وقتی سخن از ناامنی به میان می آید، اولین واژه ای که در ذهن تداعی می شود جنگ است. جنگ مخرب است، جان ها را می گیرد، عامل مصیبت و بدبختی است، اما ناامنی غذایی به مراتب مخرب تر است، زیرا قاتل دوران صلح نیز می تواند باشد. این روزها ناامنی غذایی افغانستان را می توان قاتلی خاموش و در کمین خواند.
ناامنی غذایی چیست و چگونه بوجود می آید؟
طبق تعریف سازمانی جهانی خوار و بار و کشاورزی (فائو)، زمانی که فرد به طور منظم به غذای سالم و مغذی کافی برای رشد و تکامل طبیعی و زندگی فعال و سالم دسترسی نداشته باشد، دچار ناامنی غذایی می شود. این پدیده می تواند بدلیل فقر، در دسترس نبودن غذا، خشکسالی، و یا کمبود منابع برای تهیۀ غذا اتفاق بیافتد.
ناامنی غذایی شدید یکی از افراطی‌ترین مقیاس‌ها است، اما حتی ناامنی غذایی متوسط نیز نگران‌کننده است. برای کسانی که ناامنی غذایی نسبی دارند، دسترسی به غذا نامشخص است. آنها ممکن است مجبور شوند دیگر نیازهای اولیه خود را قربانی کنند، فقط برای اینکه بتوانند غذا بخورند. افرادی که دچار ناامنی غذایی شدید هستند، منابع غذایشان تمام شده است و در شدیدترین حالت، چند روزی را بدون غذا خوردن سپری کرده اند. این گروه از افراد کسانی هستند که طبق شاخصه های بین المللی “گرسنه” نامیده می شوند. ناامنی غذایی افغانستان از جمله حادترین موارد جهان است و این کشور از جمله کشورهایی است که مردم اش دچار شدیدترین حالت های ناامنی غذایی استند.
آمار و ارقام ناامنی غذایی افغانستان
به گفته دفتر هماهنگ کننده امور بشردوستانه سازمان ملل متحد (اوچا)، امروزه جهان با بدترین بحران گرسنگی مواجه است، به طوری که تخمین زده می شود 149 میلیون کودک – تقریباً از هر پنج نفر یک نفر – سوء تغذیه مزمن دارند. این آمار در افغانستان نمود بیشتری پیدا می کند. طبق ارزیابی برنامۀ جهانی غذا، تقریبا 20 میلیون نفر در افغانستان که نیمی از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند، از ناامنی غذایی رنج برده و در آستانه قحطی هستند که این مسئله عمدتاً به دلیل درگیری و ناامنی است که کل جوامع را از فرصت های معیشتی محروم می کند.
سوءتغذیه در زنان، کودکان، بیجاشدگان، عودت کنندگان، خانوارهای تحت سرپرستی زنان، افراد دارای معلولیت و فقرا نگرانی خاصی دارد. با وجود پیشرفت در سال های اخیر، نرخ سوء تغذیه در حال حاضر در حال افزایش است و 2 میلیون کودک دچار سوء تغذیه هستند. این یعنی که حتی اگر زنده بمانند، با مشکلات سلامتی قابل توجهی از جمله کوتاه قدی مواجه خواهند شد.
هر ساله به طور متوسط حدود 250 هزار نفر تحت تأثیر طیف گسترده ای از بلایای زیست محیطی از جمله سیل، خشکسالی، بهمن، رانش زمین و زلزله قرار می گیرند. تأثیر بلایا و وابستگی به آب ناشی از باران یا ذوب برف، بهره‌وری بخش کشاورزی را که منبع درآمدی برای 44 درصد از جمعیت است، به شدت محدود می‌کند. در ادامه گزارش برنامه جهانی غذا آمده است که ناامنی غذایی افغانستان و مرگ و میر گسترده به دلیل گرسنگی شدید و سرما، افزایش خواهد یافت.
مقصرین اصلی بدترشدن ناامنی غذایی افغانستان چه کسانی استند؟
اینکه نیمی از جمعیت یک کشور دچار ناامنی غذایی باشند، یک فاجعه بشری است. فروپاشی اقتصادی افغانستان تا حدی ناشی از فروپاشی درآمد و نبود معاش بیشتر خانواده‌ها پس از تسلط طالبان، و تصمیم‌های مساعدت‌کنندگان خارجی برای تعلیق حمایت‌های بودجه‌ای خارج از بخش‌های دولتی، بشردوستانه و انکشافی از جمله آموزش و صحت بود. تصمیمات ایالات متحده و بانک جهانی برای محدود کردن سکتور بانکی افغانستان با ممانعت از اکثر فعالیت های اقتصادی مشروعی چون تلاش های بشردوستانه، بحران را به طور قابل توجهی تشدید کرده است.
بانک مرکزی افغانستان قادر به انجام وظایف اساسی بانک مرکزی، از جمله برگزاری حراج ارز، واردات اسکناس، و پردازش یا تسویه معاملات مشروع تجاری و بشردوستانه نیست. به دلیل این ناتوانی ها، حتی فعالیت های اساسی اقتصادی نیز به شدت محدود شده است. جان سیفتون، مدیر دادخواهی برای آسیا در دیده بان حقوق بشر می گوید: «به نظر می رسد که طالبان بیشتر به محدود کردن حقوق بشر زنان و دختران افغان علاقه مند هستند تا جلوگیری از گرسنگی. اگر رهبری آنها به دنبال مشروعیت است، آنها باید در اولویت های خود تجدید نظر کنند.» سیفتون افزود: «واردکنندگان برای پرداخت هزینه کالاها با مشکل مواجه هستند، گروه های بشردوستانه با مشکلات اساسی در عملیات مواجه هستند، و مهاجران افغان نمی توانند پول کافی برای بستگان و دوستان خود ارسال کنند. میلیون‌ها افغان گرسنه با دیدن مواد غذایی در بازار، اما عدم توانایی خرید، واقعیت تلخی را تجربه می‌کنند.»
تداوم بحران
بدتر شدن بحران اقتصادی افغانستان در حالی رخ می دهد که تورم و افزایش هزینه ها شتاب گرفته است. بر اساس داده های بانک جهانی، قیمت کالاهای اساسی مانند برنج و گندم تقریباً دو برابر شده است. قیمت نهاده های کشاورزی مانند کود و سوخت نیز دو برابر شده است و کمبود آنها وجود دارد، به این معنی که تولید داخلی مواد غذایی افغانستان در سال 2022 کاهش یافته است.
مارتین گریفیتس هماهنگ کننده امور بشردوستانه سازمان ملل معتقد است که افغانستان با بحران های متعدد انسانی، اقتصادی، آب و هوایی، گرسنگی و مالی مواجه است و مساعدت کنندگان باید فوراً 770 میلیون دالر برای کمک به افغان ها برای زنده ماندن در ماه های سردتر آینده فراهم کنند. او افزود، جنگ و درگیری، فقر، شوک های اقلیمی و ناامنی غذایی از مدت ها قبل یک واقعیت غم انگیز در افغانستان بوده است، اما او گفت که آنچه وضعیت فعلی را بسیار بحرانی می کند، توقف کمک های انکشافی است. گریفیتس معتقد است که مقامات فعلی افغانستان نیز باید سهم خود را انجام دهند. مداخلات و رویه‌های بوروکراتیک، کمک‌های بشردوستانه را در مواقعی که بیشتر مورد نیاز است، کند می‌کند. زنان فعال در سکتور کمک‌های بشردوستانه باید اجازه داشته باشند بدون مانع و با امنیت کامل کار کنند و دختران باید اجازه ادامه تحصیل داشته باشند.
ناامنی غذایی افغانستان را دریابید
16 اکتبر (25 میزان) روز جهانی غذا است و تنها چند روز پیش بود که جهان این روز را گرامی داشت. روزی که ما را به یاد میلیون‌ها نفر در سراسر جهان می اندازد که توانایی مالی برای داشتن یک رژیم غذایی سالم را ندارند. روز جهانی غذا نیاز به دسترسی منظم به مواد غذایی مغذی و سالم را برجسته می کند. اما اوضاع گرسنگی در جهان و خصوصا ناامنی غذایی افغانستان نشان می دهد، چنین روزهایی فقط تقویم ها را پر می کنند، نه شکم گرسنگان را!
افغانستان و جهان به اقدامات عملیِ راهگشای تری نیاز دارند. افغانستان برای مبارزه با ناامنی غذایی، به یک چرخۀ اقتصاد، تولید و زراعت کارآمد نیاز دارد، نه شعارها و بیانیه ها در تقبیح اقدامات نامناسب حکومت وقت یا حکومت پیشین و غربی ها، در قبال این قاتلی که می تواند بیش از سال ها جنگ قربانی بگیرد. مقامات بلند پایۀ جهانی هر سال به مناسب روز جهانی غذا پیام هایی می فرستند و برای جهانیان آرزوهای خوب می کنند، اما آیا تاکنون خود گرسنگی کشیده اند؟ آیا تابحال چاشت خود را با یک تکه نان سرکرده اند؟ آیا تاکنون شده است بدلیل عدم توانایی مالی در خرید غذا، تنها به یک وعده نان بسنده کنند؟
ناامنی غذایی افغانستان به پیام های شما نیاز ندارد. اگر می خواهید به مردم افغانستان کمک کنید کاری کنید دارایی های منجمد شدۀ افغانستان آزاد شود، کاری کنید چرخه اقتصاد و زراعت افغانستان رونق بگیرد، کاری کنید مردم افغانستان همانند خودتان از سه وعدۀ غذایی مناسب که کم ترین حق بشری یک انسان است بهره مند شوند. تا دیرتر نشده و قربانیان ناامنی غذایی افغانستان از قربانیان جنگ بیشتر نشده کاری کنید …
