حمایت طالبان از ایران
درگیری 12 روزه میان ایران و اسرائیل که با تجاوز اسرائیل به ایران آغاز شد و با پاسخ‌های قاطعانه این کشور شدت گرفت، یکی از مهم‌ترین تحولات ژئوپلیتیکی خاورمیانه در دهه اخیر بود. این بحران، که با تلاش‌های دیپلماتیک بین‌المللی و توافق آتش‌بس در 24 جون به پایان رسید، واکنش‌های گسترده‌ای از سوی بازیگران منطقه‌ای، از جمله امارت اسلامی افغانستان، برانگیخت.
امارت اسلامی، به عنوان دولت حاکم بر افغانستان در مورد تهاجم اسرائیل، دفاع ایران و پیروز نهایی جنگ، موضعی یکپارچه و آینده‌نگر ارائه کرد. این اظهارات، که نمونه‌ای از خط‌مشی کلی امارت اسلامی هستند، بر دفاع از تمامیت ارضی ایران، ترویج صلح منطقه‌ای و تقویت همگرایی با کشورهای همسایه متمرکز است.
زمینه تاریخی و روابط با ایران
روابط امارت اسلامی افغانستان با ایران از زمان بازگشت طالبان به قدرت در اوت 2021 وارد مرحله‌ای جدید و سازنده شده است. دو کشور همکاری‌های خود را در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی و مدیریت منابع آبی گسترش داده‌اند. این روابط دوستانه، همراه با اشتراکات فرهنگی و جغرافیایی، زمینه‌ساز موضع حمایتی امارت اسلامی از ایران در برابر حملات اسرائیل بوده است.
امارت اسلامی همچنین از اکتبر 2023 از مردم فلسطین و مقاومت آنها در برابر عملیات نظامی اسرائیل در غزه حمایت کرده است. این زمینه نشان‌دهنده تعهد امارت اسلامی به تقویت روابط منطقه‌ای و حمایت از کشورهای همسو در برابر چالش‌های مشترک است.
اظهارنظرهای مقامات امارت اسلامی
سیاست کلی امارت اسلامی در قبال جنگ ایران و اسرائیل از طریق اظهارات مقامات ارشد، از جمله امیرخان متقی، ذبیح‌الله مجاهد و حمدالله فطرت به وضوح بیان شده است. این اظهارات به عنوان نمونه‌هایی از موضع واحد و منسجم دولت ارائه می‌شوند:
_ امیرخان متقی ، وزیر خارجه امارت اسلامی
وزیر خارجه امارت اسلامی، در تماس تلفنی با همتای ایرانی خود، حملات اسرائیل به مناطق مسکونی، زیرساخت‌ها و تأسیسات هسته‌ای ایران را “تجاوز آشکار و مغایر با اصول منشور سازمان ملل متحد و قوانین حقوق بین‌الملل” توصیف کرد. این اظهارات نشان‌دهنده رویکرد دیپلماتیک امارت اسلامی برای دفاع از حاکمیت ملی ایران و تقویت روابط دوجانبه است.
_ ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی
ذبیح‌الله مجاهد، حملات اسرائیل به ایران را به شدت محکوم کرد و آنها را “نقض آشکار اصول حقوق بین‌الملل، حاکمیت ملی و تمامیت ارضی ایران” توصیف کرد. او هشدار داد که این اقدامات می‌تواند بی‌ثباتی منطقه را تشدید کند و از طرف‌های درگیر خواست به تعهدات بین‌المللی پایبند بمانند.
مجاهد همچنین در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی اظهار داشت که امارت اسلامی از پیروزی ایران در این درگیری 12 روزه “خوشحال” است و خواستار توقف حملات اسرائیل به غزه شد. این اظهارات نشان‌دهنده حمایت قاطع امارت اسلامی از ایران و تأکید بر صلح منطقه‌ای است.
_ حمدالله فطرت، معاون سخنگوی امارت اسلامی
حمدالله فطرت کشته شدن دست‌کم 9 دانشمند هسته‌ای ایران در حملات اسرائیل را محکوم کرد و اظهار داشت که این اقدامات به تشدید خشونت‌ها و نگرانی کشورهای منطقه منجر شده است. این بیانیه بر جنبه‌های انسانی درگیری تمرکز دارد و همدلی امارت اسلامی با ایران را به نمایش می‌گذارد.
رویکردهای امارت اسلامی چه بود؟
سیاست کلی امارت اسلامی در این درگیری بر چند محور کلیدی استوار است که همگی نشان‌دهنده تعهد این دولت به ایفای نقشی مثبت و سازنده در منطقه هستند:
1- حمایت طالبان از ایران به عنوان شریک منطقه‌ای
موضع حمایتی افغانستان از ایران نشان‌دهنده عمق روابط دوجانبه و تعهد به تقویت همکاری‌های منطقه‌ای است. این حمایت می‌تواند به گسترش تجارت، مدیریت منابع آبی و همکاری‌های مرزی منجر شود، که برای اقتصاد شکننده افغانستان حیاتی است. روابط دوستانه با ایران به امارت اسلامی امکان می‌دهد تا از ظرفیت‌های اقتصادی و دیپلماتیک همسایه خود بهره‌مند شود.
2- تأکید بر اصول حقوق بین‌الملل
استفاده از اصطلاحات حقوقی مانند “نقض حقوق بین‌الملل” و “منشور سازمان ملل” در بیانیه‌های مقامات نشان‌دهنده تلاش امارت اسلامی برای ارائه چهره‌ای مسئول و دیپلماتیک است. این رویکرد نه تنها به مشروعیت‌بخشی به امارت اسلامی در سطح بین‌المللی کمک می‌کند، بلکه نشان‌دهنده درک عمیق این دولت از اهمیت احترام به حاکمیت ملی است.
3- تعهد به ثبات منطقه‌ای
هشدار درباره پیامدهای بی‌ثبات‌کننده حملات اسرائیل نشان‌دهنده آگاهی امارت اسلامی از تأثیرات گسترده درگیری بر منطقه است. افغانستان، به عنوان کشوری که خود سال‌ها از جنگ رنج برده، به ثبات منطقه‌ای نیاز دارد تا بتواند بازسازی اقتصادی و اجتماعی خود را پیش ببرد. این موضع نشان‌دهنده مسئولیت‌پذیری امارت اسلامی در قبال صلح منطقه‌ای است.
4- همدلی با جهان اسلام
محکومیت اقدامات اسرائیل و حمایت طالبان از ایران و فلسطین نشان‌دهنده همبستگی امارت اسلامی با کشورهای اسلامی است. این رویکرد می‌تواند جایگاه این دولت را در جهان اسلام تقویت کند و به جذب حمایت‌های سیاسی و اقتصادی از کشورهای منطقه منجر شود.
5- دیپلماسی فعال و مسئولانه
تماس تلفنی وزیر خارجه با همتای ایرانی و بیانیه‌های رسمی مقامات نشان‌دهنده تلاش امارت اسلامی برای ایفای نقش فعال در دیپلماسی منطقه‌ای است. این اقدامات می‌تواند به کاهش انزوای دیپلماتیک و تقویت روابط با کشورهای همسایه کمک کند.
6- همدلی و همبستگی؛ چشم‌انداز امارت اسلامی برای صلح منطقه‌ای
سیاست امارت اسلامی افغانستان در قبال جنگ ایران و اسرائیل، که از طریق اظهارات مقاماتی مانند ذبیح‌الله مجاهد، حمدالله فطرت و امیرخان متقی به عنوان نمونه‌هایی از موضع منسجم دولت بیان شده، بازتاب‌دهنده رویکردی انسان‌دوستانه، مسئولانه و متعهد به صلح است.
این سیاست، که ریشه در همدلی عمیق با همسایه خود، ایران، و دفاع از اصول حقوق بین‌الملل دارد، بر حمایت از تمامیت ارضی، ترویج ثبات منطقه‌ای و همبستگی با جهان اسلام متمرکز است. امارت اسلامی با این مواضع، نه تنها پیوندهای برادرانه با کشورهای همسایه را تقویت می‌کند، بلکه خود را به عنوان نیرویی برای وحدت و صلح در منطقه معرفی می‌کند.
این رویکرد، که از ارزش‌های انسانی و همدلی با مردمان منطقه سرچشمه می‌گیرد، زمینه‌ساز همکاری‌هایی است که می‌تواند رنج‌های مشترک ملت‌ها را التیام بخشد و آینده‌ای سرشار از آرامش و همزیستی مسالمت‌آمیز را برای خاورمیانه رقم بزند.
فریده تاجیک
