پس از حمله آمریکا و متحدینش به افغانستان در 7 اکتبر 2001، بسیار از افغانستانی ها با آنها همکاری داشتند، همکاری که به‌موازات دستمزدهای نسبتاً قابل‌توجه، تهدیدهای جدی را متوجه آنها می کرد که به‌مراتب بیشتر از تهدیدی بود که کارمندان دولت افغانستان با آن روبه‌رو بودند؛ اما آنچه که این افراد را متقاعد می کرد که این تهدیدها را به جان بخرند، علاوه بر دستمزد وعده های مهاجرتی بود که از بدو استخدام به آنها داده می شد؛ وعده های که پس از تحولات سال 2021 تحت عنوان «تخلیه همکاران محلی» یا «نجات افراد در معرض خطر» انتظار می رفت جامه عمل بپوشد؛ اما آیا واقعاً چنین شد؟
تخلیه همکاران محلی و افراد در معرض خطر
پس از سقوط حکومت پیشین و تسلط دوباره طالبان بر کابل، هم‌زمان با خروج نیروهای خارجی مستقر در کشور، افرادی که سابقه همکاری با آمریکایی ها و متحدانش را داشتند و یا به دلیل فعالیت های سیاسی، اجتماعی، رسانه ای و… در معرض خطر بودند با خانواده‌هایشان به کمپ های موقت در کشورهای همچون قطر، امارات متحده عربی و آلبانیا انتقال داده شدند. از این میان بخشی از خانواده ها و افراد به کشورهای هدف رسیدند و بخشی دیگری همچنان در این کمپ ها در انتظار انتقال به کشورهای مقصد از جمله ایالات متحده آمریکا به سر می برند.
وضعیت کنونی پناهجویان افغانستانی
باوجود اینکه غربی ها مدعی حقوق بشر هستند، گزارشها حاکی از آن است که افراد و خانواده های افغانستانی که پس از تحولات اخیر، به‌عنوان همکاران محلی و یا افراد در معرض خطر، به‌منظور پناهندگی به بیرون از این کشور انتقال یافته اند، روزگار مناسب ندارند.
گذشته از اینکه هنوز بسیاری از این خانواده ها در کمپ های موقت گیر مانده‌اند، آنانی هم که به کشورهای هدف رسیده اند نیز با بی سرنوشتی مواجه بوده و در کنار مشکلات روحی و روانی جمعیت قابل توجهی از آنها در معرض اخراج قرار دارند.
بررسی وضعیت پناهجویان افغانستانی که توسط کشورهای غربی و به وعده اقامت دائم در آن کشورها، از افغانستان خارج شده اند و همچنان طیف های مختلف از افراد جامعه که با وعده های به اصطلاح حمایت بشردوستانه و عناوین دهن پر کن تخلیه همکاران محلی به کشورهای ثالث کوچیده اند، حکایت از یک تراژدی غم انگیز دارد. برای درک بهتر این موضوع کافیست به موارد زیر توجه کنیم:
- قریب به دو سال است که از سقوط افغانستان می گذرد؛ اما هنوز بیش از دو هزار پناهجوی افغانستانی که سابقه همکاری با نهادهای مرتبط با وزارت خارجه آمریکا را دارند، در کمپی در امارات متحده عربی گیر مانده اند.
- آمارهای وزارت امنیت داخلی آمریکا حاکی از این است که از میان 77 هزار پناهجوی افغانستانی که با ویزای بشردوستانه وارد این کشور شده اند، تاکنون تنها به 5 هزار نفر آنها اقامت دائم داده شده است و بیش از 72 هزار نفر درحال بلاتکلیفی و چه بسا در معرض اخراج به سر می برند.
- گذشته از بی سرنوشتی و آینده مبهم، مکان بود و باش پناهجویان هم مناسب نیستند؛ اکثر خانواده های که به کشورهای همچون آمریکا، انگلیس، آلمان و کانادا انتقال یافته اند، در هوتل ها و یا قرارگاه های نظامی جا داده شده اند که به روایت پناهجویان شبیه زندان می مانند. گزارش سازمان دیدبان حقوق بشر نشان می دهد که زنان افغانستانی به دلیل نداشتن حریم شخصی در مکان های اسکان موقت و کنترل شدید رفتارهای شان و مواجه شدن با آزار و اذیت های لفظی در معرض احساس ناامنی و فشار روحی و روانی شدید قرار دارند.
- وضعیت پناهجویان افغانستانی در پاکستان که در انتظار انتقال به آمریکا و دیگر کشورهای غربی هستند، از همه تأسف بار تر است. پناهجویان که به وعده های گویا بشردوستانه غربی ها اعتماد کرده و به امید یافتن زندگی بهتر از تمام دار و ندار زندگی شان گذشته به پاکستان آمده اند، قریب به دو سال است که در این کشور با وضعیت رقت باری زندگی می کنند؛ اما هنوز از آن ویزاهای بشردوستانه خبری نیست!
سرنوشت پناهجویان افغانستانی چه خواهد شد؟
آمریکا و متحدینش با شعار مبارزه با تروریزم، برچیدن پایگاه امن القاعده، تشکیل حکومت دموکراتیک و توسعه جامعه مدنی، به افغانستان حمله کرد؛ اما پس از بیست سال حضور در این کشور، در حالی به خانه های خود برگشتند که تروریزم قدرتمندتر شده است، داعش به‌عنوان نسخه جدیدتر و آپدیت شده القاعده در همین کشور جای پای پیدا کرده است، زنان و دختران از تمام حقوق و آزادی های اجتماعی از جمله حق کار و آموزش محروم هستند، اقلیت های قومی و مذهبی به حاشیه رانده شده است و صدها دردی که قلم را یارای نوشتنش نیست.
این در حالی است که غرب و در رأس آمریکا می گوید به اهداف خود دست یافته است! مقایسه وضعیت موجود افغانستان و اینکه غربی ها به اهداف خود رسیده اند چه پیامی دارد؟ آیا جز این است که آنچه در ابتدا شعار می دادند نیرنگی بیش نبوده است؟ غربی ها به این هم اکتفا نکردند و با وعده های واهی حمایت بشردوستانه و یا نجات و تخلیه همکاران محلی و افراد در معرض خطر بلوای دیگری در کشور به راه انداختند و هزاران خانواده افغانستانی را وادار به مهاجرت کردند.
از تاریخ خروج غیرمسئولانه آمریکا و متحدینش قریب به دو سال میگذرد و خانواده های بسیاری با اعتماد به وعده های آنها افغانستان را ترک گفتند؛ اما نحوه برخورد غربی ها در طول این مدت با پناهجویان افغانستانی، حکایت از یک حیله و نیرنگ خطرناک دارد.
به نظر می رسد وعده های دهن‌پرکن غربی ها در هنگام خروج صرفاً جنبه ای تبلیغاتی و به هدف اقناع اذهان عمومی حداقل شهروندان خودشان صورت‌گرفته است و اصولاً حمایت بشردوستانه و یا نجات افراد در معرض خطر و تخلیه همکاران محلی در برنامه ای آنها نبوده است.
وضعیت معیشتی و بی سرنوشتی افراد انتقال‌یافته در کشورهای مقصد، گیرماندگان در کمپ های موقت، توقف صدور ویزا های بشردوستانه آلمان، گیرماندن بیش از هزار نفر که پذیرش بریتانیا را دارند در پاکستان و هزاران پناهجوی دیگر که هنوز منتظر پاسخ درخواست پناهندگی‌شان هستند و… این موضوع را به‌خوبی آشکار می کند.
لذا می توان گفت وعده های داده شده به این مردمان دروغی بیش نیست و تنها عده ای قلیلی که می توانند اهداف استثماری آنها برآورده کنند جذب این کشورها خواهند شد و بقیه مردمان را آینده مبهم و تاریکی تهدید می کند.
تخلیه همکاران محلی با وعده نجات و زندگی بهتر وعده ای بیش نبود. وعده ای که غربی ها نخواستند و یا نتوانستند آن را برآورده کنند.
سردار اخلاقی زاده، تحلیلگر
