بیش از یکسال از سقوط دولت اشرف غنی در افغانستان می گذرد. سقوطی که از 7 اگست 2021 شروع و در 15 اگست همان سال، تکمیل شد. طالبان بعد از 20 سال با ورود به کابل، کنترل افغانستان را به دست گرفتند و بیش از یک سال می شود که از آن تاریخ می گذرد. در مدت زمانی که طالبان قدرت را به دست گرفته اند، بر زنان و کودکان افغان فشار بسیاری زیادی وارد شده و نقض حقوق کودکان افغان شایع تر شده است. دختر نوجوان از تحصیلات منع شدند، همچنین در بیشتر مناطق کشور، به عنوان برده جنسی به غنیمت گرفته می شوند و ….

براساس گزارش منتشر شده از وضعیت حقوق بشر در افغانستان در ماه می 2022 توسط هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، جزئیات نقض و سوء استفاده های فاحش توسط دولت طالبان در این گزارش پرداخته شده است. این گزارش روشن ساخته است که با وجود تقریباً یک سال تعامل با طالبان به عنوان یک دولت، تفاوت چندانی در وضعیت حقوق اولیه بشر، از جمله دسترسی به غذا و آموزش برای شهروندان افغانستان، ایجاد نشده است.

این مطلب را در ابتدای این نوشته عنوان کنیم که متاسفانه کشور با سرعت زیادی، به عقب برگشته است. طالبان بیشتر توسعه های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را که در 20 سال جمهوری افغانستان ایجاد شده بود، از بین بردند. در این نوشتار به تاثیرات تسلط طالبان بر حقوق کودکان به ویژه حقوق دختران افغان خواهیم پرداخت.

وخامت اوضاع به چه اندازه است؟

همانطور که می دانیم یک سال برای مردم افغانستان تحت حاکمیت طالبان به شکل بسیار تلخی گذشت. افغانستان متاسفانه از سرخط اخبار بین الملل محو شد. این کشور با گرسنگی و سوءتغذیه کودکان ربرو شده است و سازمان های مددرسان نسبت به زمستان فاجعه بار پیشرو، هشدار می دهند.

وضعیت حقوق بشر خصوصا برای زنان و دختران بسیار وخیم گزارش شده است. از ماه اگست سال گذشته، دختران از تحصیل در مقاطع متوسطه توسط طالبان محروم شدند و رویاها و ارزوهای آنها از بین رفت. البته همه این رفتارهای طالبان برای مردم افغانستان قابل پیش بینی بود. همه می دانستند که دل بستن به تغییر در رویه طالبان، یک رویایی بیش نیست.

بر اساس گزارش یونیسف در سال 2016، تقریباً 9 میلیون کودک در افغانستان در حال تحصیل بودند که حدود 39 درصد دختران را تشکیل می دادند. رفتار با زنان و اعمال تفسیر دقیق قوانین اسلامی به وضوح در ترسی که پس از به دست گرفتن قدرت توسط طالبان به وجود آمده است، نقش دارد و این در وضعیت آوارگی داخلی رخ داده منعکس می شود. در ماه های اخیر بیش از 550 هزار نفر در داخل کشور آواره شده اند.

از 250 هزار نفری که اخیراً برای فرار از ظلم طالبان خانه های خود را ترک کرده اند، تقریباً 80٪ زنان و کودکان هستند و این نشانه نقض حقوق کودکان افغان است. از آغاز سال 2021، تلفات غیرنظامیان در این کشور افزایش یافت و اکنون این وضعیت تقریبا 50 درصد بیشتر از سال های گذشته است. نرخ مرگ و میر زنان و کودکان در سال 2021 نیز بالاترین میزان از سال 2009 بوده است.

همچنین خوب است اشاره ای به اظهارات کاترین راسل مدیر اجرایی صندوق کودکان سازمان ملل متحده در سفرش به افغانستان شود که در بیانیه ای گفت برای رسیدگی به وضعیت وخیم کودکان افغانستانی باید راه کارهای جدیدی اتخاذ کرد. او در گزارشات خود عنوان کرده بود که انچه را که در افغانستان در مورد نقض حقوق کودکان افغان دیده است بسیار نگران کننده می باشد.

کاترین راسل اظهار داشته است که همه چیز در افغانستان در حال بدتر شدن پیش می رود. او در مورد میزان فقر و گرسنگی گزارش داد: براساس تخمین های ما برای سال 2022، بیش از یک میلیون کودک به دلیل سوتغذیه نیاز به درمان خواهند داشت. او در ادامه گفت که کودکان افغان را نباید گروگان سیاست کشورها گرفت.

تبعیض و خشونت علیه دختران

این را همگی مطلع هستیم که حتی قبل از بازگشت طالبان به قدرت، در نظام سقوط کرده جمهوری، حقوق دختران مدام نادیده گرفته می شد. دختران در سراسر افغانستان، به ویژه در مناطق تحت کنترل طالبان، تبعیض جنسیتی را تجربه می کنند. خشونت های فیزیکی هم علاوه بر تبعیضات، وجود دارد ولی اغلب گزارش نمی شوند، آن هم به دلیل ترس از انتقام، بی اعتمادی به مقامات و در نتیجه، سوء استفاده هایی که ممکن است از آن صورت بگیرد.

همانطور که نماینده ویژه ملل متحده در بخش کودکان، خانم ویرجینیا گامبا درباره وضعیت کودکان افغانستان اظهار داشت که این کشور یکی از خطرناکترین کشورها در جهان برای کودکان به شمار می رود.

همانطور که عفو بین الملل گزارش داد که طالبان با بکارگیری خشونت و ایجاد ترس سعی می کند تا زنان و دختران را از زندگی عمومی حذف کند. به گفته این سازمان نقض حقوق زنان و دختران مانند محرومیت از کار و تحصیل، شکنجه و بدرفتاری با زنان معترض فعالیت آزادنه آنها را به شدت محدود کرده است.

باید گفت، دختران افغان، محصور در خانه های خود، طرد شده از کار، کشتار دسته جمعی در میان صنوف درسی، اینها همان چیزی است این زنان و دختران در کشور با آن مواجه هستند.

ازدواج اجباری یا بردگی جنسی

حدود یک ماه قبل، کلیپ های ویدیویی خانمی که سخنگوی سابق وزارت داخله طابان را به تجاوز جنسی متهم ساخت، نگرانی ها از ازدواج اجباری را افزایش داد.

گزارش شده است که در ماه های اخیر شماری از فرماندهان طالبان ازدواج های متعددی داشته اند. رسانه های داخلی کشور گزارش داده اند که یک فرمانده طالبان در ولایت تخار در یک هفته دو بار ازدواج داشته است. هر چند رهبری طالبان در حکمی به ضرورت رضایت دختران تاکید داشته اما این مسئله مثل اینکه از جانب مقامات طالبان رعایت نمی شود.

عفو بین الملل در گزارش خود در مورد وضعیت زنان در افغانستان عنوان کرده است که زندگی زنان در مدت حاکمیت طالبان، نابود شده است. نیکولیت والدمن، یک تن از محققان این سازمان اظهار داشته است که حقوق زنان و دختران در طی یک سال نابود شده است و این قشر ضعیف جامعه، تبعیضات سیستماتیک را تجربه می کنند.

همچنین بهتر است به این مورد هم اشاره کنیم که در جولای 2021، زمانی که رهبران طالبان کنترل چندین ولایت از جمله بدخشان و تخار را به دست گرفتند، به شخصیت‌های مذهبی در این مناطق دستور دادند که فهرستی از دختران بالای 15 سال و بیوه‌های زیر 45 سال را آماده کنند تا بتوانند با جنگجویان طالب ازدواج کنند.

عفو بین الملل در گزارش خود اظهار داشت که فرماندهان طالب، زنان را وادار به ازدواج های اجباری کرده اند.

حقوق از دست رفته زنان

وضعیت کنونی به ویژه برای زنانی که در طول دو دهه ای که گذشت و حقوقی ابتدایی خود را توانستند بدست بیاورند مخصوصا در زمینه آموزش و تحصیلات و کار، غم انگیز خواهد بود، در حال حاضر آینده آنها نامشخص است و نگرانی های زیادی برای امنیت آنها وجود دارد. زنان افغان توانستند با تحصیلاتی که به پایان برسانند داکتر، معلم، کارمندان دولتی و وکلا و روزنامه نگار شوند، انها تحصیلات خود را در طی این دو دهه ادامه داده تا بتوانند آن رویاهایی را که داشتند به حقیقت تبدیل کنند. در سال 2014، سازمان بین المللی کار (ILO) تخمین زد که 19 درصد از نیروی کار در افغانستان را زنان تشکیل می دهند. برای مثال در همان سال 25 درصد از اعضای پارلمان افغانستان را زنان تشکیل می دادند.

طالبان در هنگام بدو ورودشان به کابل و پس از کنفرانسی که با رسانه های داخلی و خارجی داشتند عنوان کردند که زنان افغان برابر با مردان، مطابق با قوانین اسلامی از حقوق مساوی برخوردار خواهند بود.

اکنون بسیاری از زنان شغل هایی که داشتند و برای خانواده خود نانی می آوردند را از دست داده اند. آینده متعلمین نیز در معرض تهدید است و برای مردم ابهاماتی وجود دارد که چه تصمیماتی در آینده گرفته خواهد شد؟ آیا حقوق آنها رعایت خواهد شد؟ به عنوان مثال، دسترسی به اینترنت برای جوانان ضروری شده است. آیا آنها می توانند این موضوع را در آینده داشته باشند؟ همه مسائل برای مردم افغانستان مخصوصا قشر تحصیلکرده تیره و تار است ولی آنها به مبارزه علیه جهل و تاریکی ادامه خواهند داد.

پیامد وعده های دروغین به کودکان

با وجود این، بسیاری از کارشناسان هشدار می‌دهند که وعده‌های طالبان را نباید تا زمان اجرایی شدن آن، پذیرفت. بسیاری معتقدند که این وعده های پوچ و توخالی، بیشتر جنبه راضی نگه داشتن جامعه بین المللی دارد. همانطور که در قضیه بازگشایی مکاتب بالای دختران شاهد بودیم. طالبان وعده بازگشایی مکاتب برای دختران داده بودند که البته با استقبال جامعه جهانی روبرو شد اما سپس مانع رفتن دختران به مکتب شدند.

از زمان روی کار آمدن طالبان، این گروه مکاتب را برای دختران تعطیل کردند. در جنوب افغانستان، ولایت قندهار، بسیاری از زنانی که در بانک‌ها وظیفه اجرا می کردند خانه نشین شدند و مردان آنها جایگزین شان شدند.

بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان نشانه نگران کننده ای برای حقوق کودکان افغان، دختران و زنان و همچنین برای آینده آنهاست. سازمان ملل اعلام کرده است که حقوق زنان “خط سرخی” برایشان خواهد بود که رژیم طالبان نباید از آن عبور کند. این وضعیت باعث شده است تا هر روز شاهد گریز هزاران نفر از هموطنانمان از طریق زمین و هوا باشیم که مسئله ای بسیار نگران کننده است.

بدبختی مردم افغانستان یکی و دو تا نیست بلکه هزاران هزار است که به شکل های مختلف خود را نشان می دهد. در این یک سالی که از حاکمیت طالبان می گذرد، ارزش ها به ضد ارزش تبدیل شدند، زنان در خانه ها زندانی شدند، درس و آموزش از دختران دریغ داشته شد، اقتصاد کشور روبه سقوط رفته است و…. افغانستان به گونه ای شده است که مثل اینکه نفس های آخر خود را می کشد.