اسماعیل خان در تاجیکستان
محمد اسماعیل خان والی سابق هرات و از رهبران جهادی افغانستان؛ در روزهای گذشته در نشست امنیتی هرات در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان شرکت کرده است. حضور، شرکت و سخنرانی اسماعیل خان در این نشست و همچنان اظهارات وی با رسانه ها و سوی مطبوعات، از سوی تحلیل گران و ناظران مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است.
طرفداران اسماعیل خان، شرکت و سخنرانی وی را در نشست امنیتی هرات، مایه ی امید و سر آغاز تحول در امور افغانستان دانسته اند. بعضی از افراد طالبان، اظهارات و شرکت وی را در این نشست، نمک نشناسی قلمداد نموده اند و از اینکه وی را دستگیر و اسیر گرفته بود و سپس آزاد کرد که به ایران برود، اظهار ندامت کرده اند.
در میان این دو روایت، اما ناظران و تحلیل گرانِ بیطرف، معتقدند که رهبران و مسئولان کلیدی نظام جمهوریت مانند اسماعیل خان و هم قطارانِ جهادی اش، در بیست ساله گذشته امتحان شان را داده است و مردم افغانستان دیگر به آنان اعتماد نخواهد کرد. باتوجه به دیدگاه های که در رابطه به شرکت و سخنرانی اسماعیل در نشست امنیتی هرات، وجود دارد، در این نوشته تلاش می گردد که روایت واقعی تشخیص داده شود و معرفی گردد.
اسماعیل خان در تاجیکستان: شرایط ویژه و شرکت او در نشست امنیتی هرات
با سقوط هرات در سال 2021، اسماعیل خان به عنوان کلیدی ترین مخالف و دشمن قدرتمندِ طالبان به دست این گروه اسیر گردید. طالبان به دلیل پادرمیانی بعضی از کشورهای همسایه و همچنان طبق دستور رهبران شان، اسماعیل خان را با عزت و احترام، پذیرایی کرد و سپس مطابق در خواست خودش، وی به ایران ـ مشهد رفت و در آنجا ساکن گردید.
اسماعیل خان در مشهد، طی دو سال گذشته علی الرغم فعالیت های که بر علیه طالبان داشت، اما همچنان مسکوت و بدون سروصدا بود، تا اینکه طی روزهای گذشته وی به منظور شرکت در نشست امنیتی هرات به تاجیکستان رفت و ضمن سخنرانی در این نشست، با رسانهها و مطبوعات نیز اظهاراتی بر علیه طالبان داشت که افزون بر تشویق طرفدارانش، واکنش منفی طالبان را نیز در پی داشتند.
به دلیل اینکه اسماعیل خان در صحنه ی نبرد دستگیر و اسیر گردیده بود، اگر پا در میانی همسایه های افغانستان به منظور حفظ جان او و همچنان دستور مقامات طالبان مبنی بر حفظ حرمت و عزت وی نبودند، بدون تردید طالبان رفتار متفاوت با ایشان داشت.
با این وجود، اما وساطت همسایه های افغانستان و دستور ویژه مقامات طالبان در رابطه به اسماعیل خان، شرایط ویژه را برای وی ایجاد کرده است که دست کم او در رابطه به مصالح و وضعیت کشوری که در آنجا ساکن است، بایستی ملاحظاتی داشته باشد. اما متاسفانه اسماعیل خان به این مسائل توجه نکرده و ملاحظاتی نداشته و ندارد.
در حالیکه اسماعیل خان به مصالح و وضعیت کشور میزبانش توجه نکرده و رفتار محترمانه و با عزت طالبان را با خودش در نظر نگرفته است، شرکت و حضور او در نشست امنیتی هرات نیز نتیجه ی در پی نداشته است. زیرا اسماعیل خان و هم قطارانش، چه به عنوان حاکمان افغانستان و چه به عنوان همکارانِ نظام جمهویت، کارنامه های به شدت مخدوش و مشوش در پیشگاه مردم افغانستان دارند.
نتایج نشست امنیتی هرات چیست؟
نشست امنیتی هرات که از سال 2012 به اینطرف توسط انیستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان برگزار می شود، پارسال و امسال در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار گردیده است و با آنکه این نشست در ظاهر یک نشست علمی است اما طی دو سال گذشته در حقیقت تجمعی علیه حکومت طالبان بوده است.
گذشته از اینکه در سال گذشته نیز در نشست امنیتی هرات، مخالفین طالبان تجمع کرده بودند، اما پس از یکسال در نشست کنونی، افزون بر اینکه تمام شرکت کننده گان مخالفان طالبان و رهبران فراری بودند، چهره ی شکست خورده و دستگیر شده ای چون محمد اسماعیل خان نیز حضور داشت.
این در حالی است که اغلب مردم افغانستان اسماعیل خان و هم قطاران او را بدتر از طالب می بینند. هیچ کسی حاضر نیستند که پس از تقریبا چهار دهه خیانت ها و فساد تباه کننده ی رهبران جهادی، دوباره در رکاب آنها، به جنگ دست یازند و خود را قربانی کنند.
روایت واقعی در رابطه به نتایج نشست امنیتی هرات و شرکت اسماعیل خان و دیگران در این نشست، همان دیدگاه ناظران بی طرف استند که اعتقاد راسخ به بی نتیجه بودن اینگونه نشست ها دارند. زیرا وضعیت کنونی هرگز به نفع رهبران جهادی نیستند.
مردم افغانستان در حال حاضر به خوبی به این درک واقعی رسیده اند که آنها بیش از چهار دهه به دست اسماعیل خان و هم قطارانش به بازی گرفته شده اند و قربانی داده اند. بعید به نظر می رسد که بعد از این در افغانستان، کسی حاضر شود که مطابق برنامه ها و پلان های رهبران سابق قدم بر دارند.
بنابراین وقتی که مردم افغانستان متمایل به جنگ نیستند و زیان ها و خسارت های جنگ را طی بیش از چهل سال به خوبی مشاهده کرده اند و از جنگ به شدت خسته و بیزار اند، رهبران سابق کاملا مهره های سوخته اند و هر نوع نشست و گفتگوی آنها بی نتیجه استند. در چنین شرایطی بهتر است که اسماعیل خان و هم قطاران وی منطقی و عاقلانه قدم بردارند و مطابق خواسته های مردم افغانستان فعالیت نمایند.
مردم افغانستان بر خلاف تصور رهبران فراری و مهره های فاسد جمهوریت، به دنبال جنگ و ویرانی نیستند. مردم افغانستان بیش از همیشه از جنگ خسته و بیزار اند. بنابر این کسانی که ادعایی رهبری و همراهی با مردم افغانستان را دارند، بهتر است که به خواسته ای مردم افغانستان توجه نمایند و با ارایه ی طرحهای مشخص و معین جهت بیرون رفت از معضل کنونی افغانستان به گفتگو تمسک بجویند و تا اصلاح اساسی حکومت طالبان، با مردم افغانستان همراهی و همکاری نمایند.
بسم الله ختک
