گذرگاه واخان
ظرفیت های اقتصادی افغانستان به لعل و لاجورد بدخشان، زمرد پنجشیر، میس عینک، آهن حاجی گگ، یورانیوم هلمند، طلای سیاه دره صوف و بلخاب و تاله و برفک و … محصور نمی شود، بلکه موقعیت جغرافیایی افغانستان خود نیز ظرفیت کلان اقتصادی است. کشور ما به عنوان سرزمین حائل میان آسیای مرکزی و آسیای جنوبی مزیت های ترانزیتی برای اهداف اقتصادی کشورهای پیرامونی برخوردار است. گذرگاه واخان یکی از ظرفیتهای بزرگ ترانزیتی افغانستان است که شرق و غرب آسیا را بهم وصل می کند و دارای مزیت های اقتصادی فراوان برای افغانستان و کشورهای پیرامونی دارد.
معرفی گذرگاه واخان
گذرگاه واخان به طول 350 کیلومتر از مربوطات ولسوالی واخان ولایت بدخشان و در شمال شرق افغانستان موقعیت دارد. این گذرگاه که نوار باریکی را تشکیل می دهد با چین، تاجیکستان و پاکستان هم مرز است. گذرگاه واخان که محل تلاقی سه رشته کوه بزرگ جهان (هندوکش، قراقورم و پامیر) است، یکی از مسیرهای مهم تجاری حتی قبل از میلاد بود. احیای دوباره دهلیز واخان به عنوان بخش از جاده ابریشم از سالها است که محل بحث است و منطقه واخان دارای اهمیت ویژه برای افغانستان، چین و پاکستان است.
اهمیت گذرگاه واخان
باریکه واخان که از شمال به تاجیکستان و از جنوب به پاکستان و از شرق به چین وصل است، همواره مورد طمع پاکستان برای اتصال با آسیای مرکزی و همچنین دارای جایگاه ویژه در ابتکار جاده و کمربند چین است.
این منطقه که در برخی نقاط حدود 18 کیلومتر پاکستان و تاجیکستان را از هم جدا می کند، به پاکستان این امکان را می دهد که با احداث جادهای 18 کیلومتری بزرگراه سی. پک را به بزرگراه بی.آر.آی شمالی وصل کند که با این کار پاکستان قادر خواهد بود که علاوه بر دسترسی به کالاهای چینایی، با استفاده از این دو مسیر به راحتی اموال خود را به آسیای مرکزی و اروپای شرقی صادر نماید؛ لذا ابتکار در منطقه مهم است و انتظار می رود که حکومت سرپرست با درک اهمیت این گذرگاه تلاشهای لازم را برای احداث شاهراه ترانزیتی گذرگاه واخان نماید.
منافع گذرگاه واخان برای افغانستان
گذرگاه واخان منافع قابل توجهی برای افغانستان دارد. پر واضح است که این منافع محدود به امور اقتصادی نیست؛ از لحاظ سیاسی و امنیتی نیز دارای امتیازات و ثمرات برای کشور ما است. احداث شاهراه ترانزیتی واخان علاوه بر اینکه افغانستان را به طور مستقیم به دومین اقتصاد جهان وصل می کند و با توجه به موقعیت ترانزیتی که دارد، از نظر اقتصادی دستاور بزرگی برای کشور است، از لحاظ سیاسی نیز افغانستان را در جایگاه پل اتصال شرق و غرب آسیا و اروپای شرقی ارتقاء می دهد.
همچنین بر کسی پوشیده نیست که قرارگرفتن افغانستان در مرکز ترانزیت کشورهای آسیایی و اروپای شرقی، لاجرم در بهبود وضعیت امنیتی نیز کمک می کند که این مسأله نیز دستاورد بزرگی برای کشور ما خواهد بود.
در این میان اتصال مستقیم به چین دارای اهمیت ویژه اقتصادی برای ما است؛ زیرا چین به عنوان یک کشور صنعتی از یکسو برای گردش صنعت خود نیاز شدید به منابع معدنی هنگفت دارد و از سوی دیگر برای تأمین غذای 1.4 میلیاد نفوس خود نیامند محصولات زراعتی است، اگر افغانستان در دهلیز واخان به چنین وصل شود، توجیهی ندارد که چین برای تأمین این نیازمندیهای خود بدیلی دیگری غیر از افغانستان را برگزیند.
مسئولیت حکومت سرپرست در قبال واخان
ویژگی های تاریخی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی و اقتصادی گذرگاه واخان اقتضا می کند که مقامات مسئول در حکومت سرپرست افغانستان، به واخان نگاه استراتژیک داشته باشند و از هرگونه غفلت و یا تصمیمات ناسنجیده در این مورد خودداری نمایند. عدم توجه کافی به گذرگاه واخان نه تنها یک فرصت ویژه اقتصادی را از کشور می گیرد، بلکه به جایگاه سیاسی و حیثیت فرهنگی و تاریخی کشور نیز آسیب جبران ناپذیر وارد می کند.
جاوید یوسفی
