تحریم‌های امریکا علیه روسیه
وقتی دونالد ترامپ در کارزار انتخاباتی‌اش وعده داد که «جنگ اوکراین را ظرف 24 ساعت پایان می‌دهد»، بسیاری از هوادارانش این را دلیلی دیگر بر توانایی «معامله‌گر بزرگ» می‌دانستند. مردی که خود را استاد بستن قراردادها معرفی می‌کرد، ادعا داشت با چند تلفن و نشستن پشت میز مذاکره می‌تواند خون‌بارترین جنگ اروپا پس از جنگ جهانی دوم را متوقف کند.
اما واقعیت میدانی نشان داد سیاست و ژئوپولیتیک چیزی فراتر از معاملات ملکی یا توافقات تجاری است. امروز، با گذشت ماه‌ها از ریاست‌جمهوری ترامپ، نه تنها صلحی به اوکراین بازنگشته بلکه تحریم‌های تازه‌ای که علیه روسیه اعلام شده نیز هیچ اثری در میدان جنگ نداشته است. کرملین با جسارت بیشتر حمله می‌کند، کی‌یف همچنان زیر آتش موشک‌ها و پهپادهاست، و پیشنهاد صلح ترامپ چیزی بیش از یک «طرح تبلیغاتی» باقی نمانده است.
وعده‌های پوچ ترامپ؛ از کمپین انتخاباتی تا بن‌بست دیپلماتیک
ترامپ از زمان کارزار انتخاباتی 2024، جنگ اوکراین را “جنگی بی‌معنی” خوانده و ادعا کرده بود که جو بایدن با “ضعف” خود، پوتین را به حمله تشویق کرده است. در مصاحبه‌های متعدد، ترامپ گفته بود: “من با پوتین حرف می‌زنم و در 24 ساعت تمامش می‌کنم. او مرا دوست دارد، چون می‌داند من معامله‌گر قهاری‌ام.” این وعده‌ها، که بر پایه روابط شخصی ترامپ با پوتین بنا شده بودند، میلیون‌ها رأی‌گذار امریکایی را مجذوب کرد. اما واقعیت پس از بازگشت ترامپ به قدرت، کاملاً متفاوت بود.
در ماه‌های اول ریاست‌جمهوری دوم ترامپ، تلاش‌هایی برای میانجی‌گری صورت گرفت. دیدار ترامپ با پوتین در آلاسکا در آگست 2025، که ترامپ آن را “نقطه عطف” خواند، هیچ نتیجه‌ای در بر نداشت. پوتین نه تنها از عقب‌نشینی از دونباس امتناع کرد، بلکه حملات خود را تشدید کرد. طبق گزارش‌های سازمان ملل، از جنوری تا سپتمبر 2025، بیش از 100 هزار غیرنظامی اوکراینی کشته یا زخمی شده‌اند، آماری که نشان‌دهنده عدم موفقیت دیپلماسی ترامپ است.
ترامپ در کنفرانس مطبوعاتی کاخ سفید پس از حمله روسیه، گفت: بله، من آماده‌ام برای فاز دوم تحریم‌ها. اما این تهدید، مانند بسیاری از وعده‌های قبلی، بدون جزئیات و پیگیری بود. وزیر خزانه‌داری امریکا اسکات بسنت، در مصاحبه‌ای با بلومبرگ اذعان کرد که تحریم‌های ثانویه می‌تواند اقتصاد روسیه را فروبپاشد، اما زمان‌بندی حیاتی است. با این حال، ترامپ اولویت را به “پایان جنگ از طریق مذاکره” داده و تحریم‌ها را به تعویق انداخته است.
این تعلل، ریشه در استراتژی ترامپ دارد: او باور دارد که روابط شخصی با رهبران کلید موفقیت است. اما در سوی دیگر در اجلاس BRICS در 5 سپتمبر، پوتین بر موضع خود پافشاری کرد و گفت: “صلح بدون تضمین‌های امنیتی برای روسیه ممکن نیست.” این موضع، مستقیماً وعده‌های ترامپ را به چالش کشید.
تحریم‌های امریکا علیه روسیه؛ ابزار بی‌اثر در برابر پیشرفت پوتین
یکی از ستون‌های اصلی سیاست ترامپ در برابر روسیه، تحریم‌های اقتصادی بود. در کمپین انتخاباتی، ترامپ وعده داد که با “تحریم‌های هوشمند”، اقتصاد روسیه را فلج کند و پوتین را مجبور به صلح کند. اما شواهد نشان می‌دهد که این تحریم‌ها نه تنها بازدارنده نبوده، بلکه پوتین را قادر ساخته کار خود را پیش ببرد. صادرات نفت روسیه همچنان بیش از 500 میلیون دالر در روز است، و کشورهایی مانند چین و هند، خریداران اصلی باقی مانده‌اند.
تحریم‌های اولیه ترامپ، از جمله تعرفه 50 درصدی بر واردات هند به دلیل خرید نفت روسیه در آگست 2025، بیشتر به متحدان امریکا آسیب زد تا به مسکو. طبق گزارش بانک جهانی در سپتمبر 2025، اقتصاد روسیه با رشد 2.5 درصدی در نیمه اول سال، از بسیاری از کشورهای اروپایی پیشی گرفته. روسیه با دور زدن تحریم‌ها از طریق شبکه‌های بانکی غیررسمی، ارزهای دیجیتال و تجارت با BRICS، ثبات خود را حفظ کرده. دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، تحریم‌ها را “بی‌تأثیر و خنده‌دار” خواند.
دلایل ناکامی تحریم‌های امریکا علیه روسیه چندوجهی است:
نخست، معافیت‌های گسترده: امریکا همچنان تا سال 2028 اجازه واردات اورانیوم از روسیه را تمدید کرده و اروپا سالانه 23 میلیارد دالر سوخت فسیلی از روسیه وارد می‌کند، مبلغی که از کمک‌های مالی به اوکراین پیشی می‌گیرد.
دوم، تقویت روابط اقتصادی روسیه با متحدان جدید: پوتین در چارچوب BRICS همکاری‌های تجاری با چین و هند را گسترش داده و وابستگی به غرب را کاهش داده است.
سوم، پیامدهای منفی برای متحدان امریکا: تعرفه‌های اعمال‌شده توسط ترامپ بر هند، قیمت انرژی در آسیا را افزایش داده و به‌جای تضعیف روسیه، هند را به تقویت روابط اقتصادی با مسکو ترغیب کرده است.
چرا پوتین به پیشنهاد صلح ترامپ خوشبین نیست؟
ولادیمیر پوتین و مشاورانش به دلایل متعددی به پیشنهادهای صلح دونالد ترامپ با دیده تردید می‌نگرند:
طرحی کم‌عمق و ناکافی
از دیدگاه مسکو، پیشنهادهای ترامپ سطحی هستند و به مسائل بنیادین بحران اوکراین، مانند گسترش ناتو، وضعیت مناطق شرقی اوکراین، و تضمین‌های امنیتی برای مرزهای روسیه، توجهی نشان نمی‌دهند. کرملین معتقد است این طرح‌ها صرفاً به دنبال توقف موقتی درگیری‌ها هستند، بدون حل ریشه‌های اصلی.
نگرانی از بازسازی نظامی اوکراین
پوتین به صراحت ابراز نگرانی کرده و پرسیده: «آیا این آتش‌بس به اوکراین فرصت نمی‌دهد تا در این مدت تسلیحات و مهمات جدید دریافت کند؟» برای روسیه، هرگونه توقف درگیری می‌تواند به نفع کی‌یف باشد تا با حمایت غرب، قدرت نظامی خود را بازسازی کند.
عدم تعهد به صلح پایدار
روسیه بر لزوم دستیابی به توافقی دائمی تأکید دارد، نه صرفاً یک وقفه موقت در جنگ. پوتین بارها اعلام کرده که آماده مذاکره برای یک «صلح پایدار» است، اما پیشنهادهای ترامپ را تنها تلاشی برای تبلیغات سیاسی و نه راه‌حلی بلندمدت می‌داند.
بازی سیاسی و وقت‌کشی ترامپ
کارشناسان غربی معتقدند که پوتین به خوبی می‌داند هدف اصلی ترامپ، کسب اعتبار دیپلماتیک و نمایش موفقیت در سیاست خارجی است. از این رو، کرملین با رد یا به تأخیر انداختن پیشنهادهای صلح، عملاً زمان را به نفع خود مدیریت می‌کند و از مذاکرات به عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف خود بهره می‌برد. به این ترتیب، پیشنهادهای صلح ترامپ نه‌تنها نتوانسته اعتماد پوتین را جلب کند، بلکه او را در موضعی قوی‌تر قرار داده تا با تشدید حملات، بی‌اعتنایی خود به فشارهای واشنگتن را به نمایش بگذارد.
تکرار شکست در غزه
این نخستین بار نیست که ترامپ با وعده صلح می‌آید و با شکست می‌رود. پیش‌تر در ماجرای فلسطین و اسرائیل نیز او طرحی موسوم به «معامله قرن» ارائه داد. طرحی که قرار بود «صلح نهایی» در خاورمیانه را رقم بزند اما در نهایت چیزی جز تقویت اشغالگری اسرائیل و نادیده گرفتن حقوق فلسطینیان به همراه نداشت. نتیجه؟ موج تازه‌ای از خشم و خشونت در منطقه.
امروز نیز همان سناریو در اوکراین تکرار شده است. ترامپ گمان می‌کند می‌تواند با رویکرد تجاری و معامله‌گرانه، جنگ‌های پیچیده را حل کند. اما سیاست بین‌الملل چیزی بیش از بده‌بستان مالی است. غزه نشان داد که طرح‌های ترامپ فاقد عمق سیاسی است. اوکراین بار دیگر همین واقعیت را عیان کرده است.
پیامدهای شکست توافقات صلح
شکست ترامپ در پرونده صلح اوکراین چند پیامد کلیدی دارد:
تضعیف رهبری امریکا: متحدان واشنگتن به‌روشنی دیدند که رئیس‌جمهور امریکا نمی‌تواند راه‌حلی عملی ارائه دهد.
قدرت‌گیری روسیه: پوتین با بی‌اعتنایی به تحریم‌ها و ادامه حملات نظامی نشان داد هنوز دست بالا را دارد.
کاهش اعتماد داخلی: افکار عمومی امریکا که وعده‌های پرطمطراق ترامپ را باور کرده بود، اکنون با واقعیت شکست روبه‌روست.
تکرار الگوی ناکامی: از غزه تا اوکراین، ترامپ نشان داده که سیاست خارجی‌اش بیشتر نمایش رسانه‌ای است تا راهبردی واقعی.
پایان رویای صلح ترامپی
دونالد ترامپ خود را «معمار صلح» معرفی می‌کرد، اما در عمل ثابت شد که رویکرد او چیزی جز یک نمایش تبلیغاتی نیست. تحریم‌های امریکا علیه روسیه کارساز نبودند، پیشنهاد صلحش از سوی پوتین رد شد، اوکراین همچنان زیر آتش است، و تجربه غزه بار دیگر تکرار شد.
ترامپ در عرصه سیاست خارجی، از یک معامله‌گر بزرگ به سیاستمداری شکست‌خورده بدل شده است. جهانیان اکنون می‌دانند وعده‌های او پوچ‌تر از آن‌اند که بتوانند خون جنگ را بند بیاورند.
حکیم تاجیک
