مفهوم حکومت همه شمول؛ خواسته های مردم افغانستان از طالبان

مفهوم حکومت همه شمول؛ خواسته های مردم افغانستان از طالبان

«گروه طالبان متعهد است تا با دیگر طرف‌های افغان، براساس مشورت و احترام واقعی برای ایجاد یک نظام سیاسی جدید و فراگیر توافق کند که در آن صدای همه افغان‌ها منعکس شود و هیچ افغانی احساس نکند که از آن بیرون مانده است. ما از نگرانی‌ها و سؤالاتی که در داخل و خارج از افغانستان در مورد نوع دولتی که پس از خروج نیروهای خارجی می‌خواهیم داشته باشیم، آگاه هستیم. پاسخ من این است که این امر به توافق بین افغان‌ها بستگی دارد…».

اینها تعهدات و سخنانی مکتوب شده ای سراج الدین حقانی یکی از رهبران با نفوذ و وزیر داخله­ ی کنونی طالبان است که در سال 2020 در روزنامه نیویورک تایمز منتشر گردید. حقانی بسیار واضح و دقیق تعهد داده بود که به خواسته های مردم احترام گذاشته و حکومتِ پس از خروج نیروهای خارجی را بر اساس مشورت و مصلحت با مردم افغانستان تشکیل خواهد داد.

اما همانطور که مشاهده می گردد، اینک پس از سه سال تسلط طالبان بر افغانستان، حکومتی کاملا انحصاری، فاقد هر نوع حضور واقعی و مشارکت مردم، نقض صریح حقوق اقلیت ها و به ویژه زنان، در افغانستان حاکم است و از تعهدات و وعده ­های طالبان که از آگست 2021 داده بودند، خبری نیست و هیچ یکی از رهبران طالبان، حتی به آن تعهدات و گفته های شان روجوع نمی­ کنند.

هرچند رسانه ها، مطبوعات و نهادهای مدنی و به ویژه مردم افغانستان گِریبان­گیر طالبان استند و از آنان می خواهند که به تعهدات شان پایبندی نشان دهند و به وعده های شان جامه عمل بپوشانند، اما تا اکنون طالبان اکثرا به دلایل نا معلوم و بیشتر با فرافکنی و بی تفاوتی از پذیرش خواسته های مردم افغانستان سر باز زده اند و حکومت انحصاری امارت اسلامی را همه شمول معرفی کرده اند که هرگز قناعت مردم را جلب ننموده و مردم همچنان به دنبال تحقق خواسته های شان استند.

باتوجه به اینکه طالبان نظام انحصاری کنونی شان را همه شمول معرفی کرده و بدون در نظر داشت خواسته های مردم به صورت یکجانبه به این مسئله تاکید دارند، لازم است تا مفهوم حکومت همه شمول و خواسته های مردم افغانستان از طالبان، به صورت دقیق و روشن واکاوی گردد و ابعاد ماجرا روشن شود. از همین رو در این نوشته تلاش می ­گردد تا به صورت واضح به این مسائل پرداخته شود.

• مفهوم حکومت همه شمول

حکومت همه‌شمول یا حکومت فراگیر (Inclusive Government) به سیستمی سیاسی اشاره دارد که در آن تمامی گروه‌ها و اقشار مختلف جامعه، از جمله اقلیت‌های قومی، مذهبی، جنسیتی، و دیگر گروه‌های اجتماعی، در فرآیند تصمیم‌گیری و اداره کشور مشارکت دارند. هدف اصلی چنین حکومتی ایجاد تعادل و توازن در قدرت سیاسی و تضمین این است که هیچ گروهی از جامعه احساس نکند که نادیده گرفته شده یا به حاشیه رانده شده است.

در حکومت همه‌شمول، تمام گروه‌ها و اقلیت‌ها در تصمیم‌گیری‌های کلیدی مشارکت دارند. این مشارکت می‌تواند از طریق احزاب سیاسی، نمایندگان منتخب، و نهادهای جامعه مدنی و یا حتی از طریق شوراها که همین اکنون طالبان در هریک از ولایات شوراهای علما ساخته اند، صورت گیرد. در حکومت همه شمول قدرت سیاسی به صورت متعادل بین گروه‌های مختلف توزیع می‌شود تا از تمرکز قدرت در دست یک گروه یا طبقه خاص جلوگیری شود. این امر شامل تخصیص مناصب دولتی، منابع اقتصادی، و خدمات عمومی به طور عادلانه است.

حکومت همه‌شمول به حقوق اقلیت‌ها و گروه‌های آسیب‌پذیر احترام می‌گذارد و قوانینی وضع می‌کند که از تبعیض و نابرابری جلوگیری کند. این شامل تضمین دسترسی به فرصت‌های شغلی، آموزشی، و دیگر خدمات عمومی برای همه اقشار جامعه است. چنین سیستمی به شفافیت و پاسخگویی در تصمیم‌گیری‌ها و عملکردهای دولتی اهمیت می‌دهد. این امر شامل ارائه اطلاعات به مردم، مشارکت عمومی در سیاست‌گذاری‌ها، و وجود سازوکارهای نظارتی مستقل است.

باتوجه به آنچه که در بالا توضیح داده شد، طالبان بایستی در نظر داشته باشند که حکومت همه شمول به معنی حضور مولوی عبدالسلام حنفی در پست معاونت و یا لوی درستیزی مولوی فصیح الدین فطرت در ساختار نظام امارت اسلامی نیست. بلکه حضور نمایندگان واقعی مردم در تصمیم گیری و تا پائین ترین رتبه ­های رسمی ـ دولتی است. در حکومت همه شمول؛ نماینده هزاره، اوزبک، تاجیک، پشتون و ده ­ها گروه ­های قومی دیگر هم در تصمیم گیری شریک و تاثیر گذار است و هم حضور آنها در هر پست و مقامی که لیاقت و شرایطش را داشته باشند، بلامانع است.

بنابراین نظام امارت اسلامی کنونی تحت هیچ شرایطی همه شمول و فراگیر نیست. زیرا نظامی که در آن به غیر از پشتون­ ها و مولوی­ های قندهاری، ارزگانی، هلمندی، ننگرهاری، لغمانی، وردکی و … حضور ندارند، چگونه می تواند همه شمول باشد؟!.

همین اکنون در تمام ولایات هزاره نشین مولوی­ های پشتون ­ها از منصب مقام ولایت گرفته تا حتی سماورچی و مامور پیاده را به دست دارند و به همین منوال در تمام ولایات تاجیک نشین، و اوزبک نشین و دیگر ولایاتی که اقوام قزلباش، پشه ­­ی و نورستانی و … زندگی می­ کنند، نه تنها در منصب مقام ولایت بلکه حتی در ماموریت­ های پائین رتبه و پست­ های خدماتی نیز از دیگر اقوام حضور ندارند و همه و همه در انحصار پشتون ها و مولوی ها استند.

از این­رو تاکید طالبان مبنی بر اینکه حکومت آنها همه شمول است و از اقسا نقاط افغانستان در نظام امارت اسلامی افراد حضور دارند، اولا به شدت تحریف مفهوم حکومت فراگیر است و ثانیا به نوعی بی احترامی به خواسته­ ها و نظرات مردم افغانستان می باشد. زیرا به رغم اینکه حکومت طالبان کاملا انحصاری است، ولی آنها همچنان تاکید بر این دارند که حکومت آنها فراگیر می ­باشد، این نوع بر خورد نشان دهنده ­­ی اینست که گویا مردم افغانستان مفهوم حکومت فراگیر را نمی دانند و این نگاه متاسفانه تقریبا نوعی بی احترامی و توهین به مردم افغانستان است.

• خواسته های مردم افغانستان از طالبان

پس از تسلط طالبان بر افغانستان در آگوست 2021، مردم افغانستان و جامعه بین‌المللی به دقت نظاره‌گر عملکرد آنها بودند. طالبان در ابتدا تعهداتی از جمله تشکیل حکومت فراگیر و تأمین حقوق زنان و اقلیت‌ها را اعلام کردند. این تعهدات، امیدهایی برای تغییر در رویکرد این گروه و ایجاد یک جامعه عادلانه‌تر و متنوع‌تر ایجاد کرد.

با این حال، در عمل، مردم افغانستان سه سال است که شاهد اند که طالبان به تعهدات خود عمل نکرده و نمی‌کنند. بنابراین خواسته های مردم افغانستان از طالبان بسیار واضح و روشن است و حاکمان کنونی باید متوجه این مسئله باشند که تحت هیچ شرایطی آنها نمی ­توانند با فرافکنی و نسبت دادن خواسته های مردم افغانستان به دولت ها و کشورهای خارجی، از پاسخگویی به مطالبات افغانها سر باز زنند.

همانطور که در ابتدای این یادداشت مورد اشاره قرار گرفت، تشکیل حکومت فراگیر یکی از تعهدات رهبران طالبان به مردم افغانستان بوده است و افغانها نیز در طول این سه سال پیوسته از طالبان خواسته اند که به حکومت انحصاری پایان دهد و با تمکین به خواسته ­های مردم، اقدام به تشکیل و ایجاد حکومت فراگیر با مفهوم جهانی و مورد قبول آن نمایند. بنابراین تشکیل حکومت فراگیر، خواست مردم افغانستان است و طالبان تحت هیچ شرایطی نمی توانند با نسبت دادن این خواسته ­ها به دولت های همسایه و منطقه، از تمکین در قبال مطالبات مردم سرباز زنند.

در نتیجه به صورت خلاصه می ­توان گفت که تشکیل حکومت فراگیر از جمله خواست ­ها و مطالباتی اساسی مردم افغانستان است و طی سه سال گذشته افغانها از هر طریقی و از هر تریبونی این خواسته ای اساسی شان را اعلام و اظهار داشته اند.

در این میان ممکن است بسیاری از دولت ها و کشورهای منطقه و همسایه به دلایل مختلف از جمله روابط تنگاتنگ فرهنگی، تاریخی و دینی که با مردم افغانستان دارند، از مطالبات مردم در قبال امارت اسلامی (طالبان) حمایت کنند و حتی ممکن است بعضی از کشورهای مبغیض و مغرض که با مردم افغانستان میانه ای خوب ندارند، به خواسته های مردم افغانستان توجه نکنند و به دنبال منافع خودشان در امور افغانستان باشند.

حبیبه غلامی