پذیرش دیپلمات های طالبان
در تاریخ 21 ژوئیه 2025، آلمان اعلام کرد که به دو دیپلمات طالبان اجازه داده است تا برای اولین بار از زمان تصرف افغانستان توسط این گروه در آگوست 2021، وارد کشور شوند. این تصمیم به طور خاص برای تسهیل اخراج مهاجران افغان با سوابق کیفری یا درخواست‌های پناهندگی رد شده طراحی شده است. این تصمیم، که اولین نمونه از تعامل مستقیم آلمان با طالبان است، واکنش‌های گسترده‌ای را در میان تحلیلگران، روزنامه‌نگاران و سیاستمداران برانگیخته است.
از زمان بازگشت طالبان به قدرت در آگوست 2021، جامعه بین‌المللی با چالش تعامل با این رژیم مواجه شده است. آلمان، مانند اکثر کشورهای غربی به دلیل سوابق حقوق بشری این گروه، از جمله محدودیت‌های شدید علیه زنان و دختران به طور رسمی طالبان را به رسمیت نمی‌شناسد. با این حال، با وجود بیش از 200,000 افغان مقیم آلمان، مدیریت مهاجرت و امنیت داخلی به اولویت تبدیل شده است.
این تصمیم در بستر سیاست‌های مهاجرتی سخت‌گیرانه‌تر دولت ائتلافی آلمان، متشکل از احزاب دموکرات مسیحی (CDU)، سوسیال مسیحی (CSU) و سوسیال دموکرات (SPD)، اتخاذ شده است. حملات خشونت‌آمیز مرتبط با مهاجران در سال 2025، مانند حادثه‌ای در برلین، فشار بر دولت برای اخراج مهاجران غیرقانونی را افزایش داد. در این میان، همکاری با طالبان برای اخراج مهاجران و ارائه خدمات کنسولی، به موضوعی بحث‌برانگیز تبدیل شده است.
بررسی دلایل پذیرش دیپلمات های طالبان
تحلیل دلایل این تصمیم نشان می‌دهد که چند عامل کلیدی در کار بوده است:
تسهیل اخراج‌ها: هدف اصلی، ساده‌سازی فرآیند اخراج افغان‌هایی است که درخواست پناهندگی‌شان رد شده یا سوابق کیفری دارند. پرواز اخراج در 18 ژوئیه 2025، که 81 نفر را به کابل بازگرداند، دومین پرواز از این نوع از سال 2021 بود. وزیر داخله آلمان در نظر دارد که به تلاش‌های خود در مورد اخراج‌ها ادامه بدهد. او گفته است:« در کشور ما حق اقامت برای مجرمان سنگین وجود ندارد.» اشتفان کورنلیوس، سخنگوی حکومت آلمان اعلام کرد که قرار است اخراج‌های بیشتری انجام شود. کورنلیوس تاکید کرد:« این کار با یک پرواز پایان نیافته است.»
پشتیبانی کنسولی: وزارت امور خارجه آلمان اعلام کرده است که دولت علاقه‌مند است اطمینان حاصل کند که اتباع افغان در آلمان به خدمات کنسولی مناسب، مانند صدور گذرنامه، دسترسی دارند. با توجه به کمبود پرسنل در مأموریت‌های دیپلماتیک افغانستان، حضور دیپلمات‌های جدید ضروری تلقی شده است. سفارت افغانستان در برلین و کنسولگری بن، از همکاری با طالبان خودداری کرده‌اند، بنابراین کنسولگری مونیخ به عنوان تنها نمایندگی فعال تحت کنترل طالبان، نقش کلیدی در این امر ایفا می‌کند.
فشارهای سیاسی داخلی: در شرایطی که احزاب راست‌گرای افراطی و گفتمان ضدمهاجرتی در آلمان تقویت شده‌اند، این تصمیم می‌تواند به عنوان پاسخی به انتظارات عمومی برای کنترل مهاجرت دیده شود. فشارهای سیاسی داخلی در آلمان به ویژه از سوی احزاب راست‌گرای افراطی مانند “آلترناتیو برای آلمان” (AfD)، منجر به بازنگری در سیاست‌های مهاجرتی و پناهندگی شده است.
سیاست‌های اتحادیه اروپا: سیاست‌های مهاجرتی اتحادیه اروپا طی دهه گذشته به دلیل افزایش ورود مهاجران، دستخوش تغییرات اساسی شده است. اتحادیه اروپا از زمان بحران مهاجرتی سال‌های 2014-2016، که شاهد ورود بیش از یک میلیون مهاجر و پناهجو به اروپا بود، با چالش‌های متعددی در مدیریت مهاجرت مواجه شد.
در ژوئیه 2025، وزرای داخله شش کشور عضو اتحادیه اروپا (آلمان، فرانسه، اتریش، دانمارک، لهستان، و جمهوری چک) در نشستی در قله زوگ‌اشپیتسه آلمان، به میزبانی الکساندر دوبرینت، وزیر داخله آلمان، گرد هم آمدند تا سیاست‌های مهاجرتی سخت‌گیرانه‌تری را بررسی کنند. وزرا توافق کردند که اخراج مهاجران غیرقانونی، از جمله به کشورهای افغانستان و سوریه، باید به‌صورت منظم و هماهنگ انجام شود. تصمیم آلمان برای صدور ویزا به دو دیپلمات طالبان به‌منظور تسهیل اخراج مهاجران، در راستای مدیریت مهاجرت و اجرای طرح اخراج‌های منظم قرار دارد.
واکنش‌ها به پذیرش دیپلمات های طالبان
برخی تحلیلگران این اقدام را به عنوان یک گام عملی برای مدیریت مهاجرت و کاهش فشارهای داخلی می‌بینند. الکساندر دوبرینت از حزب سوسیال مسیحی آلمان تأکید کرده است که تصمیم پذیرش دیپلمات های طالبان، بخشی از “سیستم مهاجرتی بازسازی‌شده” است. اما از سوی دیگر، سازمان‌های حقوق بشری و احزاب و افراد مخالف طالبان، نگرانی‌های جدی درباره نقض حقوق بشر دارند. ریچارد بنت با اشاره به خطر شکنجه و مرگ برای بازگردانده‌شدگان، خواستار توقف فوری اخراج‌ها شد.
همچنین، دیپلمات‌های کنسولگری افغانستان در بون با نگرانی از دسترسی طالبان به داده‌های حساس اتباع افغان تهدید به استعفا کردند. در پاسخ به این اظهار نگرانی‌ها سخنگوی دولت آلمان، استفان کورنلیوس، تأکید کرد که این ارتباط فقط برای “تماس‌های فنی” است و به معنای به رسمیت شناختن دیپلماتیک نیست. با این حال، برخی تحلیلگران معتقدند این ممکن است گامی به سوی شناسایی غیررسمی باشد.
تحلیل پیامدها
پیامدهای این تصمیم برای آلمان، افغانستان، و روابط بین‌المللی پیچیده است. تصمیم پذیرش دیپلمات های طالبان ممکن است به مدیریت بهتر مهاجرت و کاهش نگرانی‌های امنیتی داخلی کمک کند، اما خطر تضعیف اعتبار آلمان به عنوان مدافع حقوق بشر را به همراه دارد. از نظر سیاسی داخلی، ممکن است به کاهش فشارهای راست‌گرایان کمک کند، اما ممکن است حمایت لیبرال‌ها و فعالان حقوق بشر را از دست بدهد.
حضور دیپلمات‌های طالبان در آلمان می‌تواند جایگاه بین‌المللی این گروه را تقویت کند، حتی اگر آلمان تأکید کند که این شناسایی رسمی نیست. با این حال، اخراج‌ها نگرانی‌های جدی درباره ایمنی بازگردانده‌شدگان، به ویژه زنان، دختران، و مقامات سابق دولت، ایجاد کرده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که دسترسی طالبان به داده‌های حساس در سفارتخانه‌ها می‌تواند تهدیدی برای جان افراد باشد.
از طرف دیگر، این تصمیم ممکن است الگویی برای سایر کشورهای اتحادیه اروپا باشد، به ویژه با توجه به پذیرش نماینده طالبان توسط نروژ. با این حال، ممکن است تنش‌هایی با کشورهای دیگر ایجاد کند که از تعامل با طالبان خودداری می‌کنند. نقش قطر به عنوان میانجی، که مذاکرات را تسهیل کرده است، نشان‌دهنده اهمیت دیپلماسی منطقه‌ای در این موضوع است.
تصمیم آلمان برای صدور ویزا به دو دیپلمات طالبان نشان‌دهنده تلاش برای ایجاد تعادل بین نیازهای داخلی برای مدیریت مهاجرت و تعهدات بین‌المللی به حقوق بشر است. اگرچه این اقدام ممکن است به اهداف کوتاه مدت مانند تسهیل اخراج‌ها کمک کند، اما نگرانی‌های جدی درباره پیامدهای بلندمدت برای حقوق بشر و جایگاه بین‌المللی طالبان وجود دارد.
دیدگاه‌های متنوع تحلیلگران و سیاستمداران نشان می‌دهد که این موضوع همچنان بحث‌برانگیز است. طالبان این امر را یک پیروزی دیپلماتیک برای خود تصور می‌کنند. آلمان باید در این مسیر با دقت گام بردارد تا هم به نیازهای داخلی پاسخ دهد و هم تعهدات حقوق بشری خود را حفظ کند.
شکریه نورزی
