ساله میلیون ها دالر بهای آن پرداخته می شود.
از این رو اقدام و افتتاح ساخت پروژه‌ی تولید برق خورشیدی 10 میگا واتی، بدون تردید یکی از درست ترین اقدامات طالبان اند که در شرایط کنونی اتفاق افتاده است.
باتوجه به آنچه که گفته شد، حاکمان کنونی باید متوجه باشند که نه تنها مردم افغانستان بلکه تمام جامعه جهانی، اقدامات نیک آنان را نادیده نگرفته و هیچ کشور و هیچ گروهی با پروژه های عام المنفعه و زیر بنایی آنها مقابله و دشمنی نمی نمایند، بلکه با روی خوش از این گونه اقدامات و خدمات همچون پروژه‌ی تولید برق خورشیدی در کابل استقبال نیز می نمایند.
بنابراین مردم افغانستان از طالبان انتظار دارند که اکنون در کنار درخشش در حوزه اقتصادی، تلاش نمایند تا اصلاحات اساسی را در حوزه حکومت داری خویش نیز بیاورند. مقابله با تبعیض و نابرابری، پرهیز از تک روی، جلوگیری افراد خودسر و سوء استفاده جو، گشایش مکاتب و دانشگاه ها بر روی دختران، اجازه ی کار برای زنان و غیره مسائلی هستند که باعث می شوند که طالبان جایگاه مردمی پیدا نمایند و مردم افغانستان، از آنها به عنوان حاکمان خویش اظهار رضایت نمایند.
مسلم اخلاقی
