ائتلاف ترکیه و پاکستان در برابر هند
در ماه مه ۲۰۲۵، بحران بین هند و پاکستان به اوج رسید؛ پس از حمله تروریستی ۲۲ آوریل در کشمیر هندی که منجر به کشته شدن ۲۶ نفر شد، هند عملیاتی موسوم به «سایندور» را آغاز کرد که با پاسخ موشکی پاکستان همراه بود. در این شرایط حساس، ترکیه وارد معادله شد و به شکلی بی‌سابقه از پاکستان حمایت کرد.
این حمایت صرفاً لفظی نبود، بلکه شامل دیپلماسی فعال، پشتیبانی نظامی، همکاری صنعتی و امنیتی نیز میشد؛ مجموعه‌ای که چشم‌اندازی نوین در جنوب آسیا ایجاد کرد و پیامدهای فراگیر سیاسی، نظامی، اقتصادی و ژئوپلیتیکی را به همراه داشت.
دیپلماسی ترکیه؛ از خویشتنداری تا جانبداری
تماس تلفنی رجب طیب اردوغان با نخست‌وزیر پاکستان در تاریخ ۷ مه ۲۰۲۵، نقطه‌ی آغاز نقش فعال ترکیه در بحران و شروع ائتلاف ترکیه و پاکستان بود. اردوغان با تأکید بر «خویشتنداری مسئولانه» پاکستان، اعلام کرد ترکیه آماده میانجی‌گری برای مهار بحران است. این موضع‌گیری همزمان با محکومیت غیرمستقیم رفتار هند، جایگاه آنکارا را از یک ناظر به یک کنش‌گر فعال ارتقا داد.
اما این اقدام واکنش شدید دهلی‌نو را به همراه داشت. هند ضمن احضار سفیر ترکیه، از آنکارا خواست به حمایت از «کشوری که تروریسم را صادر می‌کند» پایان دهد.
نبرد پهپادها؛ ترکیه در میدان نبرد پاکستان
در جریان پاسخ پاکستان به عملیات هند، بیش از ۳۰۰ پهپاد ساخت ترکیه از جمله Bayraktar TB2، Akinci و Songar در مناطق مرزی به‌کار گرفته شد. استفاده از این پهپادها نشان‌دهنده تغییر تاکتیک پاکستان از جنگ مستقیم به جنگ نامتقارن بود.
با این حال، دفاع هوایی هند با سامانه Akashteer موفق شد تقریباً همه این پهپادها را رهگیری و سرنگون کند. این مسئله هم قدرت دفاعی هند را به نمایش گذاشت و هم کارآمدی پهپادهای ترکیه را زیر سؤال برد.
ائتلاف صنعتی؛ همکاری فراتر از بحران
ائتلاف ترکیه و پاکستان تنها محدود به میدان نبرد نبود. دو کشور از مدت‌ها پیش وارد شراکت صنعتی-نظامی شده‌اند. از جمله مهم‌ترین پروژه‌ها می‌توان به ساخت مشترک پهپاد YIHA-III، توسعه جنگنده نسل پنجم TF-Kaan و ساخت ناوچه‌های MILGEM اشاره کرد.
این همکاری‌ها نشانه‌ای از تلاش ترکیه برای کاهش وابستگی به غرب و تثبیت جایگاهش به‌عنوان تأمین‌کننده مستقل فناوری نظامی است. در عین حال، پاکستان نیز از این مشارکت برای ارتقای قدرت بازدارندگی خود در برابر هند استفاده می‌کند.
جبهه‌ی نرم؛ اطلاعات، امنیت و سایبر
در کنار تجهیزات نظامی، همکاری امنیتی و اطلاعاتی بین دو کشور نیز عمیق‌تر شده است. منابع می‌گویند ترکیه به پاکستان در توسعه‌ی سامانه‌های نظارتی، تجهیزات شناسایی و حتی طراحی یک «ارتش سایبری» کمک کرده است .
این اقدامات نشان می‌دهد اتحاد آنکارا و اسلام‌آباد به یک محور امنیتی چندلایه تبدیل شده که هم در فضای واقعی و هم در فضای سایبری فعال است.
واکنش هند به ائتلاف ترکیه و پاکستان و پیامدهای منطقه‌ای
حمایت ترکیه از پاکستان خشم گسترده‌ای در هند به همراه داشت. دهلی‌نو علاوه بر واکنش رسمی، اقدام به لغو قرارداد با شرکت هواپیمایی ترکیه‌ای Çelebi Aviation کرد ، و شبکه‌های اجتماعی در هند نیز خواستار تحریم گردشگری و کالاهای ترکیه‌ای شدند.
در پاسخ به این اقدامات، ترکیه تلاش کرد تنش را کاهش دهد، اما پیام روشن بود: ورود علنی ترکیه به نزاع‌های جنوب آسیا، ممکن است هزینه‌های اقتصادی و دیپلماتیک گسترده‌ای برای آنکارا به‌همراه داشته باشد.
اهداف آشکار و پنهان ترکیه در جنوب آسیا
ورود ترکیه به این ائتلاف، هم ریشه در اهداف اعلام‌شده دارد و هم اهداف پنهانی را دنبال می‌کند:
اهداف آشکار: رهبری جهان اسلام در حمایت از کشمیر، تقویت صادرات نظامی، ارتقای جایگاه جهانی
اهداف پنهان: کاهش وابستگی به ناتو، تشکیل بلوک‌های جدید ژئوپلیتیکی، و آزمایش عملی تجهیزات در میدان واقعی جنگ
ترکیه در این پروژه، بیش از آن که به دنبال حمایت از یک متحد باشد، در حال باز تعریف نقش بین‌المللی خود است.
دوستی با پاکستان یا تقابل با دهلی‌نو؟
به طور کلی محور ترکیه–پاکستان با سرعت در حال تثبیت است؛ محوری که دیپلماسی، نظامی‌گری، تکنولوژی و اطلاعات را ترکیب کرده و هند را به چالش کشیده است. با این حال، تداوم این روند ممکن است ترکیه را در مسیر تضاد استراتژیک با هند و حتی فشارهای ناتو قرار دهد.
در نهایت، اگر آنکارا بتواند این حمایت را در چارچوبی چندجانبه و متعادل حفظ کند، می‌تواند جایگاهش را به‌عنوان بازیگر منطقه‌ای در جنوب آسیا تثبیت کند. اما در غیر این صورت، خطر لغزش در بازی قدرتی خطرناک با رقبای هسته‌ای منطقه، محتمل خواهد بود.
زهرا هاشمی
