تحریم برندهای اسرائیلی؛ قدرت بی صدا اما کوبنده
در جهان خشونت‌زده‌ی امروز، که تصاویر کودکان زیر آوار غزه، قلب هر انسان آزاده‌ای را می‌لرزاند، این سؤال برای بسیاری مطرح می‌شود که ما، مردمان عادی، در برابر چنین ظلم آشکاری چه می‌توانیم بکنیم؟ اکنون که جنگ‌های نظامی با هزینه‌های بالا و پیامدهای گسترده همراه‌اند، ابزارهای غیرخشونت‌آمیز برای مقاومت و اعتراض اهمیت روزافزونی یافته‌اند. یکی از این ابزارها، تحریم اقتصادی و بایکوت برندهایی است که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم از رژیم صهیونیستی حمایت می‌کنند. این شکل از مقاومت، به مردم عادی اجازه می‌دهد بدون درگیری مستقیم، در مبارزه‌ای اخلاقی و جهانی علیه اشغالگری مشارکت کنند. میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به این نوع از مقاومت پیوسته‌اند؛ تحریم برندهایی که از اشغال، کشتار و تبعیض سود می‌برند.
تحریم، سلاح مردم بی‌سلاح
مردم افغانستان، که خود دهه‌ها قربانی اشغال و جنگ بوده‌اند، به‌خوبی درک می‌کنند که مقاومت همیشه با اسلحه نیست. تحریم، سلاح مردم بی‌سلاح است؛ ابزاری برای ایستادگی، فشار و تغییر.
کمپین جهانی بی‌دی‌اس (BDS)، مخفف «بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اقتصادی»، از سال ۲۰۰۵ به ابتکار فعالان فلسطینی شکل گرفت و تاکنون موفق شده حمایت هزاران نهاد، دانشگاه، هنرمند، و مصرف‌کننده را در سراسر جهان جلب کند. این کمپین تلاش دارد با فشار اقتصادی و فرهنگی، اسرائیل را وادار به رعایت حقوق بشر و پایان اشغالگری کند.
تجربه تاریخی آفریقای جنوبی؛ تحریم چگونه می‌تواند مؤثر واقع شود؟
یکی از نمونه‌های موفق استفاده از تحریم در تاریخ معاصر، کمپین جهانی علیه رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی است. در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ میلادی، مردم در سراسر جهان، با بایکوت کالاها، ورزشکاران، هنرمندان و شرکت‌هایی که با رژیم آپارتاید همکاری می‌کردند، توانستند فشار سیاسی و اقتصادی بی‌سابقه‌ای بر آن حکومت وارد کنند. این فشارها نهایتاً به سقوط رژیم آپارتاید در سال ۱۹۹۴ انجامید. نلسون ماندلا بارها تأکید کرد که تحریم‌ها یکی از عوامل کلیدی در پیروزی جنبش آزادی‌خواهی آفریقا بودند.
این تجربه به روشنی نشان می‌دهد که قدرت مردم، اگر سازمان‌یافته و هدفمند به کار گرفته شود، می‌تواند حتی سرسخت‌ترین رژیم‌ها را وادار به عقب‌نشینی کند.
خریدن یا نخریدن؛ تصمیمی ساده اما سیاسی
در نگاه اول، شاید نخریدن یک همبرگر یا نرفتن به یک کافی‌شاپ کار کوچکی به‌نظر برسد. اما وقتی میلیون‌ها نفر همین تصمیم را بگیرند، ناگهان قدرتی شکل می‌گیرد که حتی شرکت‌های چندملیتی را به تجدیدنظر وا‌می‌دارد. کمپین‌های تحریم پیشین باعث شدند برخی شرکت‌ها یا روابط خود را با اسرائیل قطع کنند یا از مناطق اشغالی خارج شوند. برای نمونه، Veolia، یک شرکت بزرگ فرانسوی، پس از سال‌ها اعتراض و تحریم مردمی، از پروژه‌هایش در شهرک‌های غیرقانونی عقب‌نشینی کرد.
تغییر واقعی، از افکار عمومی آغاز می‌شود
یکی از آثار قدرتمند تحریم، نه فقط جنبه مالی آن، بلکه ایجاد حساسیت در افکار عمومی است. وقتی یک شهروند تصمیم می‌گیرد قهوه صبحگاهی‌اش را از یک برند دیگر بخرد، یا کفش ورزشی‌اش را از تولیدکننده‌ای غیر از حامی آپارتاید، او درواقع وارد گفت‌وگویی اجتماعی شده است. این گفت‌وگوها، از رسانه‌های اجتماعی تا محافل خانوادگی، فضای عمومی را تغییر می‌دهد.
برای نمونه، پس از شروع جنگ اخیر در غزه، هشتگ‌هایی چون #BoycottMcDonalds و #BoycottStarbucks میلیون‌ها بار در فضای مجازی دیده شدند. در مالیزیا، اندونیزیا و حتی کشورهای غربی، صف‌های خالی مقابل برخی از شعبات این برندها نشان داد که آگاهی عمومی می‌تواند به رفتار اقتصادی تبدیل شود.
تحریم در کشورهای مسلمان؛ همدلی و مسئولیت
در کشورهای مسلمان، تحریم کالاهای اسرائیلی تنها یک اقدام اقتصادی نیست؛ بلکه نشانه‌ای از همبستگی با مظلومان فلسطینی است. در افغانستان، ایران، ترکیه، اردن، پاکستان و مالیزیا، فعالان مدنی و مذهبی همواره مردم را به این تحریم‌ها فراخوانده‌اند. برای بسیاری، این تحریم‌ها تبدیل به بخشی از هویت مقاومت شده است.
در افغانستان، با وجود فقر گسترده، واکنش مردم در شبکه‌های اجتماعی به برندهای حامی اسرائیل نشان می‌دهد که آگاهی عمومی در حال رشد است. رسانه‌ها، روحانیون، دانشجویان و گروه‌های فرهنگی نقشی مهم در گسترش این آگاهی دارند.
تحریم، مقاومت ماست
هیچ کدام از ما نمی‌توانیم جلوی بمب‌های اسرائیلی را بگیریم. اما می‌توانیم نگذاریم از پول ما، سلاحی دیگر ساخته شود. می‌توانیم با نخریدن از شرکت‌هایی که به اشغال مشروعیت می‌دهند، آن‌ها را وادار به پاسخگویی کنیم. این حقیقت ساده را نباید فراموش کرد که قدرت مردم، وقتی آگاه و همدل باشد، از هر ارتشی نیرومندتر است.
شرکت‌هایی که از اشغال سود می‌برند
امروزه شرکت‌های بسیاری در سراسر جهان، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با ارتش اسرائیل یا سیاست‌های اشغال‌گرایانه آن همکاری دارند. برخی نمونه‌های شناخته‌شده عبارت‌اند از:
- استارباکس (Starbucks): این شرکت به دلیل حمایت مدیرانش از سیاست‌های اسرائیل و شکایت از سوی اتحادیه‌های کارگری حامی فلسطین، هدف تحریم قرار گرفته است.
- پیپسی (Pepsi) و کوکاکولا (Coca-Cola): هر دو شرکت دارای سرمایه‌گذاری مستقیم در اسرائیل هستند و درآمد مالیاتی آن‌ها بخشی از بودجه دولت این کشور محسوب می‌شود.
- مک‌دونالد (McDonald’s): نمایندگی‌های این شرکت در اسرائیل، مستقیماً از سربازان اسرائیلی حمایت کرده و کمک‌های مالی و غذایی به واحدهای نظامی ارائه داده‌اند.
- نستله (Nestlé): این غول مواد غذایی سوئیسی بیش از ۶۰٪ از سهام شرکت غذایی «اوسم» را در اسرائیل در اختیار دارد.
- شرکت Caterpillar : ماشین‌آلاتی را تولید می‌کند که بارها در تخریب خانه‌های فلسطینی‌ها به‌کار رفته‌اند.
- HP : به سیستم‌های امنیتی مورد استفاده در نقاط بازرسی و کنترل فلسطینی‌ها کمک می‌کند.
- Puma : اسپانسر اصلی اتحادیه فوتبال اسرائیل است که تیم‌هایی از شهرک‌های غیرقانونی کرانه باختری را شامل می‌شود.
تحریم برندهای اسرائیلی یک ضرورت است - تحریم در افغانستان: آیا مؤثر است؟
ممکن است گفته شود که در افغانستان، حضور این برندها محدود است؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از محصولات وارداتی از پاکستان، ترکیه، و امارات در واقع متعلق به همین شرکت‌های بزرگ هستند. برای مثال:
- نوشابه‌های پیبپسی و کوکاکولا در مارکت‌های افغانستان به وفور یافت می‌شود.
- چاکلت‌ها و محصولات نستله، از جمله نسکافه، در مارکت‌های مواد غذایی قابل دسترسی هستند.
- کافی‌میکس‌ها و قهوه‌های فوری با برندهای اسرائیلی یا وابسته به آن‌ها، در بسیاری از مارکت‌ها وجود دارد.
پس حتی اگر مصرف‌کنندگان افغان ندانسته از این محصولات استفاده کنند، عملاً به چرخه تأمین مالی رژیمی کمک کرده‌اند که دستش به خون هزاران کودک فلسطینی آغشته است.
نقش سرمایه‌گذاری جهانی در تقویت رژیم صهیونیستی
رژیم اسرائیل علاوه بر فروش محصولات مصرفی، از سرمایه‌گذاری گسترده در حوزه‌های فناوری، زراعی، صنایع نظامی و نوآوری‌های دیجیتال سود می‌برد. شرکت‌هایی مانند اینتل (Intel)، مایکروسافت (Microsoft)، آی‌بی‌ام (IBM) و گوگل (Google) میلیاردها دالر در شرکت‌های فناوری اسرائیلی سرمایه‌گذاری کرده‌اند یا آزمایشگاه‌های تحقیقاتی در آنجا تأسیس کرده‌اند. هر بار که یکی از این محصولات را می‌خریم، عملاً بخشی از سود آن به رژیمی می‌رسد که به‌صورت روزمره مرتکب جنایت جنگی در غزه و کرانه باختری می‌شود.
مقاومت، از مارکت آغاز می‌شود
تحریم برندهای اسرائیلی یک اقدام ساده اما اثرگذار است. شاید نتوانیم در خط مقدم نبرد در غزه حضور داشته باشیم، اما می‌توانیم با تصمیم‌گیری آگاهانه درباره بکس خرید خود، بخشی از مقاومت جهانی باشیم. همان‌طور که تحریم، رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی را به زانو درآورد، تحریم اسرائیل نیز می‌تواند ابزار مؤثری برای دفاع از کرامت انسانی، عدالت و آزادی باشد.
در این مسیر، مردم افغانستان که خود طعم اشغال و ظلم را چشیده‌اند، می‌توانند الگویی برای همبستگی با مردم فلسطین باشند. تحریم، نه تنها مسئولیت ما، بلکه افتخار ماست.
لطیف حمیدی
