عملیات انفجار پیجرها و تجهیزات ارتباطی بی‌سیم در لبنان، توسط اسرائیل، به عنوان یک اقدام نظامی با عواقب جدی برای حقوق بشر و امنیت عمومی محسوب می‌شود. زیرا جنبه‌های مختلف این عملیات، شامل تأثیرات آن بر امنیت عمومی و نقض حقوق بشر، و ارزیابی آن در چارچوب مقررات و کنوانسیون‌های بین‌المللی، پیامدهای ناگواری بر نظم جامعه جهانی دارد.
چنانچه اگر اسرائیل تنبیه نشود و این فاجعه همچنان از سوی جامعه جهانی مسکوت گذاشته شود و نهادها و سازمان ملی و بین المللی در قبال جنایات غیر انسانی رژیم صهیونیسم با ملاحظه رفتار نمایند، دولت ها و سازمان های یاغی نیز بعد از این در اقدامات شان ملاحظه نظم عمومی و مقررات بین المللی را نخواهد داشت.
از این رو لازم است تا پیامدهای اقدام فجیع و غیر قانونی اسرائیل در لبنان، از منظر کنسوانسیونهای بین المللی مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد و هشدارها و خطراتی که نظم عمومی جهان را تهدید می نماید، به نهادها و سازمان های مسئول داده شود.
انفجار پیجرها و تبعات مخرب بر امنیت عمومی و تأثیرات اجتماعی و روانی آن
عملیات انفجار پیجرها و تجهیزات ارتباطی به عنوان ابزاری در راستای اهداف نظامی، امنیت عمومی را به شدت تهدید می‌کند. طبق ماده 3 میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، هر فرد حق دارد از زندگی، امنیت و آزادی‌های خود برخوردار باشد. چنانچکه این ماده تصریح می‌کند: «هر انسانی حق دارد از زندگی، آزادی و امنیت شخصی برخوردار باشد.» اقداماتی که منجر به آسیب به غیرنظامیان می‌شود، به وضوح این حقوق را نقض کرده و موجب ایجاد ترس و ناامنی در جامعه می‌شود.
عملیات‌های نظامی به ویژه در مناطق شهری، تأثیرات عمیقی بر روحیه و روان مردم دارند. طبق ماده 19 میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، هر فرد حق دارد آزادانه نظر خود را بیان کند و در تجمعات صلح‌آمیز شرکت کند. این ماده می‌گوید: «هر فرد حق دارد آزادی بیان داشته باشد.». ایجاد فضای ترس و سرکوب آزادی‌ها، می‌تواند به بروز نارضایتی‌های اجتماعی و حتی خیزش‌های مدنی منجر شود.
نقض شدید حقوق بشر در عملیات انفجار پیجرها و وسایل ارتباطی
انفجار پیجرها و وسایل ارتباطی که بیش از 80درصد از آنها را غیر نظامیان، افراد ملکی، دیپلمات ها و غیره استفاده می نمایند، مصداق بارز جنایت‌های جنگی به شمار می‌رود. بر اساس کنوانسیون چهارم ژنو و پروتکل‌های اضافی آن، حملات باید به اهداف نظامی محدود شود و از آسیب به غیرنظامیان خودداری شود. به عنوان مثال، ماده 48 پروتکل اضافی اول تصریح می‌کند: «طرفین درگیر باید در هر زمان از حمله به غیرنظامیان و غیرنظامیان خودداری کنند.»
نقض این اصول می‌تواند به مجازات‌های بین‌المللی منجر شود. همچنین، ماده 51 همین پروتکل تصریح می‌کند که: «حملات باید تنها به اهداف نظامی معطوف شود و باید از حمله به اهداف غیرنظامی خودداری شود.» استفاده از فناوری‌های ارتباطی برای هدف قرار دادن غیرنظامیان نه تنها برخلاف حقوق بشر، بلکه به عنوان یک عمل تروریستی نیز در نظر گرفته می‌شود.
مسئولیت های ملی و بین‌المللی دولت ها در قبال فجایع لبنان
دولت‌ها موظف به رعایت حقوق بشر و تأمین امنیت شهروندان خود استند. مسئولیت بین‌المللی در این زمینه ایجاب می‌کند که کشورها از نقض‌های آشکار حقوق بشر جلوگیری کنند و در صورت وقوع، پاسخگو باشند. طبق ماده 1 کنوانسیون حقوق کودک: «دولت‌ها باید کلیه اقداماتی را که به خاطر تحقق حقوق کودک ضروری است، به عمل آورند.» این موضوع بر مسئولیت دولت‌ها در حمایت از حقوق بشر تأکید دارد. جامعه بین‌المللی باید با استفاده از سازوکارهای حقوقی و دیپلماتیک، بر این اقدامات نظارت کند و اقداماتی برای پاسخگویی به این جنایات فراهم آورد.
باتوجه به آنچه که گفته شد، اینک می توان با صراحت گفت که عملیات انفجار پیجرها و تجهیزات ارتباطی در لبنان، نه تنها نقض جدی حقوق بشر و امنیت عمومی است، بلکه تهدیدی برای صلح و ثبات منطقه‌ای به شمار می‌رود. ضرورت دارد که جامعه جهانی با واکنش‌های قاطع و مؤثر به این نقض‌ها پاسخ دهد و بر رعایت حقوق بشر و اصول انسانی در زمان جنگ تأکید کند. این موضوع باید در اولویت‌های دیپلماتیک و حقوقی کشورها قرار گیرد تا از بروز بحران‌های انسانی و اجتماعی بیشتر جلوگیری شود.
سردار اخلاقی زاده
