ونزوئلا یکی از کشورهای آمریکای لاتین است. بزرگترین ذخیره نفتی در اوپک و جهان را دارد (303 میلیارد بشکه نفت که جوابگوی ذخیره نفتی تا 345 سال آینده است) و یکی از پنج کشور بنیان گذار اوپک است. این کشور پنجمین صادرکننده نفت خام، و از نظر میزان ذخایر گاز رتبه هشتم را در جهان داراست جزو کشورهای غنی از لحاظ معدن و مواد معدنی است.
به‌طور کلی اقتصاد این کشور متکی به نفت و گاز است. حدود ۷۰ درصد درآمد این کشور از نفت حاصل می‌شود. ذخائر معدنی غنی از آهن، بوکسیت، طلا و الماس را دارا می‌باشد و همچنین از مهم‌ترین صادر کنندگان سیمان در آمریکای لاتین محسوب می شود.
چندی پیش ایالات متحده در یک عملیات نظامی علیه یک قایق متعلق به ونزوئلا دست به حمله زد که منجر به کشته شدن چند نفر شد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مدعی است این قایق حامل مقادیر زیادی مواد مخدر بوده است. در ادامه، کاخ سفید از اعزام ده فروند جنگنده اف-۳۵ و استقرار آن‌ها در پورتوریکو برای استفاده در «جنگ علیه کارتل‌های مواد مخدر» خبر داد.
همچنین وزارت دفاع آمریکا، ونزوئلا را به اقدامی «بسیار تحریک‌آمیز» متهم کرد؛ زیرا این کشور دو جنگنده اف-۱۶ را در نزدیکی ناوشکن موشک‌انداز «یواس‌اس جیسون دونهام» به پرواز درآورد. این ناوشکن یکی از دست‌کم هفت ناو آمریکایی است که در کارائیب حضور دارند و بیش از ۴۵۰۰ ملوان و تفنگدار دریایی را حمل می‌کنند.
هم زمان با پرواز جنگنده های ونزوئلا بر فراز ناوهای آمریکایی، مادورو رییس جمهور این کشور که فردی بسیار قاطع و مقتدر در برابر آمریکاست، دستور استقرار 25 هزار نیروی بسیج مردمی را در ایالت های مرزی صادر کرد و بارها اتهام تولید و قاچاق مواد مخدر به آمریکا را رد کرده است و مدعی است که آمریکا به دنبال تغییر نظام در ونزوئلا، آمریکای لاتین و کارائیب بوده و اعلان نموده که ونزوئلا آماده ی هرنوع مبارزه مسلحانه و برنامه ریزی شده با متجاوزان می باشد.
اما آیا واقعا ونزوئلا مواد مخدر به آمریکا صادر میکند؟
بر اساس آمار سازمان ملل می‌توان گفت ۷۰ درصد مواد مخدر در آمریکای لاتین از سمت اقیانوس آرام به مقصد آمریکا می‌رود و ۲۰ الی ۲۵ درصد آن از راه‌های دیگر. طبق این آمار، کمتر از پنج درصد از قاچاق مواد مخدر به آمریکا از طریق ونزوئلا انجام می‌شود. این در حالی است که خود دولت ونزوئلا اهتمام جدی در بحث مبارزه با مواد مخدر دارد و این چیزی است که آمار و ارقام آن را نشان می‌دهد. طبق این آمار، کمتر از پنج درصد از قاچاق مواد مخدر به آمریکا از طریق ونزوئلا انجام می شود.
اخیرا جیمی دور مجری و تحلیلگر سر شناس آمریکایی نیز با انتشار داده های واقعی مسیرهای مواد مخدر به آمریکا که توسط دولت آمریکا ارائه شده، ثابت کرد که ونزوئلا طبق داده های مذکور در نقطه ای قرار دارد که انتقال مواد مخدر از آن به آمریکا مسیری ندارد. وی ادعای ترامپ مبنی بر دست داشتن ونزوئلا در ارسال مواد مخدر به آمریکا را پوچ و واهی می داند.
پس ترامپ از جان ونزوئلا چه می خواهد؟
آمریکا اکثر منابع نفتی جهان را در دست دارد. نفت عراق، کویت، عربستان، قطر، امارات و عمان تحت نظارت مستقیم آمریکاست و تنها چند دولت مستقل در دنیا هستند که باوجود ذخایر نفتی قابل توجه، تحت کنترل آمریکا نیستند: ایران، روسیه و ونزوئلا که زیر بار آمریکا نمی روند و میتوانند با اثر گذاری روی بازار نفت جهان، دو دو تا چهار تای آمریکا را به هم بزنند.
با توجه به اینکه ونزوئلا دارای بزرگترین ذخایر نفت جهان است، به نظر می رسد که ادعای مادورو در مورد تلاش ترامپ برای تغییر نظام در ونزوئلا با هدف کنترل قیمت نفت جهان بیشتر به واقعیت نزدیک باشد. آمریکا نسبت به ونزوئلا طمع نفت دارد. به باور کارشناسان امور تسلط آمریکا بر ذخایر نفتی جهان، متضمن اثر گذاری بر تصمیمات اوپک و کنترل رقبای صنعتی به خصوص چین از طریق بالا و پایین کردن قیمت نفت است. یکی از راهبردهای دولت ترامپ، مهار چین به عنوان بزرگترین رقیب صنعتی در جهان است.
در این میان کشورهای هم سو با ونزوئلا در تقابل با امپریالیسم جهان بیکار نمانده اند. ایران سالانه دومیلیون بشکه نفت به چین صادر میکند. با این حساب ونزوئلا و ایران به عنوان دولت های مستقل با حاکمیت ضد آمریکایی، برای چین یک منبع ارزان و پایدار نفت و برای آمریکا خار چشم اند. چین با دسترسی به نفت ارزان، کالای چینی ارزان تولید و به بازارهای دنیا عرضه می دارد. به بیان دیگر چین با دسترسی به نفت ارزان به یک رقیب بزرگ صنعتی برای آمریکا تبدیل شده و حرص آمریکا را برای مهار چین از طریق اعمال فشار بر ونزوئلا و ایران بیشتر میکند.
ایران به ونزوئلا در بخش تسلیحاتی نیز یاری می رساند. در اوایل دهه ۲۰۰۰، نیروهای مسلح بولیواری ونزوئلا هیچ تجربه‌ای در زمینه پهپاد نداشتند. عملیاتشان کاملاً متکی به هواپیما‌های سنتی و سیستم‌های نظارت کلاسیک بود. این وضعیت در سال ۲۰۰۶ تغییر کرد، زمانی که کاراکاس توافقنامه‌ای فنی-نظامی با تهران امضا کرد که شامل انتقال فناوری پهپاد، آموزش و تأمین قطعات بود.
روسیه رقیب قدر شرقی آمریکا، به ونزوئلا وعده حمایت نظامی مستقیم داده تا آمریکا را درگیر جبهه‌ای تازه کند. در بیانیه‌ای که در وب‌سایت وزارت خارجه روسیه منتشر شد، آمده است که لاوروف در جریان تماسی، همبستگی طرف روسی را با رهبری ونزوئلا ابراز کرده و حمایت همه‌جانبه مسکو از تلاش‌های مقامات این کشور در زمینه دفاع از حاکمیت ملی و تضمین ثبات و امنیت در شرایط افزایش فشار خارجی بر کاراکاس را تأیید نمود. چین هم بی‌سروصدا با سرمایه‌گذاری اقتصادی، جای پایی پایدار می‌سازد.
جمع بندی
به نظر می‌رسد تنش‌های میان آمریکا و ونزوئلا وارد مرحله تازه‌ای شده است. واشنگتن با نمایش قدرت نظامی در کارائیب تلاش دارد فشارها بر دولت مادورو را افزایش دهد، در حالی که کاراکاس با بسیج نیروهای خود در مرزها نشان داده که آماده مقابله مستقیم است. واکنش کشورهای منطقه و همچنین قدرت‌های اقتصادی جهان نشان می‌دهد که این بحران می‌تواند ابعاد فراتر از روابط دوجانبه داشته باشد و حتی موازنه‌های ژئوپلیتیکی در آمریکای لاتین و نظام بین‌الملل را تحت تأثیر قرار دهد.
به عبارت دیگر در ۲۰۲۵، ونزوئلا به آوردگاهی برای تقابل قدرت‌ها بدل شده است. واشنگتن با تحریم، فشار دیپلماتیک و تهدید نظامی می‌کوشد نفوذ ایران، روسیه و چین را مهار کند. اما پشت پرده، هدف اصلی، کنترل نفت و تثبیت هژمونی است؛ مأموریتی که شکست در آن، اعتبار آمریکا را به‌شدت خدشه‌دار میکند
الهام قاسمی
