کمک نقدی هفتگی به افغانستان
پس از حاکم شدن طالبان بر افغانستان، هر دو هفته یکبار، مبلغی به عنوان کمک نقدی وارد افغانستان می‌شود. میزان این کمک نقدی که از طریق سازمان ملل وارد افغانستان می‌شود، 40 تا 80 میلیون دالر در بازه‌های زمانی 14 روزه است و هدف از آن حل چالش‌های نقدینگی و فشار اقتصادی موجود در این کشور بیان شده است. بر اساس گزارش یوناما، این مقدار پول به حساب‌های سازمان ملل در یک بانک خصوصی واریز می‌شود و حکومت طالبان به آن دسترسی ندارد.
سازمان ملل متحد به عنوان متولی جمع‌آوری کمک از کشورها و نهادهای مختلف بین‌المللی، پس از دریافت کمک‌های نقدی جمع‌آوری شده، هر دو هفته یکبار مبلغی بین 40 تا 80 میلیون دالر را با استفاده از یک شرکت حمل و نقل به افغانستان منتقل می‌کند.
آمار و اطلاعاتی درباره میزان کمک کشورها و نهادهای بین‌المللی به صورت منسجم وجود ندارد اما طبق گزارش‌های مختلف، از جمله گزارش‌های اداره بازرسی عمومی آمریکا در بازسازی افغانستان (سیگار) و یوناما، آمریکا از سال 1400 بزرگترین کمک‌کننده به افغانستان بوده است. طبق اعلام سیگار، از زمان استقرار طالبان در افغانستان تا 12حمل 1403، واشنگتن مبلغ دو میلیارد و ۸۰۱ میلیون دالر به افغانستان کمک بشردوستانه کرده است. طبق این گزارش، ۱۴۴ موسسه امدادرسانی، کمک‌های آمریکا را به افغانستان منتقل و ارائه می‌کنند.
البته این مسئله را نیز نباید نادیده گرفت که آمریکا در حالی بزرگترین کمک کننده به افغانستان معرفی شده، که از سوی دیگر دارایی های افغانستان را مسدود کرده و به نوعی راه توسعه افغانستان را مسدود کرده است!
ورود محموله‌های نقدی به افغانستان آن هم هر دو هفته 40 تا 80 میلیون دالر، انتقاد مخالفان حکومت طالبان را در پی داشته است و برخی عامدانه یا به اشتباه بیان می‌کنند که این مبلغ به خزانه حکومت طالبان واریز می‌شود، حال آن که طبق گزارش سازمان ملل و سیگار، طالبان هیچ گونه دسترسی به این پول ندارند.
اهداف آمریکا از کمک به افغانستان
به نظر می‌رسد که آمریکا چند هدف را در پشت پرده این کمک 2 میلیارد و 801 میلیون دلاری به افغانستان دنبال می‌کند. نخست این که واشنگتن باید ابزار نفوذی بر حکومت طالبان داشته باشد. در حال حاضر که حضور سیاسی و نظامی این کشور در افغانستان قطع شده است، کمک‌های اقتصادی یکی از مهمترین ابزارهای نفوذ است. باید در ذهن داشت که کمک‌های نقدی هر چند که به حکومت طالبان داده نمی‌شود اما نقدینگی را در افغانستان تامین می‌کند و طالبان به خوبی به اهمیت آن واقف است.
دومین انگیزه آمریکا برای پیشتازی در کمک، تلاش برای اصلاح عملکرد مفتضحانه خود در خروج از افغانستان است. شکی نیست که توافقنامه دوحه و خروج غیرمسئولانه آمریکا از افغانستان سبب شد تا مردم این کشور با بحران‌های متعددی مواجه شوند. اگر این بحران کنترل نشود، افکار عمومی مردم افغانستان و جهان آمریکا را متهم درجه یک قلمداد می‌کنند. لذا این کمک‌ها آگاهانه و به منظور کنترل بحران موجود در افغانستان است. سومین انگیزه از کمک‌ها، می‌تواند ژست حقوق بشری این کشور در جامعه جهانی باشد. از طریق این کمک‌ها، واشنگتن خود را در راس لیست کشورهای کمک‌کننده به افغانستان قرار داده است.
هدف از کمک نقدی هفتگی به افغانستان چیست؟
درباره چرایی کمک‌های نقدی به افغانستان، می‌توان گفت محموله‌های نقدی عملی‌ترین راه ممکن برای پایدار نگه داشتن شریان اقتصاد این کشور است. هر چند که سازمان ملل و کشورهای کمک کننده می‌توانند با مواد غذایی، سوخت و … به مردم افغانستان امدادرسانی کنند اما به چند دلیل سازمان ملل تصمیم گرفته است تا این کمک‌ها نقدی وارد افغانستان شود.
نخست این که به علت عدم وجود نقدینگی در افغانستان، این شریان نقدینگی کمک شایانی به جریان داشتن دادوستد و تجارت می‌کند. دوم، نهادهای امدادرسان از این طریق می‌توانند وجوه نقدی را به کارمندان و گارگران خود بپردازند و بدین ترتیب وجوه نقد مستقیما به مردم افغانستان می‌رسد. سوم در شرایطی که به علت تحریم، تراکنش‌های مالی به افغانستان ممکن نیست، این نوع کمک‌رسانی، می‌تواند به گردش مالی بانک‌ها نیز کمک کند. علاوه بر این ورود کمک‌های مالی سازمان ملل متحد در حفظ ارزش پول افغانی و قدرت خرید مردم نقش مثبتی ایفا کرده است.
طبق گزارش‌های منتشر شده، مقاصد مصرف این کمک‌های نقدی، آواره‌گان آسیب دیده از بلایای طبیعی، پروژه‌های زیربنایی، اسکان پناه‌جویان، بهداشت، آموزش، زنان و کودکان بیان شده‌اند.
کمک‌های نقدی که از طریق سازمان ملل وارد افغانستان می‌شود، به صورت مستقیم توسط نهادهای بشردوستانه در اختیار مردم افغانستان قرار می‌گیرد. سیاست اتخاذ شده برای انتقال وجوه نقد به افغانستان، موجب ایجاد شائبه‌هایی شده است از جمله این که برخی این کمک‌ها را شریان اقتصادی حکومت طالبان بیان کرده‌اند اما حکومت طالبان تحت هیچ شرایطی از این کمک‌ها مستفید نشده است.
در شرایط حاضر، با توجه به وجود تحریم‌های اقتصادی و بانکی افغانستان، قطع کمک‌های نقدی به افغانستان سبب تعمیق و تشدید بحران اقتصادی و در نتیجه بحران انسانی در افغانستان خواهد شد. هر چند که تداوم این وضعیت ممکن است آسیب‌زا باشد اما راه حل اساسی این است که زیرساخت‌های اقتصادی افغانستان ترمیم و احیا شود تا چرخ اقتصاد این کشور به گردش درآید.
لازمه این مهم این است که افغانستان از انزوا خارج شود و شرایط برای سرمایه‌گذاری در این کشور مساعد شود و این تنها زمانی ممکن است که تعامل بین افغانستان و جامعه جهانی آغاز شود. برای ایجاد تعامل، حکومت طالبان باید تن به ایجاد اصلاحاتی بدهد. در غیر این صورت، افغانستان همچنان وابسته به کمک‌های خارجی باقی خواهد ماند.
حسین آقایی
