نهم قوس، روز جهانی همبستگی با فلسطین، امسال در حالی فرا رسید که جهان پس از سالها سکوت، بهگونهای بیسابقه در برابر جنایات رژیم صهیونیستی بیدار شده و با فریاد مردم غزه همآواز است. در این میان، افغانستان نیز بهعنوان کشوری که خود طعم اشغال و جنگهای تحمیلی را چشیده، با پیوندهای تاریخی، دینی و تجربه مشترک مقاومت، امروز در کنار مردم فلسطین ایستاده است. این همبستگی، برخاسته از دردهای مشترک و تلاش برای حفظ کرامت انسانی است، نه صرفاً یک احساس زودگذر.
در چنین فضایی، امریکا و شخص دونالد ترامپ میکوشد با طرحهای تازه، اسرائیل را از انزوای جهانی نجات دهد؛ همانگونه که «صلح شرمالشیخ» نیز تلاشی ناکام برای رهایی اسرائیل بود. طرح جدید ترامپ برای غزه نیز بیشتر رنگوبوی اشغال مدرن دارد تا پایان جنگ و عدالت برای فلسطین. از همینرو باید به این پرسش پاسخ داده شود که آیا طرح تازه ترامپ برای غزه گامی بهسوی صلح واقعی است، یا تلاشی دیگر برای نجات اسرائیل از فروپاشی سیاسی و اخلاقی؟
افغانستان و فلسطین؛ همدردی برآمده از رنج مشترک و هویت دینی
همبستگی امروز مردم افغانستان با فلسطین صرفاً یک واکنش زودگذر سیاسی نیست؛ بلکه نشاندهنده پیوندی عمیق میان دو ملت است که تاریخشان آکنده از استعمار، اشغال و مقاومت بوده است. از زمان اعلام روز جهانی همبستگی با فلسطین، شهرهای افغانستان، از کابل تا هرات، مزار و قندهار؛ شاهد تجمعات مردمی، بیانیهها، خطبههای نماز جمعه و برنامههای رسانهای در حمایت از مردم محاصرهشده غزه بوده است.
مقامات کنونی افغانستان نیز بارها اعلام کردهاند که «افغانستان در کنار ملت فلسطین قرار دارد و رهایی فلسطین از اشغال، بخشی از عدالت جهانی است». سخنان ذبیحالله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان، که گفته بود «جنایات اسرائیل فراتر از تصور وجدان بشری است و جهان نباید در برابر آن سکوت کند»، یکی از فکتهای مهم در این زمینه است. همچنین، در بیانیه وزارت خارجه افغانستان صراحتاً آمده است که «حمایت از ملت فلسطین یک موقف اصولی و اسلامی است».
این موضعگیریها نشان میدهد که افغانستان اینبار برخلاف بسیاری از دولتهای اسلامی که با زبان دیپلوماتیک و مبهم سخن میگویند، با صراحت و بدون ملاحظات سیاسی، فلسطین را محور عدالت و آزادی میداند. مردم افغانستان نیز با برگزاری راهپیماییها و ارسال پیامهای همبستگی، ثابت کردند که درد فلسطین را درد خود میدانند.
ریشه پایداری این همبستگی در سه نکته نهفته است:
- مشترکات تاریخی: هر دو ملت قربانی اشغالگری و جنگهای نیابتی بودهاند.
- مشترکات دینی و فرهنگی: قدس در مرکزیت هویت مسلمانان قرار دارد.
- مشترکات مقاومت: افغانستان همانند فلسطین، سرزمین مقاومتهای مردمی و طولانی علیه متجاوزان است.
به همین دلیل، هرگونه طرح سیاسی که مقاومت فلسطین را نادیده گیرد، از نظر افغانها فاقد مشروعیت و دوام است؛ زیرا تجربه خود افغانستان ثابت کرده که بدون مقاومت و فداکاری مردم، هیچ صلحی واقعی و پایدار برقرار نمیشود.
صلح شرمالشیخ؛ نسخه ناکام برای نجات اسرائیل، نه برای نجات فلسطین
«صلح شرمالشیخ» که ترامپ با آبوتاب از آن بهعنوان راهحل جامع یاد میکرد، از همان ابتدا یک پروژه ناکام بود. این طرح بر این فرض استوار بود که اگر از فشار جهانی بر اسرائیل کاسته شود و برخی دولتها به آشتی ساختگی با اسرائیل تن دهند، بحران فلسطین نیز گویا بهصورت خودکار حل خواهد شد. اما واقعیتهای میدانی بهزودی نشان داد که این یک توهم سیاسی بیش نیست.
سه دلیل اصلی شکست صلح شرمالشیخ:
1. مقاومت فلسطین نادیده گرفته شده بود. اسرائیل تصور میکرد که با حمایت امریکا میتواند اراده ملت فلسطین را در هم بشکند؛ اما برعکس، مقاومت مردمی در غزه و کرانه باختری گستردهتر شد.
2. اسرائیل صلح نمیخواست؛ آتشبس برای تجدید قوا میخواست. در تمام دوران اجرای این طرح، اسرائیل حملات هوایی، محاصره و شهرکسازی را متوقف نکرد.
3. جهان دیگر آن جهان بیتفاوت گذشته نبود. اعتراضات میلیونی در نیویارک، لندن، پاریس، سیدنی و حتی در دانشگاههای امریکا، مشروعیت سیاسی اسرائیل را بیش از هر زمان دیگر تضعیف کردهاند.
به همین دلیل، بسیاری از تحلیلگران امریکایی صلح شرمالشیخ را «شکست تلخ سیاست خارجی امریکا» خواندند. اما ترامپ نهتنها این شکست را نپذیرفت، بلکه امروز میخواهد نسخه جدید آن را با نامی تازه برای نجات اسرائیل به جهان تحمیل کند.
افزون بر این، ترامپ بارها ادعا کرده است که «هشت جنگ بزرگ جهان را پایان داده است»، اما شواهد و آمار نشان میدهد که هیچیک از این منازعات با راهحلی پایدار خاتمه نیافتهاند. برای نمونه، صلح میان ارمنستان و آذربایجان بهقدری شکننده است که هر لحظه امکان شعلهور شدن دوباره جنگ وجود دارد.
در همین حال، جنایات رژیم صهیونیستی علیه مقاومت فلسطین و ایران همچنان ادامه دارد و منازعات میان کشورهایی چون کامبوج و تایلند، رواندا و کنگو، هند و پاکستان، مصر و اتیوپی و همچنین صربستان و کوزوو نیز حلوفصل نشدهاند. ازاینرو، وقتی ترامپ طرح تازه خود را «صلح» مینامد، جامعه جهانی کاملاً حق دارد که نسبت به آن با تردید و بدگمانی بنگرد.
طرح جدید ترامپ؛ اشغال مدرن و بازطراحی بحران
طرح تازه ترامپ که این روزها در رسانههای امریکایی و اسرائیلی مطرح شده، در ظاهر «بازسازی غزه»، «ایجاد اداره مشترک» و «اصلاح ساختار امنیتی» را هدف قرار داده؛ اما واقعیت پنهان این طرح، تبدیل غزه به منطقهای تحت کنترل کامل امنیتی و اقتصادی امریکا و اسرائیل است. این طرح نه تنها به مقاومت فلسطین مشروعیت نمیدهد، بلکه تلاش دارد معادله را کاملاً وارونه جلوه دهد؛ گویی عامل بحران فلسطین مقاومت است، نه اشغال ۷۵ ساله اسرائیل.
در تحلیل دقیق، طرح ترامپ سه پیام اساسی دارد:
- نجات اسرائیل، نه نجات فلسطین: اسرائیل امروز در انزوای شدید بینالمللی است؛ بایکوت جهانی، تظاهرات دانشگاهها و موج محکومیتها در سازمان ملل، آن را به مرز بحران وجودی رسانده است.
- مهار بیداری جهانی: موج همبستگی بینالمللی با فلسطین، امریکا را نگران کرده است. طرح ترامپ دقیقاً برای قطع این موج و بازگرداندن نظم قدیم طراحی شده است.
- تسلیمسازی مقاومت: مقاومت فلسطین امروز به یکی از بازیگران اصلی معادله خاورمیانه تبدیل شده و هیچ طرحی بدون مشارکت آن قابل اجرا نیست؛ اما ترامپ میخواهد این واقعیت را نادیده گیرد.
امروز جهانیان، از جمله مردم افغانستان، بهخوبی میدانند که بیداری کنونی جهان؛ از سرکهای جاکارتا تا دانشگاههای امریکا حاصل سالها مقاومت فلسطین است. این مقاومت بود که چهره واقعی اسرائیل را افشا کرد و افکار عمومی جهان را تغییر داد. بنابراین، هیچ طرحی که این مقاومت را نادیده گیرد، نمیتواند پایدار باشد.
جمعبندی روز جهانی همبستگی با فلسطین
امروز وقتی جهان، روز جهانی همبستگی با فلسطین را گرامی میدارد، در حقیقت شکست سیاستهای امریکا، فروپاشی پروژههای صلح نمایشی و بیداری وجدان جهانی را جشن میگیرد. افغانستان بهعنوان کشوری که خود قربانی اشغال بوده، بیش از هر زمان دیگر در کنار فلسطین ایستاده و این همبستگی برخاسته از تاریخ مشترک درد، مقاومت و ایمان است.
طرح جدید ترامپ نیز مانند صلح شرمالشیخ چیزی جز تلاش برای نجات اسرائیل از انزوای جهانی نیست و نمیتواند بیداری فعلی جهان و قدرت مقاومت فلسطین را نادیده بگیرد. تاریخ نشان داده که صلح بدون عدالت، صلح بدون پایان اشغال و صلح بدون احترام به اراده ملتها هیچگاه دوام نداشته و نخواهد داشت.
عایشه ببرک خیل
