حمله هوایی ارتش پاکستان
شامگاه سه‌شنبه گذشته، جنگنده‌های پاکستانی نقاطی از ولسوالی برمل ولایت پکتیکا را هدف قرار دادند. رسانه‌های پاکستانی مدعی شدند که حمله هوایی ارتش پاکستان بالای پناهگاه‌های امن تی‌تی‌پی صورت گرفته که دست‌کم 30 نفر از جمله چند فرمانده ارشد این گروه کشته شده، اما ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت سرپرست، آمار تلفات این حملات را 46 نفر اعلام کرد که بسیاری از آنان زنان و کودکان بوده‌اند. در همین حال تصاویری که از مناطق یادشده به‌دست آمده نیز نشان میدهند که اکثر قربانیان، کودکان و زنان هستند.
وزارت دفاع: حملات پاکستان را بی‌پاسخ نمی‌گذاریم
وزارت دفاع حکومت سرپرست ساعتی پس از این حملات، اعلام کرد:« امارت اسلامی افغانستان این عمل وحشیانه را خلاف تمامی اصول بین‌المللی و تجاوز آشکار می‌داند و آن را شدیداً محکوم می‌نماید. طرف پاکستانی باید بداند که اینگونه اقدامات خودسرانه، راه‌حل هیچ مشکلی نیست. امارت اسلامی این عمل بزدلانه را بی‌پاسخ نخواهد گذاشت، بلکه دفاع از خاک و حریم خود را حق مسلم خود می‌پندارد.»
از سوی دیگر تحریک طالبان پاکستانی نیز اعلام کرده است که هیچ پایگاهی در افغانستان ندارد و جنگنده‌های ارتش پاکستان، پناهندگان وزیرستانی را هدف قرار داده که بیشترین قربانی آن مردم عادی و مخصوصا زنان و کودکان بوده‌اند.
صادق خان به کابل آمد، ولی…
نکته قابل تامل در خصوص این مسئله اینست که چند روز قبل دولت پاکستان در خصوص تعیین نماینده ویژه برای افغانستان تجدیدنظر کرد و محمد صادق خان را که قبلا نیز در همین پست اجرای وظیفه کرده بود، مجددا به‌عنوان نماینده ویژه تعیین کرد. صادق خان روز دوشنبه در رأس هیئتی از مقامات پاکستانی به کابل آمد و برای از بین بردن تنش‌ها بین کابل و اسلام‌آباد با مقامات طالبان از جمله مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی رئیس‌الوزرای حکومت سرپرست، امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه، سراج‌الدین حقانی، سرپرست وزارت داخله و نورالدین عزیزی، سرپرست وزارت تجارت دیدار کرد.
گفته می‌شود که صادق خان پس از دیدار با سرپرست وزارت تجارت، پیامی را از اسلام‌آباد مبنی بر ترک فوری کابل دریافت کرده و به سرعت راهی اسلام‌آباد شده است.
سیاست‌بازی پاکستان در قبال افغانستان از گذشته‌های دور دوگانگی داشته و در حالیکه تصور میشد روابط بین دو کشور ترمیم و به‌دوستی تبدیل شده، ناگهان اسلام‌آباد با حملات موشکی، هوایی و یا انفجار و انتحار تمام این تصورات را از بین میبرد و دست دوستی را قطع می‌کرد.
حمله هوایی جنگنده‌های پاکستانی به خاک افغانستان تجاوز آشکار و نقض حاکمیت افغانستان است، ولی پرسش اصلی اینجاست که چرا درست زمانیکه صادق خان، پیام آشتی و دوستی به‌کابل آورده بود، پکتیکا از سوی ارتش پاکستان بمباران شد؟
دو فرضیه در خصوص حمله هوایی ارتش پاکستان
در حالیکه محمد صادق خان پیام‌آور صلح بود، این نکته میتواند مطرح باشد که دودستگی شدیدی بین دولت شهبازشریف و ارتش این کشور وجود دارد. حداقل در یکسال اخیر روابط بین افغانستان و پاکستان به بن‌بست خورده بود و اسلام‌آباد می‌خواست این بن‌بست را بشکند، چون به وضوح دریافته بود که فقط با ترمیم روابط و تعامل با طالبان میتواند چالش‌های ایجادشده بین دو کشور را حل کند، ولی ارتش برخلاف دولت، حاکمیت افغانستان را نقض کرد و به بهانه اینکه تی‌تی‌پی را هدف قرارداده، از تعامل و نزدیکی دولت شهبازشریف با طالبان جلوگیری کرد.
در کنار آن اما این فرضیه نیز وجود دارد که دولت و ارتش پاکستان در همکاری با هم این اقدامات را انجام داده اند. به این معنا که از یک طرف نماینده به کابل میفرستند تا از کاهش تنش صحبت کند و از سوی دیگر خاک افغانستان را بمباران می‌کنند تا طالبان را وادار به تعامل و باج دادن به اسلام‌آباد نماید. همان سیاستی که در دو دهه جمهوریت نیز به اجرا گذاشته شده بودند.
طالبان از هند روی کنند
فرضیه دوم که سیاست همیشگی پاکستان بوده است، میتواند بر محور روابط هند و افغانستان نیز بپرخد. تعامل و ارتباطات بین دهلی نو و کابل در یکسال اخیر رنگ و رخ دیگری به خود گرفته و بازگشایی سفارت هند در کابل و سفر هیئت بلندرتبه هند به کابل و برعکس آن گواه بر این موضوع است. به‌همین دلیل پاکستان که نزدیکی طالبان به هند را به ضرر خود می‌پندارد، با بمباران کردن پکتیکا، این پیام را به طالبان فرستاد که نزدیکی با هند میتواند به زیان شان تمام شود.
آیا طالبان به پاکستان باج میدهند؟
حکومت‌های دوره جمهوریت در برابر اینگونه اقدامات پاکستان واکنش ملموسی نداشتند و اگر هم واکنشی انجام می‌گرفت فقط در حد یک اعلامیه بود، ولی یکی از اشتباهات اسلام‌آباد در همین نکته است که خیال کرده‌اند، طالبان نیز همانند جمهوریت به آنها باج خواهد داد، در حالیکه در طول این سه سالی که طالبان قدرت را در افغانستان در اختیار گرفته اند، ثابت کرده‌اند که اهل باج‌دادن به پاکستان نیستند و هر عملی از سوی این کشور، عکس‌العمل حتمی از سوی کابل به‌همراه خواهد داشت.
اعتماد از بین رفت
در کش‌وگیر دو دستگی دولت و ارتش پاکستان و یا هم سیاست دوگانه این کشور در قبال کابل، نقض حاکمیت افغانستان، اعتمادی که برای ترمیم روابط به‌وجود آمده بود را از بین برد و محاسبه اشتباه اسلام‌آباد سبب شد که این فرصت به تهدید تبدیل شود. اما این نکته را نباید از یاد برد که هرگونه تنش و اختلاف بین افغانستان و پاکستان میتواند عواقب ناگواری برای هردو کشور داشته باشد و حتا اگر اسلام‌آباد به‌دنبال این باشد که بار دیگر افغانستان را به سمت ناامنی و بی‌ثباتی ببرد، ولی اینبار بیشترین آسیب را خودش خواهد دید.
الیاس احمدی
