دلایل و پیامدهای حمایت طالبان از آذربایجان در قبال ارمنستان
منازعه ی ارمنستان و آذربایجان دست کم بیش از چهار دهه است که بر سر منطقه ی قره باغ جریان دارد. از آنجایی که کوهستانات ناگورنو قره باغ دارای جغرافیایی استراتژیک و تاثیر گذار در آن منطقه است، کشورهای همجوار و ذینفع در آنجا ناچار اند که در رابطه به این مناقشه موضع گیری نمایند و جانب یکی از کشورهای درگیر در منازعه را بگیرند.
در این میان آنچه که مهم و مبهم است موضع گیری طالبان مبنی بر حمایت از آذربایجان است. زیرا هزاران دلیل منطقی وجود دارد که مناقشه ی ارمنستان و آذربایجان، تحت هیچ شرایطی هیچ ربطی به افغانستان ندارد. افزون بر این؛ در طول تاریخ، نه آذربایجان و نه ارمنستان هیچگونه شراکت سیاسی با افغانستان نداشته و ندارند.
علاوه بر اینکه مناقشه ی ارمنستان و آذربایجان هیچ ربطی به افغانستان نداشته و ندارد، شرایط و وضعیت ناگوار حاکم در افغانستان نیز اجازه نمی دهد که حاکمان کنونی به فکر دخالت و موضع گیری در قبال دیگر کشورها باشد. زیرا همین اکنون بر کسی پوشیده نیست که افغانستان در بدترین بحران فرو رفته است و گرسنگی بیداد می کند. داعش و دیگر گروه های تروریستی در سرتاسر کشور جولان می دهند. حاکمیت طالبان تا هنوز از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده است. نارضایتی های داخلی و خارجی از حکومت طالبان به اوج خود رسیده است. بیش از نصف کل جمعیت افغانستان با خطر گرسنگی و قحطی شدید مواجه اند و …
باتوجه به این وضعیت و همچنان با در نظرداشت اینکه مناقشه ی ارمستان و آذربایجان هیچ ربطی به افغانستان نداشته و ندارد، اینک پرسش های اساسی اینست که حمایت طالبان از آذربایجان در قبال ارمنستان چه دلایل و پیامدهای دارند و سرانجام سناریوی احتمالی خطرناک این ماجرا چیست؟
دلایل حمایت طالبان از آذربایجان
نخست اینکه بیش از دو سال می شود که تا اکنون هیچ کشوری حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است. امارت اسلامی طالبان منزوی است. طالبان به هر طرف چنگ می اندازند. به همین دلیل آنها در پی ایجاد روابط سیاسی و دیپلماتیک هرچند در سطوح پائین، با کشورهای مختلف استند.
دوم؛ امیر خان متقی که بالاترین مقام مسئول در سیاست خارجی طالبان می باشد، بارها اعلام کرده است «ما در امور داخلی هیچ کشوری دخالت نمی کنیم». اما حمایت صریح ذبیح الله مجاهد به عنوان سخنگوی امارت اسلامی طالبان از جمهوری آذربایجان در قبال ارمنستان که دقیقا بر عکس ادعاهای امیر خان متقی وزیر خارجه این گروه است، احتمال این را می دهد که طالبان تحت فشار قدرت های خارجی قرار دارند.
در این صورت بیم آن می رود که دست های پیدا و پنهان از بیرون، وضعیت سیاسی و اجتماعی را در افغانستان مهندسی می نمایند. به همین خاطر طالبان، مشکلات داخلی و بحران جاری در افغانستان را نادیده گرفته وعلی الرغم شعارهای وزارت خارجه شان، اقدام به دخالت در امور دیگران نموده اند.
یک سناریوی خطرناک در حمایت طالبان از آذربایجان
باتوجه به دلایلی که در مورد حمایت طالبان از آذربایجان در قبال ارمنستان ارایه گردید، سناریوهای خطرناک و نگران کننده در فرا راه آینده ای افغانستان، قابل تصور است.
نخست اینکه اگر طالبان برای یافتن دوستان جدید منطقه ی و از طریق آنان در پی کسپ مشروعیت بین المللی هستند و به همین دلیل اقدام به حمایت از آذربایجان نموده باشند، حل بحران افغانستان به این زودی ها قابل تصور نیست. زیرا طالبان همانگونه که تا اکنون به خواست ملت افغانستان و جامعه جهانی تمکین نکرده اند، من بعد نیز نمی نمایند.
چنانچه در این صورت آنها به جای اینکه با تمکین در قبال خواست مردم افغانستان و ایجاد حکومت فراگیر و با حل بحران های جاری در کشور در پی کسپ مشروعیت باشند، مسیرهای بیرونی را امتحان می کنند.
متاسفانه در این وضعیت طالبان در پی تکرار اشتباه دوره ی اول حکومت داری شان هستند. زیرا در دور اول حکومتشان نیز هرگز به خواست ملت توجه نکردند و مادام در پی یافتن دوستان جدید بودند. چنانچه مشاهده گردید، سر انجام امارت اسلامی در دور اول فروپاشید و افغانستان را به یک بحران بیست ساله و جولانگاه بیش از چهل کشور جهان دچار نمود.
سناریوی دوم، اما خطر ناک است. زیرا در صورتی که طالبان آله ی دست قدرت های خارجی قرار داشته باشند و مطابق میل و رغبت آنها اقدام به حمایت از آذربایجان نموده اند، بدون تردید تحت فشار آمریکا و اسرائیل است.
زیرا نظام سیاسی حاکم در آذربایجان در حال حاضر کاملا در خدمت و مجری برنامه های واشینگتن و تل آویو است. بنابراین در این صورت نه تنها بحران جاری در افغانستان حل نمی شود، بلکه این بحران تشدید نیز می گردد. زیرا استراتژیست های سیا و موساد سالهاست که در پی ویرانه و آوار کردن کل کشورهای اسلامی استند. در این صورت نه تنها افغانستان، بلکه کشورهای اسلامی با آینده ی خطرناک مواجه اند.
پیامدهای حمایت طالبان از آذربایجان
اولا: دستگاه دیپلماسی طالبان طی این دو سال مادام شعارهای بی طرفی در امور دیگر کشورها را داده است. اما اینک مداخله ای آنها در مناقشه ی آذربایجان و ارمنستان، خبر از رویکرد دوگانه و متضاد آنها می دهد.
اولین پیامدی این وضعیت به طالبان برمی گردد و اعتبار دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی این گروه را به شدت کاهش می دهد. کشورهای که از کانال وزارت خارجه طالبان با آنها در تعامل اند، در این وضعیت به سختی به طالبان اعتماد می کنند.
ثانیا: کشورهای که در پی ایجاد ثبات و صلح در افغانستان بودند و هستند، با چنین موضع گیری های نا سنجیده و غیر منطقی، دلسرد شده و از طالبان فاصله می گیرند.
ثالثا: افغانستان در حال حاضر در بحران فرو رفته است و مردم از طالبان انتظار دارند که تمام توجه شان را معطوف به حل بحران های که آنان را فراگرفته است نمایند. اما بی توجهی طالبان به مسائل و مشکلات داخلی و به جای آن دخالت مبهم و ناسنیجده و غیر منطقی در امور دیگران، مردم افغانستان را بیش از همیشه ناامید می نمایند و چالش های جاری را افزایش می دهند.
باتوجه به وضعیت شکننده ی حاکم در افغانستان و همچنان پیامدهای مخرب و سناریوهای خطرناکی که در قبال حمایت طالبان از آذربایجان وجود دارند، بهتر است که طالبان محتاطانه عمل نمایند و به وظیفه و مسئولیت سنگین و خطیری که اکنون به عهده دارند، متعهدانه عمل کنند.
چالش ها و مشکلات داخلی انباشته شده اند. عاقلانه است که طالبان در شرایط حاضر بایستی در پی دوستان منطقه ی باشند و از گسترش تنش خود داری کنند. منطقی است که رهبران این گروه از ارتکاب اشتباهات پیشین خویش خود داری کنند و به خواست مردم توجه و تمکین نمایند و همانگونه که شعار می دهند عمل نمایند.
حنیفه بارکزی
