ازسرگیری کمک‌های نظامی امریکا به اوکراین
در ماه‌های اخیر، تحولات مرتبط با جنگ اوکراین و روابط میان روسیه و امریکا بار دیگر در کانون توجه جهانی قرار گرفته است. اظهارات اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا، مبنی بر ازسرگیری ارسال تسلیحات به اوکراین پس از یک دوره تعلیق، نه‌تنها نشان‌دهنده تغییر در سیاست خارجی واشنگتن است، بلکه بار دیگر تنش‌های سیاسی میان دو قدرت بزرگ جهانی، یعنی روسیه و امریکا، را به سطح جدیدی رسانده است.
زمینه تاریخی و ژئوپلیتیکی
بحران اوکراین ریشه در اختلافات عمیق ژئوپلیتیکی میان روسیه و غرب دارد. از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، گسترش ناتو به سمت شرق و نزدیکی به مرزهای روسیه همواره به‌عنوان یک تهدید راهبردی برای مسکو تلقی شده است. الحاق کریمه به روسیه در سال 2014 و حمایت غرب از دولت اوکراین در برابر جدایی‌طلبان در مناطق شرقی این کشور، مانند دونباس، به تشدید این تقابل دامن زده است.
در این میان، کمک‌های نظامی و مالی امریکا به اوکراین، به‌ویژه پس از آغاز عملیات ویژه نظامی روسیه در سال 2022، نقشی کلیدی در طولانی شدن این درگیری ایفا کرده است. این کمک‌ها، که شامل تسلیحات پیشرفته‌ای مانند سامانه‌های پاتریوت می‌شود، از منظر روسیه نه‌تنها به تقویت نظامی اوکراین منجر شده، بلکه به‌عنوان ابزاری برای فشار بر امنیت ملی روسیه به کار گرفته شده است.
از سرگیری کمک‌های نظامی امریکا به اوکراین
اظهارات اخیر دونالد ترامپ مبنی بر ازسرگیری ارسال تسلیحات به اوکراین، از جمله سامانه‌های پدافند هوایی پاتریوت، نشان‌دهنده چرخشی در سیاست خارجی اوست که پیش‌تر بر مذاکره برای صلح و کاهش درگیری‌ها تأکید داشت. این تصمیم پس از مذاکراتی در جده و تنش‌های علنی میان ترامپ و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در کاخ سفید اتخاذ شد.
در این مذاکرات، اوکراین پیشنهاد آتش‌بس 30 روزه امریکا را پذیرفت، اما به نظر می‌رسد این آتش‌بس بیشتر به نفع تقویت توان نظامی کی‌یف بوده تا گامی واقعی به سوی صلح.
از منظر روسیه، این اقدام امریکا نه‌تنها با تلاش‌ها برای حل‌وفصل مسالمت‌آمیز مناقشه در تضاد است، بلکه نشانه‌ای از ادامه سیاست‌های تهاجمی غرب برای تضعیف موقعیت مسکو در منطقه است. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، این تصمیم را به‌عنوان چراغ سبزی برای ادامه درگیری‌ها توسط اوکراین تفسیر کرده و آن را مانعی در برابر مذاکرات صلح دانسته است.
دیمیتری مدودف، معاون رئیس شورای امنیت روسیه، نیز با تأکید بر بی‌اعتمادی به اظهارات ترامپ، توصیه کرده که مسکو باید بر اهداف عملیات ویژه نظامی خود متمرکز بماند و تحت تأثیر لفاظی‌های واشنگتن قرار نگیرد.
پیامدهای ژئوپلیتیکی و تشدید تنش‌ها
ازسرگیری کمک‌های نظامی امریکا به اوکراین، به‌ویژه در قالب تسلیحات پیشرفته، خطر تشدید تنش‌ها میان روسیه و غرب را افزایش داده است. این اقدام می‌تواند به‌عنوان تلاشی برای تضعیف موقعیت روسیه در مذاکرات صلح تلقی شود، به‌ویژه در شرایطی که نیروهای روسی در میدان نبرد دستاوردهای قابل‌توجهی کسب کرده‌اند و در آستانه تصرف مناطق راهبردی جدید در اوکراین قرار دارند.
علاوه بر این، تهدیدات جدید ترامپ مبنی بر اعمال تعرفه‌های 100 فیصدی علیه شرکای تجاری روسیه در صورت عدم پذیرش آتش‌بس تا 50 روز آینده، فشار اقتصادی مضاعفی را بر مسکو تحمیل می‌کند. این تهدیدات، که با هماهنگی ناتو و با تأکید بر پرداخت هزینه تسلیحات توسط کشورهای اروپایی همراه شده، نشان‌دهنده تلاش امریکا برای کاهش بار مالی خود و همزمان حفظ فشار بر روسیه است.
نگاه روسیه به کمک‌های نظامی امریکا؛ تشدید تنش‌ها و ناکامی دیپلماسی غرب
از دیدگاه روسیه، ادامه کمک‌های نظامی امریکا به اوکراین نه‌تنها به طولانی شدن جنگ منجر می‌شود، بلکه به‌عنوان بخشی از استراتژی گسترده‌تر غرب برای مهار روسیه و جلوگیری از احیای قدرت آن در صحنه جهانی تفسیر می‌شود. نگرانی‌های مسکو از گسترش ناتو به مرزهایش و حضور تسلیحات پیشرفته غربی در نزدیکی خاک خود، ریشه در تجربه تاریخی این کشور از تهدیدات خارجی دارد. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، بارها تأکید کرده که تحریم‌ها و فشارهای نظامی غرب نه‌تنها به حل بحران کمک نمی‌کند، بلکه به تعمیق آن منجر می‌شود.
علاوه بر این، تصمیم امریکا برای ازسرگیری ارسال تسلیحات، به‌ویژه پس از مذاکرات ناکام با زلنسکی و پوتین، نشان‌دهنده شکست دیپلماسی ترامپ در تحقق وعده‌های انتخاباتی‌اش برای پایان سریع جنگ اوکراین است. این ناکامی می‌تواند به تقویت موضع روسیه در مذاکرات آینده منجر شود، زیرا مسکو با تکیه بر دستاوردهای نظامی خود، قدرت چانه‌زنی بیشتری خواهد داشت.
کلام آخر
ازسرگیری کمک‌های نظامی امریکا به اوکراین و اظهارات اخیر دونالد ترامپ، نه‌تنها نشانه‌ای از تغییر در سیاست خارجی واشنگتن است، بلکه به تشدید تنش‌های سیاسی و نظامی میان روسیه و امریکا منجر شده است. از منظر روسیه، این اقدامات بخشی از تلاش‌های غرب برای تضعیف امنیت ملی و منافع راهبردی این کشور است.
در حالی که امریکا و ناتو بر تقویت نظامی اوکراین اصرار دارند، مسکو با حفظ موضع محتاطانه اما قاطعانه خود، بر لزوم مذاکرات واقعی و بدون پیش‌شرط‌های یک‌جانبه تأکید دارد. در این میان، طولانی شدن جنگ و افزایش فشارهای اقتصادی و نظامی بر روسیه، خطر بی‌ثباتی بیشتر در منطقه و حتی فراتر از آن را افزایش می‌دهد. برای دستیابی به صلح پایدار، لازم است که طرفین از اقدامات تحریک‌آمیز دست کشیده و به دیپلماسی مبتنی بر احترام به منافع همه طرف‌ها متعهد شوند.
هادی محمدی
