جهان در آستانه تحولی تاریخی قرار دارد، جایی که ائتلاف بریکس با قدرت اقتصادی و سیاسی رو به رشد خود، هژمونی دالر آمریکا را به چالش کشیده است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با تهدید به اعمال تعرفه‌های سنگین (تا ۱۴۵ درصد علیه چین) و تحریم کشورهایی که به دنبال کاهش وابستگی به دالر استند، تلاش می‌کند این سلطه را حفظ کند.
اما این تهدیدات، نه‌تنها نشانه‌ای از ضعف فزاینده دالر، بلکه فرصتی برای بریکس است تا با اتحاد و ابتکار، نظم اقتصادی جهانی را بازتعریف کند. این مقاله، با استناد به منابع معتبر، به بررسی تهدیدات ترامپ، قدرت بی‌بدیل بریکس و پیروزی محتوم این ائتلاف در برابر سیاست‌های مخرب آمریکا می‌پردازد.
تهدیدات ترامپ: سیاست‌های خودویرانگر علیه اقتصاد جهانی
دونالد ترامپ از زمان بازگشت به قدرت، با وضع تعرفه‌های گسترده و تهدید به تحریم کشورهایی که به دنبال دالرزدایی استند، اقتصاد جهانی را به آشوب کشانده است. او در سخنرانی‌های خود، از جمله در ویسکانسین در سپتمبر ۲۰۲۴، اعلام کرد که کشورهایی که دالر را کنار بگذارند، با تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی و محرومیت از تجارت با آمریکا مواجه خواهند شد.
این سیاست‌ها، که بدون مشورت با کنگره یا نهادهای دیگر اجرا شده‌اند، به گفته جان مرشایمر، نشانه‌ای از «قدرت نامحدود» و بی‌سابقه ترامپ در نظام سیاسی آمریکا است. مرشایمر هشدار می‌دهد که این اقدامات می‌توانند چنان خسارتی به اقتصاد جهانی وارد کنند که حتی خود ترامپ ناچار به «عقب‌نشینی تحقیرآمیز» شود، هرچند شخصیت او به ندرت اجازه پذیرش اشتباه را می‌دهد.
جفری ساکس، اقتصاددان برجسته، این سیاست‌ها را با تعرفه‌های اسموت-هاولی در سال ۱۹۳۰ مقایسه می‌کند که به رکود بزرگ جهانی منجر شد. او تأکید می‌کند که اقدامات ترامپ، که ۱۰ تریلیون دالر از ارزش بازارهای جهانی را در دو روز از بین برد، نه سیاست عمومی آمریکا، بلکه اراده شخصی اوست که اقتصاد جهانی را به «سقوط آزاد» کشانده است.
ساکس هشدار می‌دهد که این تعرفه‌ها، با ایجاد شوک‌های عرضه و تقاضا، اقتصاد آمریکا را به رکود در سالهای آینده سوق خواهد داد. حتی حامیان ترامپ، مانند بیل اکمن، از «زمستان طولانی اقتصادی» سخن می‌گویند، و لری فینک معتقد است که آمریکا از قبل در رکود است.
با آنکه یانیس واروفاکیس، اقتصاددان یونانی، دیدگاه متفاوتی ارائه می‌دهد و معتقد است که جنگ تجاری ترامپ از منظر تثبیت هژمونی آمریکا «معقول» به نظر می‌رسد، اما ساکس آن را «کاملاً غیرمنطقی و احمقانه» می‌داند. با این حال هر دو متفق‌القول‌اند که این جنگ تجاری محکوم به شکست است، زیرا اقتصاد آمریکا، با بدهی ۳۷ تریلیون دالری و کسری سالانه ۲ تریلیون دالر، در برابر اقتصاد پویا و مازاد چین و ائتلاف بریکس آسیب‌پذیر است.
قدرت بریکس: ستون جدید نظم اقتصادی جهان
ائتلاف بریکس، متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی، ایران، مصر، امارات متحده عربی، عربستان سعودی و اتیوپی، با بیش از ۴۰ درصد اقتصاد جهانی و حدود نیمی از جمعیت جهان، به نیرویی بی‌رقیب در برابر سلطه دالر تبدیل شده است. چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد جهان بر اساس برابری قدرت خرید (PPP) از سال ۲۰۱۷، با افزایش سهم خود در تجارت جهانی (از ۴ درصد در ۲۰۰۱ به بیش از ۱۴ درصد در ۲۰۲۱) و گسترش استفاده از یوان در تجارت بین‌المللی، پیشتاز این تحول است.
به عنوان مثال، امارات گاز خود را به چین در ازای یوان فروخته و عربستان از احتمال تجارت نفت با یوان سخن گفته است. این اقدامات، همراه با ایجاد بانک توسعه جدید (NDB) و سیستم‌های پرداخت غیردالری، زیرساخت‌هایی برای کاهش وابستگی به دالر فراهم کرده است.
روسیه، پس از مصادره ۳۰۰ میلیارد دالر از ذخایر ارزی‌اش توسط غرب، و ایران، که سال‌ها تحت تحریم‌های فلج‌کننده بوده، انگیزه‌ای قوی برای دالرزدایی دارند. مصر، امارات و عربستان نیز با پیوستن به بریکس، تعهد خود به نظمی چندقطبی را نشان داده‌اند. آفریقای جنوبی و اتیوپی، با نمایندگی از آفریقا، و برزیل، به‌عنوان قدرت اقتصادی آمریکای لاتین، تنوع و قدرت این ائتلاف را تقویت می‌کنند. هند، با اقتصاد رو به رشد و نقش محوری در بریکس، به تعادل این گروه کمک کرده و از وابستگی به غرب فاصله می‌گیرد.
ساکس و واروفاکیس تأکید می‌کنند که بریکس با اقتصاد پویا و مازاد خود، توانایی ایجاد ارز جایگزین دالر را دارد، به شرطی که چین اراده کند یوان را به ارز بین‌المللی تبدیل کند. ساکس معتقد است که چین، که برای دهه‌ها «سر خود را پایین نگه داشته»، اکنون ناچار است نقش رهبری بیشتری بر عهده گیرد. او پیش‌بینی می‌کند که بریکس با تقویت تجارت آزاد بین اعضا و توسعه سیستم‌های پرداخت غیردالری، نقش متعادل‌کننده‌ای در برابر سیاست‌های مخرب آمریکا ایفا خواهد کرد.
چرا بریکس برنده میدان است؟
سیاست‌های ترامپ، به جای تقویت دالر، به تسریع دالرزدایی منجر شده است. به گفته ساکس، مصادره ذخایر ارزی کشورهایی مانند روسیه، ایران، ونزوئلا و افغانستان اعتماد جهانی به دالر را کاهش داده و کشورها را به سوی گزینه‌های جایگزین سوق داده است.
چین، که ۸۰۰ میلیارد دالر اوراق قرضه آمریکا را در اختیار دارد، در حال کاهش دارایی‌های دالری خود است و به گفته ساکس، این روند تسریع خواهد شد. بریکس، با ایجاد سیستم‌های مالی مستقل و تقویت تجارت با ارزهای محلی، در حال ساخت جهانی چندقطبی است که در آن دالر دیگر تنها ارز مرجع نیست.
در مقابل، اقتصاد آمریکا با بدهی عظیم و کسری تجاری رو به رشد، در برابر فشارهای داخلی و خارجی آسیب‌پذیر است. یانیس واروفاکیس در مقاله‌‌اش «برنامه اقتصادی اصلی دونالد ترامپ: او در حال طراحی یک شوک ضد-نیکسون است»، استدلال می‌کند که تعرفه‌های ترامپ ممکن است در کوتاه‌مدت حمایت داخلی ایجاد کنند، اما در بلندمدت به دلیل افزایش قیمت‌ها و اختلال در زنجیره‌های تأمین، به اقتصاد آمریکا و متحدانش آسیب می‌رسانند.
ادوارد فیشمن، گاتام جین، و ریچارد نفیو در مقاله‌ی شان تحت عنوان «ترامپ با چه سیاست هایی می تواند دالر را از پادشاهی خلع کند؟ تبدیل قدرتِ اقتصادیِ آمریکا به سلاحِ مرگبارِعلیه دیگران، می تواند موجب مرگ دالر شود»، نیز هشدار می‌دهد که سیاست‌های اقتصادی و سیاسی تهاجمی ترامپ، حتی متحدان سنتی آمریکا مانند اروپا را به دشمن تبدیل کرده و انزوای جهانی واشنگتن را تشدید کرده است.
بریکس، با تنوع اقتصادی و سیاسی اعضایش، نه‌تنها از نظر مالی، بلکه از منظر ژئوپلیتیکی نیز قدرتمند است. این ائتلاف، که نیمی از جمعیت جهان را نمایندگی می‌کند، با تقویت همکاری‌های اقتصادی و سیاسی، توانایی خنثی کردن تهدیدات ترامپ را دارد. واروفاکیس و ساکس تأکید می‌کنند که چین، با اقتصاد مازاد و زیرساخت‌های مالی پیشرفته، می‌تواند با حمایت بریکس، ارز جدیدی را جایگزین دالر کند. این تحول، با توجه به ضعف‌های ساختاری اقتصاد آمریکا، پیروزی بریکس را در این میدان حتمی می‌کند.
نتیجه‌گیری
باتوجه به آنچه که گفته شد، اینک می توان گفت که جهان در آستانه دگرگونی بزرگی ایستاده است، جایی که ائتلاف بریکس، با قدرت و همبستگی خود، نظم نوین اقتصادی جهانی را شکل می‌دهد. تهدیدات دونالد ترامپ، از تعرفه‌های سنگین تا تحریم‌های اقتصادی، نه‌تنها هژمونی دالر را تقویت نکرده، بلکه به تسریع دالرزدایی و انزوای جهانی آمریکا منجر شده است.
جان مرشایمر از «عقب‌نشینی تحقیرآمیز» احتمالی ترامپ سخن می‌گوید، جفری ساکس این سیاست‌ها را «احمقانه» و مخرب می‌داند، و یانیس واروفاکیس بر توانایی بریکس در شکست اقتصاد بدهکار آمریکا تأکید می‌کند.
بریکس، با اقتصاد پویا، جمعیت عظیم و اراده جمعی برای رهایی از سلطه دالر، برنده این میدان است. این ائتلاف، با تقویت تجارت آزاد و سیستم‌های مالی مستقل، جهانی عادلانه‌تر و چندقطبی را رقم خواهد زد، جایی که هیچ قدرتی نمی‌تواند با قلدری و باج‌خواهی، سرنوشت ملت‌ها را تعیین کند. بریکس، با اتحاد و ابتکار، آینده‌ای را می‌سازد که در آن همکاری و عدالت جایگزین هژمونی و آشوب خواهد شد.
عایشه ببرک خیل
