اختلافات مذهبی بین مسیحیت و یهودیت بر سر مصلوب شدن حضرت مسیح (ع) قرنهاست که بعنوان یک مسئله حساس الهیاتی و تاریخی مطرح شده است. از سویی، متون مسیحی اولیه مانند اناجیل چهارگانه، رهبران یهودی زمان عیسی را در تحریک رومیان برای مصلوب کردن او مقصر میدانند (یوحنا ۱۹:۶-۱۶). این روایتها در طول تاریخ بهانه ای برای توجیه یهودستیزی در جوامع مسیحی شدند.
از سوی دیگر، در غرب مدرن، به ویژه آمریکا، هرگونه بحث انتقادی درباره نقش یهودیان در تاریخ یا سیاستهای اسرائیل اغلب با اتهام «یهودستیزی» (Antisemitism) مواجه میشود. این تناقض، پرسش هایی درباره آزادی بیان، عدالت تاریخی، و دوگانگی استانداردهای غرب در قبال نسل کشی ها ایجاد کرده است.
ریشه های الهیاتی: اتهام مصلوب سازی در مسیحیت
بر پایه اناجیل، رهبران یهودیِ معبد اورشلیم، عیسی را به جرم «کفرگویی» محکوم و او را به والی رومی، پونتیوس پیلاتس، تسلیم کردند (متی ۲۷:۱-۲). اگرچه مصلوب کردن مجازاتی رومی بود، اما برخی متون مسیحی اولیه، یهودیان را به‌عنوان «قاتلان مسیح» معرفی کردند. این ایده در قرون وسطی به «اتهام قتل خدا» (Deicide) تبدیل شد و موجی از خشونت ضد یهودی را در اروپا دامن زد (Carroll, 2001).
با این حال، محققان مدرن مانند ریموند براون (۱۹۹۴) تأکید میکنند که اناجیل تنها گروه کوچکی از رهبران یهودی را مقصر میدانند، نه تمام یهودیان را. حتی کلیسای کاتولیک در سند Nostra Aetate)۱۹۶۵) صراحتاً اعلام کرد: «نمیتوان یهودیان امروز یا حتی آن زمان را بطور جمعی مسئول مرگ عیسی دانست».
Antisemitism در غرب: از الهیات تا سیاست
در آمریکا، بحث درباره نقش تاریخی یهودیان یا انتقاد از اسرائیل به سرعت با برچسب «یهودستیزی» سرکوب میشود. برای نمونه، بیش از ۳۰ ایالت آمریکا قوانینی تصویب کرده اند که جنبش تحریم اسرائیل (BDS) را محکوم و مشارکت در آن را جرم انگاری میکنند (ACLU, 2020). این در حالی است که طبق نظرسنجی پیو(۲۰۲۱)، ۵۸٪ آمریکاییها معتقدند انتقاد از اسرائیل نباید خودبخود یهود ستیزانه تلقی شود.
این دوگانگی زمانی آشکارتر میشود که بدانیم غرب در قبال نسل کشی های دیگر سکوت پیشه کرده است. برای مثال:
– نسل کشی ارامنه (۱۹۱۵): ترکیه تا امروز این رویداد را انکار میکند، اما آمریکا تنها در ۲۰۲۱ رسماً آن را به عنوان نسل کشی به رسمیت شناخت.
– نسل کشی فلسطینیان (نکبه ۱۹۴۸): بر اساس اسناد تاریخی، بیش از ۷۰۰ هزار فلسطینی با خشونت از سرزمینهای خود اخراج شدند (Pappé, 2006). با این حال، غرب همچنان از اسرائیل حمایت میکند و بحث درباره «حق بازگشت» فلسطینیان تابو است.
تناقض آزادی بیان: نسل کشی یهودیان در برابر دیگران
گرچه هولوکاست یکی از فجیع ترین نسل‌کشی‌های تاریخ است، اما تمرکز غرب بر آن، گاهی باعث کم اهمیت جلوه داده شدن فجایع دیگر میشود. برای نمونه:
– رواندا (۱۹۹۴):حدود ۸۰۰ هزار نفر در ۱۰۰ روز قتل عام شدند، اما غرب تا سالها پس از آن واکنش جدی نشان نداد.
– فلسطین (۱۹۴۸ تا امروز): اشغال نظامی و آوارگی فلسطینیان ادامه دارد، اما رسانه‌های غربی از به کارگیری اصطلاح «نسل کشی» برای این رویداد خودداری میکنند (Said, 1992).
این دوگانگی ها پرسشهایی درباره عدالت تاریخی و انحصار روایت رنج برمی‌انگیزد: آیا رنج برخی ملتها «مهمتر» است؟
نتیجه‌گیری
تاریخ نشان میدهد که اتهامات مذهبی (مانند قتل مسیح) می‌توانند به ابزاری برای سرکوب تبدیل شوند. امروز نیز در غرب، حمایت بی‌چون‌وچرا از اسرائیل و محدود کردن انتقادها به نام مبارزه با یهودستیزی، نه تنها آزادی بیان را تهدید میکند، بلکه عدالت تاریخی را زیر سؤال میبرد. به رسمیت شناختن رنج همه قربانیان نسل کشی، از ارامنه تا فلسطینیان، گامی ضروری برای ایجاد توازن در روایت های جهانی است.
زهرا هاشمی
