مخالفان طالبان در اسلام آباد
در روزهای ۲۵ و ۲۶ اوت ۲۰۲۵ قرار بود نشستی در اسلام آباد با حضور مخالفان طالبان برگزار شود که طی خبرهای رسیده، بدلیل مشکلات ویزا به تعویق افتاده است. با این حال این نشست در روزهای اخیر به یکی از مهمترین رویدادهای سیاسی منطقه تبدیل شده است. در این نشست حدود سی تن از نمایندگان احزاب سیاسی افغانستان ، فعالان جامعه مدنی، مدافعان حقوق زنان و رهبران جنبش های اعتراضی حضور خواهند داشت.
این نشست از همان ابتدا توجه رسانه ها و ناظران بین‌المللی را به خود جلب کرده است، زیرا نشست مخالفان طالبان در اسلام آباد پرسش های بسیاری را برانگیخته که آیا این حرکت، تغییر واقعی در سیاست اسلام آباد است یا تنها ابزاری تازه برای فشار بر طالبان؟! به ویژه اینکه این نشست درست زمانی برگزار میشود که روابط اسلام آباد و طالبان به دلیل فعالیت های تحریک طالبان پاکستان و تنش‌های مرزی دچار چالش جدی شده است.
اهداف و پیام های نشست مخالفان طالبان در اسلام آباد
برگزار کنندگان نشست مخالفان طالبان در اسلام آباد، این اجلاس را فرصتی برای اعتماد سازی و گفتگو بین جریان های مخالف طالبان معرفی کرده اند. همچنین حضور فعالان حقوق زنان و نمایندگان جامعه مدنی نشان میدهد که موضوع حقوق بشری و اجتماعی هم در دستورکار قرار دارد. اما در سطح راهبردی، این نشست نشان میدهد که پاکستان میخواهد از اپوزیسیون افغانستان به عنوان یک اهرم فشار استفاده کند تا طالبان را به امتیازدهی در زمینه هایی مانند کنترل مرزها، برخورد با تحریک طالبان پاکستان و حتی روابط اقتصادی منطقه ای وادار کند.
تجربیات تاریخی از سیاست های اسلام آباد نشان میدهد که این کشور بارها و بارها از گروه های افغان برای پیشبرد منافع خود استفاده کرده است؛ چه در دهه هشتاد با حمایت از مجاهدین ، چه در دهه نود با طالبان و چه اکنون با اپوزیسیون تازه شکل گرفته.
مواضع برخی از سیاسیون سابق افغانستان
نگاه زلمی خلیل زاد
زلمی خلیل زاد نماینده پیشین امریکا در امور افغانستان، این نشست را از دید متفاوتی مورد نقد قرار داد. او گفت که شهروندان افغانستان این حق را دارند که دیدگاه های سیاسی خودشان را بیان کنند اما اینکه پاکستان از مخالفان طالبان میزبانی میکند و نشستی برگزار میکند، عملی « تحریک آمیز، نابخردانه و غیر مسئولانه » است و میتواند به تنش های بیشتر بین کابل و اسلام آباد دامن بزند.
او برای روشن سازی پیام خود مثال جالبی مطرح کرد: «اگر طالبان میزبان مخالفان پاکستانی می بودند که خواهان سرنگونی حکومت اسلام آبادند، بی شک واکنش مشابهی از سوی پاکستان نشان داده میشد.» این سخنان نشان میدهد او در تلاش است تا به هر دو طرف هشدار دهد که چنین اقداماتی میتواند به چرخه ای از بی اعتمادی و خصومت تازه میان دو کشور بیانجامد.
عبدالکریم خرم
عبدالکریم خرم، رئیس دفتر پیشین حامد کرزی، درباره بعضی از موضع های جریان های مخالف طالبان هشدار داده است. به باور خرم، پاکستان امروز کارزاری برای جلب حمایت امریکا آغاز کرده است، کارزاری که بر دو محور « پیشکش منابع معدنی» و « نمایش مبارزه با تروریسم » استوار است. از دید او سوال اساسی این است که آیا پاکستان در این بازی جدید در حال یافتن متحدانی تازه در تقابل با کابل است، یا برخی از این گروه ها همواره در باطن با نظریه پاکستان همراه بودند و تنها برای فریب افکار عمومی، شعارهای ضد پاکستانی سر می‌داده اند؟! پاسخ به این پرسش میتواند ماهیت واقعی بسیاری از بازیگران منطقه را آشکار کند.
جمع بندی و نتیجه گیری
نشست مخالفان طالبان در اسلام آباد به ظاهر تلاشی برای برقراری اتحاد و گفتگو به نظر می‌رسد، اما بررسی مواضع چهره های مختلف نشان میدهد که این نشست بیشتر تاکتیکی است تا راهبردی. زلمی خلیل زاد آن را عملی تحریک آمیز و نابخردانه میداند که میتواند تنش بین کابل و اسلام آباد را شدیدتر کند و کریم خرم از اهداف پنهان پاکستان و دورویی جبهه مخالفان طالبان هشدار میدهد.
به طور کلی، این نشست بازتابی از بازی چند لایه پاکستان است؛ فشار بر طالبان ، حفظ ابزار های نفوذ در افغانستان و انتقال پیام به جامعه بین‌المللی مبنی بر اینکه هنوز هم اسلام آباد نقش کلیدی در بحران افغانستان دارد، را حفظ کند. تا روزی که سیاست پاکستان از استفاده ابزاری از گروه های افغان به همکاری واقعی برای ثبات تغییر نکند، نمیتوان این چنین نشست هایی را نشانه یک تغییر مثبت دانست.
آینده این نشست وابسته به واکنش طالبان، انسجام اپوزیسیون و بازتاب آن در سطح منطقه خواهد بود. در غیر اینصورت نشست مخالفان طالبان در اسلام آباد بیشتر شبیه تکرار الگوی تاریخی اسلام آباد است تا گامی برای حل بحران افغانستان.
زهرا هاشمی
