نشست وین بزرگترین گردهمایی مخالفان طالبان به‌شمار می‌رود، که در اگست سال 2021 با اهدافی چون برقراری صلح پایدار، پر کردن خلاء قدرت و در کل تصویب یک نقشه مناسب برای رسیدگی به وضعیت افغانستان، با حمایت برخی از کشورهای غربی و مخالف طالبان راه اندازی شد. در نشست های ابتدایی ویانا در مورد افغانستان، چهره های متفاوت از اقوام مختلف افغانستان که در حوزه های سیاسی حکومت پیشین فعالیت می‌نمودند حضور پر رنگ داشتند و مذاکره را بهترین گزینه و راه حل برای آینده این کشور می‌دانستند. اما چرا حالا در پنجمین دور از این نشست هم اهداف آن تغییر کرده است و هم حضور چهره های قبلی در آن کم رنگ شده است.
نگاهی به نشست های قبلی وین در مورد افغانستان
بعد از اینکه جمهوریت در افغانستان سقوط کرد و طالبان قدرت را در دست گرفتند، گروه های مقاومت مردمی از جمله جبهه مقاومت ملی به رهبری احمد مسعود و جبهه آزادی به رهبری یاسین ضیا برای مقابله در برابر طالبان ایجاد شدند، اما بعد ازآنکه این رهبران از افغانستان خارج شدند، برای حل وضعیت افغانستان وتعامل با حکومت طالبان با همکاری برخی از کشورها نشست ویانا را دراتریش راه اندازی نمودند. در دومین دور نشست وین نیز که از سوی انستیتوت امور بین‌المللی اتریش برگزار شده بود چهره های سرشناس متفاوتی چون شاه‌گل رضایی، فوزیه کوفی، شکریه بارکزی و انارکلی هنریار اعضای شورای ملی حکومت پیشین و رنگین دادفر وزیر امور خارجه پیشین حضورداشتند.
همچنین تعدادی از مقامات نیز بگونه مجازی در این نشست اشتراک داشته و سخنرانی نمودند. اهداف و موضوعاتی که در دومین نشست بیان شد این بود که اشتراک کنندگان از جامعه جهانی خواستند تا گروه های مقاومتی مردم افغانستان در برابر طالبان را به رسمیت بشناسد. اما هدف اصلی این نشست تاًکید بر مذاکرات بین‌الافغانی، ایجاد یک راه حل مناسب و گفتگو بود.
سومین نشست ویانا نیز با حضور احمد مسعود( رهبر جبهه مقاومت ملی)، فعالان حقوق بشر، روزنامه نگاران و مقامات حکومت پیشین برای سه روز ادامه داشت. بعد از اتمام این نشست احمد مسعود این نشست را یک اقدام و یک شروع خوب برای رسیدن به یک نقطه مشترک میان تمام گروه ها و جریان ها خواند. آقای مسعود همچنان افزود که دستاورد این نشست توافق نزدیک به 50 گروه و افرادی است که در این نشست اشتراک داشتند.
درنشست چهارم ویانا نیز اکثریت افراد اشتراک کننده در آن تاجیک تبارها بودند و آن نشست نیز مانند سایر نشست های گذشته بی نتیجه باقی ماند. اما پنجمین نشست ویانا که چند روز پیش برگزارشد، نگاهی متفاوت تری نسبت به نشست های قبلی دارد. چهره های سرشناس دراین نشست احمد مسعود، یاسین ضیا، فوزیه کوفی و رنگین دادفر وزیر خارجه سابق افغانستان بودند.
احمد مسعود و یاسین ضیا در سخنرانی های خود جنگ را تنها راه حل دانستند. یاسین ضیا بیان نمود که طالبان را نمی‌توان با التماس به مسیر درست هدایت نمود پس جنگ تنها راه حل است. احمد مسعود نیز به جنگ تاًکید کرده و همچنین به این اشاره کرد که طالبان به حد کافی از نگاه نظامی تضعیف شده است.
انتقادها از نشست وین
اینجا چند سوال مطرح می‌شود که انتقادها و نقاط ضعف این نشست را نیز تشکیل میدهد. اول اینکه چرا نشست وین تاًکید بر جنگ دارد در حالیکه کشورهای دیگر دارند آهسته آهسته به تعامل با طالبان نزدیک می‌شوند؟
نزدیک چهار سال است که افغانستان در قدرت طالبان است. طی این مدت حکومت طالبان تلاش های زیادی برای به رسمیت شناخته شدن از سوی جهان و رضایت‌مندی مردم در داخل کشور انجام داده‌اند، که این تلاش ها تا حدودی نتیجه بخش نیز بوده است و کشورهای چون ایران، چین و برخی ازکشورهای عربی در صدد به رسمیت شناختن طالبان هستند. از سوی دیگر طالبان کدام گروه بیگانه و خارجی نیست که با جنگ آنها را از افغانستان بیرون نماییم، طالبان از افغانستان هستند و تنها راه حل اوضاع افغانستان گفتگو و مذاکره با آنها و ایجاد یک حکومت همه شمول میباشد.
اینکه چرا آقای مسعود به تضعیف طالبان از لحاظ نظامی اشاره میکند بازهم یک سوال است. آیا می‌تواند این حرف آقای مسعود با سخنان ترامپ در مورد بازپس گیری تجهیزات نظامی ربط داشته باشد؟ اگر منظور احمد مسعود از تضعیف طالبان قطع کمک های آمریکا به افغانستان و بازپس گیری تجهیزات نظامی باشد، هر چند حرف های ترامپ درباره باز پس گیری این تجهیزات دور از واقعیت است اما اگر اتفاق هم افتد بازهم راه حل مناسب مذاکره و گفتگو میباشد، چون طالبان طی این چند سال از حاکمیت خود با نحوه حکومتداری آشنا شدند.
یکی از انتقاد های که در مورد این نشست بیان شده تاجک محوری این نشست است. چرا اشخاصی چون سیاف، دوستم، اتمر و استانکزی در این نشست حضور نداشتند؟ در این نشست چهره های سیاسی مانند سیاف، دوستم، اتمر، استانکزی و حتی محقق که عضو نشست های قبلی بود حضور نداشتند. شاید عدم حضور داشت این چهره ها و مهره های اصلی تشکیل دهنده نشست های قبلی، دلیل عدم نتیجه دادن این نشست ها و اتفاق نظر بر روی دو رویکر متضادانه (جنگ و تعامل) بین اشتراک کننده های آن بوده باشد.
طوریکه در پنجمین دور نشست وین احمد مسعود رهبر جبهه مقاومت ملی ویاسین ضیا رهبر جبهه آزادی در سخنرانی های خود بیشتر به جنگ با طالبان تأکید داشتند. اما محمد محقق اشترک کننده مجازی این نشست گفتگوهای صلح آمیز با مشارکت طالبان را یکی از راه حل های برای گذشت ازبحران کنونی افغانستان دانست. و یکی از علل های فاصله گرفتن محقق در این دور از نشست وین همین رویکرد های وی با طالبان بوده است که بیشتر بر تعامل با طالبان تأکید دارد. و شاید زمان آن رسیده باشد که اختلافات داخلی افغانستان و فاصله و ترک های بوجود آمده در آن روبه بهبودی باشد.
شفیقه امیری
