روابط کشورهای آسیای میانه با طالبان
از آگست 2021 که طالبان زمامداری افغانستان را به عهده گرفته است، کشورها و سازمانهای غربی ـ آمریکایی، با آنکه روابط پنهانی و تعاملات گسترده ی مخفی را در سطوح مختلف با طالبان دارند، اما در حوزه ی تبلیغات و مطبوعات از تحریم ها و ایجاد محدودیت ها علیه طالبان سخن گفته اند و بعضا به بهانه های مخلتف در رسانه ها به آنها تاخته اند.
دو رویی، فریبکاری، خدعه و نیرنگ از اساسات سیاست غرب و آمریکاست. به همین دلیل از رفتار دوگانه ی آنها با طالبان کسی تعجبی نکرده و نمی کنند. با این وجود اما، کشورهای منطقه و به ویژه آسیای میانه (اوزبیکستان، ترکمنستان، قزاقستان و غیره) به صورت کلی سیاست یکرنگ و پایدار با طالبان داشته است. چنانچه طی عنقریب به سه سال گذشته، روابط دیپلماتیک و بعضا تجاری آنها با طالبان به صورت عادی جریان داشته است.
از سفرهای بعضی از مقامات ترکمنستان، اوزبیکستان، قزاقستان و قرقیزستان به افغانستان گرفته تا سفرهای طالبان به کشورهای آسیای میانه و سفر اخیر ملا متقی به ترکمنستان، بیانگر عادی بودن روابط کشورهای آسیای میانه با طالبان است. البته طالبان نه تنها با کشورهای آسیای میانه، بلکه با کشورهای چین، ایران و غیره نیز روابط عادی دارد و چین که حتی قدم را فراتر نهاده اند و سفیر طالبان را از طریق عرف دیپلماتیک نیز پذیرفته اند.
با همه اما، کشورهای غربی ـ آمریکا، از روابط عادی و حسنه ی آسیای میانه با طالبان راضی نیستند و در قبال روابط نیک ایران با طالبان، نه تنها کشورهای غربی ـ آمریکا، بلکه مخالفان طالبان نیز معترض و منتقد اند. به همین دلیل لازم است تا روابط طالبان و کشورهای آسیای میانه مورد تحلیل و تبیین قرار داده شود و انتقاداتی که در رابطه به روابط نیک ایران و طالبان از سوی رقیبان و مخالفان مطرح می گردد، پاسخ داده شود.
روابط کشورهای آسیای میانه با طالبان و روابط ایران با طالبان
تحولات در روابط و تکنالوژی در سطح جهان، باعث گردیده است که منافع کشورها در هم تنیده شود. در هم تنیدگی نه تنها در حوزه ی اقتصاد بلکه تقریبا در تمام حوزه ها قابل مشاهده و تاثیر گذارند. به همین دلیل کشورها در هر منطقه، سعی دارند تا مسائل را به دو دسته تقسیم بندی نماید. یک دسته از مسائل را به سطح روابط جهانی تخصیص می دهد و دسته ی عمده ی دیگری از مسائل را در سطح کشورهای منطقه و همسایه تخصیص می دهد.
کشورهای آسیای میانه و همسایه ی افغانستان پس از پیروزی طالبان، با ارزیابی وضعیت موجود، روابط نیک و دوستانه را با افغانستان نسبت به تمام گزینه های دیگر، ترجیح دادند. زیرا بسیاری از مسائل کنونی آسیای میانه و کشورهای همسایه ی افغانستان، متاثر از شرایط حاکم در این کشور است. افزون بر اینکه مسائل امنیتی، مواد مخدر و ده ها مسائل دیگر وجود دارند، روابط اقتصادی و تعاملات تجاری میان کشورهای آسیای میانه نیز در گرو روابط دوستانه و نیک با افغانستان است و این مسئله عامل مهم در تداوم روابط کشورهای آسیای میانه با طالبان است.
در کنار مسائل بالا که مورد اشاره قرار گرفت، بسیاری از کشورهای منطقه و به ویژه ایران، تحت سیاست حمایت از امت اسلامی، همیشه تلاش کرده اند تا از مردم افغانستان، فقط بخاطر اینکه مسلمان و همسایه است، حمایت نمایند. چنانچه پس از حمله و اشغال افغانستان توسط آمریکا، حامد کرزی رئیس جمهور پیشین افغانستان در سفرش به ایران به دیدار رهبر این کشور رفته بود و از اینکه ایران به رغم دشمنی با آمریکا، به افغانستان کمک کرده بود، اظهار قدردانی نموده بود.
شاهدان گفته اند که رهبر ایران با صراحت خطاب به رئیس جمهور افغانستان گفت که آمریکا یک شیطان پلید در جهان است، ما هرگز با آمریکا کار نکرده ایم و کار نمی کنیم. «ما فقط از برادران و خواهران افغان حمایت کرده ایم و می کنیم». به همین دلیل مسئولان ایرانی خشنودی شان را پس از شکست افتضاح آمیز آمریکا در افغانستان، پنهان نگه داشت و به جای آن مستقیما به سراغ حمایت از فقرا، میزبانی از مهاجرین و تداوی زخمیان در حوادث طبیعی و انتحاری رفتند.
روابط غرب و آمریکا با طالبان و توقعات آنها
آمریکا و کشورهای غربی و اروپایی، به دلیل اینکه از خاورمیانه فاصله دارند و تنش و بحران آنها را تهدید نمی کنند، رویکرد خصمانه و بی ملاحظه ی در قبال طالبان روی دست گرفته اند. متاسفانه نه تنها عدم تنش و بحران، منجر به روابط بی ملاحظه و محدودیت افزای غرب و آمریکا در قبال افغانستان گردیده است، بلکه آنها در تلاش برای استفاده ی سوء نیز از طالبان اند.
آمریکا و غرب، به دنبال منافع اقتصادی و ضربه زدن نظامی ـ سیاسی به رقیبان و مخالفان منطقه ی شان هستند. به همین دلیل تا اکنون که عنقریب به سه سال از عمر حکومت طالبان می گذرد، هیچ نشانه ی از روابط آمریکا و غرب با طالبان وجود ندارد که مبنی بر حمایت از مردم افغانستان تحلیل و تفسیر گردد.
حمایت از تروریسم، ایجاد سازوکار فشار سیاسی و دیپلماسی غرب ـ آمریکا بر طالبان، تحریم و ایجاد محدودیت های متعدد که از سوی کشورهای غربی و آمریکا در قبال طالبان وضع و ایجاد گردیده و گاها تشدید نیز می شود، فقط به منظور اینست تا طالبان را مجاب به پذیرش اهداف آنها نمایند.
کشورهای غربی ـ آمریکا، نه تنها از همه ی گزینه ها جهت مجاب کردن طالبان استفاده می نماید، بلکه از کشورهای منطقه نیز توقع دارند تا در راستای منافع آنها تعاملات شان را با طالبان کاهش دهد و فشارها را در قبال حاکمان کنونی افغانستان افزایش دهند. بنابراین کشورهای منطقه باتوجه به عواملی که مورد اشاره قرار گرفت، هرگز نمی خواهند که در راستای منافع کشورهای غربی و آمریکا قدم بردارند و منافع خودشان را قربانی نمایند.
از اینرو باتوجه به گرم بودن روابط کشورهای آسیای میانه با طالبان و همچنان با در نظرداشت پذیرش دیپلماتیک و رسمی سفیر این گروه توسط چین، می توان گفت که نه تنها ایران، بلکه کل کشورهای منطقه و همسایه ی افغانستان، روابط نیک و رو به گسترش با طالبان دارند و تحت هیچ شرایطی هیچگونه انتقاد در قبال سیاست های ایران در شرایطی که این کشور با تمام تلاش از میلیونها مهاجر میزبانی وکمک های بشری و انسانی را در افغانستان سرازیر می نمایند، منطقی نیست.
زیرا سیاست تعامل با طالبان، نه تنها توسط ایران بلکه توسط تمام کشورهای منطقه و همسایه دنبال می گردد و البته که در وضعیت فعلی، بزرگترین حمایت از مردم افغانستان نیز محسوب می گردد.
مسلم اخلاقی
