در شرایطی که امت اسلامی با بحران‌های بی‌پیشینه مواجه است و مسلمانان درگیر جنگ، اشغال و فقر اند، فریضه حج تنها یک عمل عبادی نیست، بلکه پیام روشن سیاسی، فکری و اجتماعی برای امت دارد. میلیون‌ها مسلمان، از هر قوم و ملت، در کعبه یک‌جا می‌شوند تا وحدت اسلامی را به نمایش بگذارند و فریاد برائت از ظلم و ستم را بلند کنند. در حالی‌که غزه زیر بم‌های اسرائیل می‌سوزد، یمن در انزواست و افغانستان از دهه‌ها جنگ و مداخله بیرونی رنج می‌برد، حج فرصتی‌ست برای ایستادگی دوباره امت در برابر سلطه و استعمار.
1. فریضه حج؛ جلوه وحدت امت اسلامی
یکی از اساسی‌ترین پیام‌های حج، نمایش عملی وحدت مسلمانان است. وقتی یک مسلمان افغان در کنار یک فلسطینی، یک مصری و یک اندونیزیایی، با لباس احرام، در طواف بیت‌الله شریک می‌شود، این تصویر، پیام واضحی برای دشمنان امت دارد؛ امت اسلامی، با وجود همه تفاوت‌های قومی، نژادی و زبانی، یک جسم واحد است. برای ملت افغانستان، که دهه‌ها زیر چکمه‌های اشغالگران و سیاست‌های تفرقه‌انداز قدرت‌های جهانی مانده، مفهوم وحدت در حج، یک آموزه عملی برای ساختن آینده‌ای مستقل، باعزت و متحد است.
2. برائت از مشرکین؛ تعهدی دینی و موضع‌گیری سیاسی
فریضه برائت از مشرکین، تنها یک مناسک حج نیست، بلکه اعلامیه‌ای‌ست جهانی در برابر مستکبرین، اشغالگران و دشمنان انسانیت. در عرفات و منا، مسلمانان شعار برائت را فریاد می‌زنند تا اعلام کنند که با ظلم، ستم و تجاوز هیچ سازشی ندارند. برای مردم افغانستان، که در برابر تجاوز شوروی و بعدتر ناتو و متحدین‌ش مقاومت کرده‌اند، این فریاد برائت از مشرکین، یادآور همان ایستادگی تاریخی‌ست. امروز که مردم غزه زیر آتش‌اند، فریضه حج باید به صحنه اعتراض جهانی علیه رژیم صهیونیستی مبدل گردد. حج بدون این صدا، ناقص و بی‌روح است.
3. حج؛ سنگر فکری در برابر دشمنان امت
دشمنان امت اسلامی امروز تنها با توپ و تانک نمی‌آیند، بلکه با تفرقه، تحریف اندیشه، اشغال فرهنگی و حمایت از رژیم‌های دست‌نشانده کار می‌کنند. در چنین وضعیتی، حج تنها یک سفر معنوی نیست، بلکه میدان تربیت امت برای مقابله با این چالش‌هاست. وقتی زائر افغان، که خود طعم آوارگی،مقاومت و حمله طیاره‌های بی‌سرنشین را چشیده، به حج می‌رود، نباید چشم خود را بر وضعیت مردم فلسطین، یمن و سایر بلاد مظلوم ببندد. حج فرصتی‌ست برای بازتعریف مبارزه، و انتقال روح مقاومت از کوه‌های افغانستان به دل سرزمین حجاز.
4. حمایت از مظلومین؛ رسالت زنده حج
روح حج، همدلی با محرومین و ایستادن در کنار مظلومین است. امروز اگر مسلمانان در برابر وضعیت غزه بی‌تفاوت باشند، معنای واقعی فریضه حج را درک نکرده‌اند. مردم افغانستان، که سال‌ها زیر آتش جنگ نیابتی و تهاجم فرهنگی بوده‌اند، بیش از هر ملت دیگری طعم بی‌عدالتی را می‌فهمند. از همین‌رو، باید در موسم حج، کارزار آگاهی‌بخشی برای غزه و سایر سرزمین‌های زیر ستم راه‌اندازی شود. حج نباید به یک عبادت شخصی و فردی تقلیل یابد، بلکه باید به میدان همبستگی عملی امت اسلامی تبدیل گردد.
5. حج؛ بازآفرینی هویت سیاسی امت اسلامی
در دنیایی که سیاست به انحصار قدرت‌های جهانی درآمده و صدای ملت‌های مظلوم در رسانه‌های بین‌المللی خفه شده، حج می‌تواند بستر احیای هویت سیاسی امت باشد. سیاست در حج، به معنای فریب و رقابت نیست، بلکه به معنای آگاهی، مطالبه‌گری، و پیوند با عدالت الهی است. برای مسلمانان افغانستان، که در طول تاریخ با سرنوشت‌های تحمیل‌شده روبرو بوده‌اند، حج فرصتی‌ست برای بازتعریف نقش خود در معادلات جهانی. اگر در سده‌های گذشته، کاروان‌های حج از هرات، کابل و بلخ با شور دینی راهی حجاز می‌شدند، امروز نسل نو افغان نیز باید با آگاهی سیاسی، مسئولیت‌پذیری و احساس امت‌گرایی وارد این میدان شود.
در حج، امت می‌تواند خواسته‌های مشروع سیاسی‌اش را فریاد بزند؛ آزادی قدس، توقف جنگ در غزه، رفع تحریم‌های ظالمانه بر ملت‌ها، و جلوگیری از تفرقه میان مذاهب اسلامی. در همین راستا، شرکت‌کنندگان حج باید به کارزارهای روشنگرانه و گفت‌وگوهای بین‌المللی روی آورند؛ از جمله برگزاری حلقه‌های مباحثه، انتقال تجربیات مقاومت، و ایجاد شبکه‌های مردمی فراتر از مرزهای ملی.
6. تجربه افغانستان؛ نماد مقاومت امت در بستر حج
افغانستان تنها سرزمینی نیست که جنگ را تجربه کرده؛ بلکه به نماد مقاومت و ایستادگی در برابر سلطه جهانی بدل شده است. حضور زائران افغان در حج، می‌تواند یادآور قربانیان حملات بی‌پایان، جنایات اشغالگران و نسل‌کشی فرهنگی باشد. این تجربه تاریخی، اگر درست روایت و منتقل شود، الهام‌بخش مسلمانانی خواهد بود که هنوز در چنگال استعمار نوین اسیرند.
زائر افغان، نماینده تاریخی از ملتی‌ست که نه تنها در میدان جنگ، بلکه در میدان فکر، دین و هویت نیز مقاومت کرده است. افغانستان همواره در خط مقدم نبرد برای حفظ کرامت انسانی بوده. این تجربه می‌تواند در موسم حج، از طریق گفت‌وگو با دیگر مسلمانان، به سرمایه فکری امت اسلامی تبدیل گردد.
حج، اگر با چنین نگرشی صورت گیرد، تنها آیینی عبادی نخواهد بود، بلکه دانشگاهی برای بیداری، همبستگی، و سیاست‌ورزی مردمی در مقیاس امت است. وظیفه ماست که تجربه‌های افغانستان را به عنوان بخشی از حافظه جمعی امت، در این صحنه عظیم انسانی برجسته کنیم.
حج، سیاسی است؛ اما…
حج، سیاسی است؛ اما نه به معنای منازعات قدرت و رقابت‌های حزبی، بلکه به معنای تعهد به عدالت، وحدت، و مقابله با ظلم. امروز امت اسلامی بیش از هر زمان دیگر به این بیداری نیاز دارد. حج، یادآور این حقیقت است که ما مسلمانان اگر در مکه یک‌دل و یک‌لباس ایستاده‌ایم، باید در میدان سیاست، مقاومت و عدالت نیز یک‌صدا باشیم. برای مردمی چون افغان‌ها، که تاریخ‌شان با مقاومت و رهایی‌خواهی گره خورده، حج فرصتی‌ست برای انتقال همان روحیه به جغرافیای بزرگ‌تری به‌نام امت اسلامی. بیایید حج را با شعور، غیرت، و اراده برای تغییر جهان به‌سوی حق و عدالت برگزار کنیم.
حکیم تاجیک
