بازداشت عبدالحمید خراسانی
مطابق اخبار منتشر شده، طالبان طی روزهای گذشته عبدالحمید خراسانی(ناصر بدری) یکی از فرمانده هان قطعه بدری را باز داشت و افراد وی را خلع سلاح نموده است. به دلیل اینکه عبدالحمید خراسانی طی دو دهه ای گذشته سر دسته ای دزدان، ارازل و اوباش بوده و می باشد، بازداشت او از منظر امنیتی و سیاسی چندان اهمیتی ندارد. اما به دلیل اینکه خراسانی از معدود تاجیک تباران عضو حکومت طالبان است، توقیف و خلع سلاح وی همراه با افرادش از منظر قومی اهمیت پیدا می کند.
بنابراین در رابطه به بازداشت عبدالحمید خراسانی پرسش های ذیل مطرح است. نخست اینکه دلایل بازداشت عبدالحمید خراسانی چه بوده است؟ ثانیا طالبان ممکن است جایگاه قومی وی را در نظر نگیرد و برخورد جدی با او داشته باشد؟ و دیگر اینکه پیامدها و تاثیرات بازداشت عبدالحمید خراسانی از منظر قومی چگونه خواهد بود؟. در این یادداشت سعی می گرد که به این پرسش ها پاسخ داده شود.
عبدالحمید خراسانی کیست؟
عبدالحمید خراسانی تاجیک تبار و از ولایت پنجشیر است. او در دوران جمهوریت به خاطر دزدی و بعضی از بی نظمی ها و قانون شکنی ها مدت ها تحت تعقیب قرار داشت که در نهایت بازداشت و محبوس گردید. خراسانی در گذشته بارها علیه طالبان اعلام جنگ نموده و در بسیاری از مواقع گپ ها و حرف های به شدت رکیک و غیر اخلاقی علیه طالبان گفته بود.
با این حال با بازگشت دوباره طالبان به قدرت، خراسانی به عنوان یکی از فرماندهان قطعه (لشکر) بدری در صفوف طالبان جای باز نمود و با شرکت در بعضی از علمیات های استخباراتی و همچنان حضور در درگیری های که بین طالبان و نظامیان پاکستانی در مرزها رخ دادند، تا حدودی جایگاهش را در بین طالبان (دست کم در ساختار قطعه بدری که بیشتر مربوط سراج الدین حقانی می باشد)، تثبیت نمود.
جایگاه عبدالحمید خراسانی در ساختار نظامی طالبان
خراسانی از لحاظ نژادی تاجیک است، که در میان اعضای طالبان یک ویژگی نادر محسوب می‌شود. لشکر بدری که او در آن فرماندهی دارد، یکی از واحدهای نخبه و تخصصی طالبان است که در عملیات‌های مهم نظامی و امنیتی نقش محوری ایفا می‌کند. این لشکر معمولاً برای مأموریت‌های حساس و مهم به‌کار گرفته می‌شود و فرماندهان آن از نظر طالبان بسیار معتبر و با اهمیت هستند.
طالبان که به‌طور سنتی یک گروه عمدتاً پشتون‌محور بوده‌اند، با اتهاماتی مبنی بر قوم‌گرایی و بی‌توجهی به اقلیت‌های قومی روبرو استند. در این راستا، حضور خراسانی در صفوف فرماندهی طالبان، هرچند محدود و با چالش‌های خاص، به‌نوعی تلاش این گروه برای نمایش تنوع قومی و رد اتهامات قوم‌گرایی است.
بنابراین طالبان خراسانی را بیشتر به دلیل ضرورت‌های سیاسی و استراتژیک در ساختار خود نگه داشته‌اند تا از اتهام قوم‌گرایی و تک‌قوم‌محوری در حکومت خود جلوگیری کنند. حضور او به طالبان این امکان را می‌دهد که از خود تصویری چندقومی و فراگیر ارائه دهند، در حالی که واقعیت‌های میدانی ممکن است به‌گونه‌ای دیگر باشد.
دلایل بازداشت عبدالحمید خراسانی
با آنکه دلایل بازداشت عبدالحمید خراسانی تا اکنون روشن نیست و مقامات رسمی طالبان و همچنان منابع نزدیک به وی نیز چیزی نگفته اند؛ با این حال به نظر می رسد که طالبان وی را به خاطر نافرمانی ها و خودسری ها، بعضا موضع گیری های متضاد و همچنان چالش ها و حواشی که وی برای مطرح ساختن خودش ایجاد می نماید، بازدداشت کرده باشد.
از طرف دیگر طالبان ممکن است با بازداشت عبدالحمید خراسانی تلاش نماید تا برای حفظ انسجام داخلی، کنترل بیشتر بر فرماندهان نظامی و مدیریت تضادهای درونی تلاش نماید. در این صورت این اقدام می‌تواند به‌عنوان یک هشدار جدی به دیگر فرماندهان و اعضای طالبان تفسیر شود که هیچ‌گونه نافرمانی یا اختلاف‌نظر با سیاست‌های رسمی طالبان تحمل نخواهد شد.
دلایل احتمالی برخورد محتاطانه با خراسانی
عبدالحمید خراسانی به دلیل تبار تاجیکی‌اش در موقعیتی قرار دارد که طالبان احتمالاً برخورد محتاطانه‌تری با او خواهد داشت. با توجه به اینکه طالبان نیازمند حفظ ظاهر چندقومی و جلوگیری از اتهامات قوم‌گرایی است، احتمالاً از برخورد شدید با او پرهیز خواهد کرد. این احتمال وجود دارد که پس از یک تذکر و هشدار، خراسانی آزاد شود یا به‌صورت نمادین بعضی از محدودیت های بر وی اعمال گردد، اما همچنان در داخل طالبان باقی بماند. این رویکرد نشان‌دهنده تلاش طالبان برای مدیریت تضادهای قومی و حفظ انسجام داخلی در شرایطی پیچیده است.
در نتیجه می توان گفت که بازداشت عبدالحمید خراسانی و خلع سلاح افراد وی، به دلیل اینکه خود خراسانی از منظر اجتماعی جایگاه قابل توجه ندارد و همچنان او به عنوان یک ارازل و اوباش شناخته می شود، رفتار طالبان با وی به هر صورتی که باشد، چندان اهمیتی نخواهد داشت. اما از منظر درونی ممکن است پیامدها و حتی هشدارهای جدی به دیگر فرماندهان طالبان باشد که هر نوع تخطی و ارایه دیدگاه مخالف ممنوع و غیر قابل پذیرش است.
مسلم اخلاقی
