مسیر رشد اقتصادی افغانستان در تعامل با قدرت‌های منطقه‌ای
در دنیای امروز، سرمایه‌گذاری و تولید به‌عنوان دو رکن اساسی توسعه اقتصادی و قدرت‌یابی کشورها شناخته می‌شوند. هند، چین، ایران و روسیه، هر یک با سیاست‌های اقتصادی هدفمند، به‌دنبال تقویت جایگاه خود در اقتصاد جهانی هستند. در این میان، افغانستان نباید از این روند تحولات منطقه‌ای عقب بماند. ظرفیت‌های ژئواستراتژیک، منابع طبیعی و نیروی کار جوان، افغانستان را به یکی از بازیگران بالقوه در اقتصاد منطقه تبدیل کرده است. اما برای تحقق این پتانسیل، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و ایجاد ثبات اقتصادی دارد.
افغانستان حلقه اتصال اقتصاد منطقه
۱. موقعیت ژئواستراتژیک: افغانستان در نقطه تلاقی آسیای مرکزی، جنوبی و غربی قرار دارد و می‌تواند به یک پل ارتباطی برای تجارت و ترانزیت کالا میان هند، چین، ایران، روسیه و سایر کشورهای منطقه تبدیل شود. مشارکت در پروژه‌هایی مانند ابتکار «کمربند و راه» چین، مسیرهای ترانزیتی ایران و کریدورهای تجاری روسیه، می‌تواند جایگاه افغانستان را به‌عنوان یک قطب تجاری تقویت کند.
۲. منابع طبیعی غنی: افغانستان دارای ذخایر عظیم لیتیوم، مس، آهن، طلا و سایر مواد معدنی ارزشمند است که می‌تواند نیازهای صنایع بزرگ چین، ایران و روسیه را تأمین کند. سرمایه‌گذاری در استخراج و فرآوری این منابع، ارزش افزوده بالایی ایجاد خواهد کرد و فرصت‌های اشتغال گسترده‌ای فراهم می‌آورد.
۳. نیروی کار جوان و بازار در حال رشد: افغانستان با جمعیت جوان و نیروی کار آماده، ظرفیت بالایی برای توسعه صنایع تولیدی دارد. سرمایه‌گذاری در بخش‌های صنعتی، کشاورزی و فناوری می‌تواند هم به اشتغال‌زایی گسترده منجر شود و هم تولید داخلی را تقویت کند.
نقش سازمان‌های اقتصادی در تسهیل همکاری‌ها
دفتر شبه‌قاره هندِ سازمان توسعه تجارت ایران، که مسئولیت میز افغانستان را دراختیار دارد، می‌تواند نقش کلیدی در توسعه همکاری‌های اقتصادی ایفا کند. این نهاد با تسهیل ارتباطات تجاری میان افغانستان، ایران و سایر کشورهای منطقه، فرصت‌های سرمایه‌گذاری مشترک را معرفی کرده و به گسترش روابط اقتصادی کمک می‌کند.
همچنین، فعالان اقتصادی مهاجر افغانستانی در ایران نقش مهمی در توسعه اقتصاد افغانستان دارند و می‌توانند به‌عنوان پل ارتباطی میان بازارهای دو کشور عمل کنند.
از سوی دیگر، اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان، به‌عنوان نهاد اصلی بخش خصوصی، می‌تواند ارتباط میان سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را تسهیل کند. تعامل این دو نهاد بستری مناسب برای برنامه‌ریزی، مذاکرات و اجرای پروژه‌های مشترک اقتصادی فراهم خواهد کرد.
تعریف منافع مشترک همکاری اقتصادی میان افغانستان، هند، چین، ایران و روسیه و سایر کشور های منطقه ای
۱. گسترش تجارت و ترانزیت: توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و مشارکت در پروژه‌های بین‌المللی، امکان تجارت روان‌تر و سریع‌تر را برای همه طرف‌ها فراهم می‌کند.
۲. سرمایه‌گذاری در صنایع تولیدی: ایجاد مناطق صنعتی مشترک، احداث کارخانجات و توسعه صنایع معدنی و کشاورزی، علاوه بر رشد اقتصادی، منافع پایداری برای سرمایه‌گذاران خارجی به همراه خواهد داشت.
۳. تضمین امنیت اقتصادی و ثبات منطقه‌ای: همکاری اقتصادی و سرمایه‌گذاری در بخش‌های زیربنایی، بستری برای صلح و ثبات ایجاد می‌کند. رشد اقتصادی پایدار می‌تواند به کاهش تنش‌های منطقه‌ای و بهبود وضعیت معیشتی مردم افغانستان کمک کند.
گام‌های عملی برای تحقق همکاری‌های اقتصادی در راستای رشد اقتصادی افغانستان
۱. برگزاری نشست‌های اقتصادی و تجاری با حضور سرمایه‌گذاران و مقامات کشورهای منطقه
۲. تدوین قوانین و سیاست‌های تشویقی برای جذب سرمایه‌گذاری مشترک منطقه‌ای
۳. ایجاد نهادهای مشترک اقتصادی برای تسهیل همکاری‌های صنعتی و تجاری در منطقه وجهان اسلام
۴. توسعه زیرساخت‌های انرژی، حمل‌ونقل و ارتباطات به‌عنوان بستر اصلی سرمایه‌گذاری.
اکنون زمان آن رسیده است که افغانستان از ظرفیت‌های ژئواستراتژیک و اقتصادی خود برای جذب سرمایه و توسعه تولید بهره ببرد. همکاری نزدیک با هند، چین، ایران و روسیه می‌تواند نه‌تنها رشد اقتصادی پایدار را به همراه داشته باشد، بلکه جایگاه افغانستان را به‌عنوان یک بازیگر نوظهور در اقتصاد منطقه‌ای تثبیت کند.
با برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت صحیح، نهادهایی مانند دفتر شبه‌قاره هند سازمان توسعه تجارت ایران و اتاق سرمایه‌گذاری افغانستان می‌توانند مسیر این همکاری‌ها را هموار کنند. این رویکرد می‌تواند آینده‌ای روشن برای مردم افغانستان و شرکای اقتصادی آن به همراه داشته باشد و رشد اقتصادی افغانستان را تضمین کند.
سید ایوب حسینی
