اهداف و پیامدهای انتقال اعضای تی تی پی به ولایات شمال، پرسش ها و نگرانی ها

? مسلم اخلاقی

طی روزهای گذشته بعضی از مقامات طالبان تائید کرده و اعلام نموده اند که طرح اسکان و انتقال اعضای تی تی پی (تحریک طالبان پاکستان) و همانطور مهاجرین پاکستانی از حاشیه ای مرز دیورند به ولایات شمال و بعضی از مناطق مرکزی افغانستان، نهایی گردیده و ممکن است در آینده این طرح عملی شود.

هرچند طالبان دلیل منطقی و موجهی نسبت به اتخاذ این تصمیم ارایه نکرده اند و تنها ادعایی که نموده است اینست که این تصمیم بر اساس منافع مشترک افغانستان و پاکستان گرفته شده، اما تحلیلگران بر این باورند که این خواسته های دولت پاکستان از طالبان است.

زیرا پس از اینکه اعضای تی تی پی در مناطق مهاجر نیشین حاشیه ای مرز دیورند مستقر شده اند، تحرکات و حملات آنان در درون پاکستان افزایش یافته اند و موجی از نا آرامی ها را در پاکستان شکل داده است که ارتش پاکستان علی الرغم حملات متعدد علیه اعضای تحریک طالبان پاکستانی حتی در ولایات شرقی افغانستان در جلوگیری و مهار این شورش ها و نا آرامی ها ناکام بوده اند.

به هر حال، گذشته از اینکه این طرح به دستور چه کسانی صورت گرفته و یا به خواست چه کسانی بوده اند، هم اکنون پرسش مهم در اینجا اینست که اگر این طرح به صورت کامل عملی گردد و آنگونه که از لابه لایی توضیحات مقامات طالبان و همچنان از تحلیل های تحلیلگران بر می آید، اجرای این طرح چه اهدافی را دنبال می کنند و در نهایت چه پیامدهای را در پی خواهد داشت؟ در اینجا تلاش می گردد تا باتوجه به قرائین و شواهد موجود اهداف و پیامدهای این طرح را برای افغانستان بر شماریم و سود و زیان این مسئله را بررسی نماییم.

مهاجران وزیرستانی و اعضای تی تی پی

مهاجرین وزیرستانی که اکنون در حواشی مرز دیورند ساکن اند، کسانی هستند که در پی نا آرامی ها در مناطق وزیرستانِ پاکستان به اجبار فرار نموده و به ولایات شرقی افغانستان مهاجر شده اند. این مهاجران به صورت کل پشتونهای هستند که روابط قومی و قبیلوی محکم با خانواده های دو طرف مرز دارند.

اکثریت این مهاجرین در ولایات شرقی افغانستان زمین خریده اند و خانه ساخته اند. طی سالیان گذشته اکثریت آنان به زارعت و مالداری روی آورده اند. این مهاجران در طول دو دهه ای گذشته هیچ تهدیدی برای دولت پاکستان خلق نکرده بودند و همچنان برای دولت افغانستان نیز چالشی را ایجاد نکرده است.

اما با فروپاشی جمهوریت و تسلط طالبان بر افغانستان، بیش از چهار هزار نفر از اعضای تحریک طالبان پاکستانی به ولایات شرقی افغانستان و دقیقا در همان مناطقی که مهاجرین وزیرستانی زندگی می کردند، ساکن شدند.

استقرار و جا به جای اعضای تی تی پی در این مناطق باعث گردیدند که دولت پاکستان، طالبان افغانستان را حامیان طالبان پاکستانی قلمداد کنند و در ادامه ی این اتهامات و بدگمانی ها، مقامات دولت پاکستان هر یک به صورت مستقیم و غیر مستقیم طالبان افغانستان را اخطار دادند و گاها توصیه های خوب و بد نیز نمودند ولی نتیجه ی قابل مشاهده ی در پی نداشتند.

در همین راستا سراج الدین حقانی رئیس شبکه ای حقانی و هم اکنون وزیر داخله افغانستان، به دلیل نفوسی که در بین مهاجران وزیرستانی و اعضای تحریک طالبان پاکستانی دارد، دور ی از مذاکرات را نیز در بین طالبان پاکستانی و دولت این کشور برگزار کردند.

این مذاکرات با آنکه به دو دور آتش بس انجامید، اما در نهایت بی نتیجه خاتمه یافت. پس از اختتام بی نتیجۀ مذاکرات میان تحریک طالبان و دولت پاکستان، حملات این گروه علیه نیروهای دولتی افزایش یافتند و خسارات جانی و مالی هنگفتی به پاکستان وراد نمودند.

افزایش حملات تحریک طالبان پاکستانی و همچنان ناکامی ارتش پاکستان در قبال این گروه، باعث گردید که در سوم حوت 1401، یک هیئت بلند پایه ی پاکستانی به رهبری خواجه محمد آصف، وزیر دفاع و همچنان جنرال ندیم انجم، مدیرکل اطلاعات بین سرویسی (آی اس آی)، همراه با سایر مقامات بلند پایه ای دولت پاکستان، با پیام هشدار دهنده وارد کابل شوند و با ملاعبدالغنی برادر و دیگر مقامات طالبان دیدار نمودند.

هرچند در رابطه به سفر هیئت پاکستانی به کابل، رسانه ها و مطبوعات حواشی های متفاوتی بافتند، اما طبق نظر تحلیلگران، مقامات امنیتی پاکستان، به صورت صریح خواستار همکاری طالبان افغانستان جهت جلوگیری و خنثی سازی حملات تحریک طالبان پاکستانی در آن کشور گردیده بودند که جواب طالبان نیز مسلما مثبت بوده است.

به عبارت دیگر طالبان از پاکستان پول خواسته اند تا اعضای تی تی پی و همچنان یک تعدادی از مهاجرین وزیرستانی ساکن در مناطق حواشی دیورند را به ولایاتی شمالی و بخش های از مناطق مرکزی منتقل نمایند.

اهدافی انتقال اعضای تی تی پی به شمال کشور

هرچند تاکنون مشخص نیست که چه تعداد از مهاجرین وزیرستانی و چه تعداد از اعضای تی تی پی را طالبان به کدام نقاط منتقل می نمایند و برنامه های آینده طالبان در این راستا معطوف به کدام مسائل خواهد بود. زیرا طالبان به صورت مختصر و مبهم تائید کرده است که طرح انتقال اعضای تی تی پی به ولایات شمال و همچنان مناطق مرکزی نهایی شده است.

مسلما از این سخنان مبهم نمی توان چندان نتیجه ی روشن و مشخص گرفت و از طرف دیگر به تحلیل ها و نظراتِ ناظران و تحلیل گران نیز نمی شود تکیه نمود. ولی با همه حال احتمال می رود که طالبان از این جابه جایی اهداف ذیل را دنبال می نماید.

1) تغییر بافت جمعیتی شمال کشور

ساکنین والایاتی شمالی افغانستان، تقریبا اکثرا تاجیک، اوزبک و هزاره اند. مرکز ثقل قدرت اقوام غیر پشتون در ولایاتی شمالی کشور است. به همین دلیل در طول تاریخ معاصر، اقوام غیر پشتون که از سوی حاکمیت کابل نادیده گرفته شده است، اکثرا توانسته اند که در آغاز چالش های جدی را از سمت شمال برای دولت کابل ایجاد نمایند.

چنانچه از زمان امان الله خان در سال 1301 تا دوران قبلی طالبان، حاکمیت کابل همیشه از سمت شمال به چالش کشیده شده است. با توجه به همین مسئله طالبان اکنون در تلاش اند تا با تغییر بافت جمعیتی مناطق شمال افغانستان، برای همیشه از این چالش عبور کنند.

2) اجرای نظام نامه ناقلین

به دلیل شورشها و نا آرامی های که در قبال حاکمیت های جباری کابل از سوی اقوام غیر پشتون از سمت شمال افغانستان همیشه به راه انداخته می شدند، نظام نامه ناقلین طی 12 ماده در سال 1301 تصویب گردید.

نظام نامه ای ناقلین به زبان ساده، طرحی مکتوب شده جهت اسکان و انتقال پشتون ها از مناطق شرقی به ولایاتی شمالی کشور بود. در نتیجه تصویب نظامنامه ناقلین، بسیاری از زمین‌های حاصلخیز شمال افغانستان به پشتون‌ها واگذار شد و ساکنان بومی برخی مناطق، به نقاط دیگر کوچ کردند. این نظام نامه یک پلان دراز مدت و دوام دار به منظور شکستن حصارهای قومی است که می تواند همچنان ادامه داشته باشد.

3) پشتونیزه کردن جامعه

تغییر بافت جمعیتی و همچنان اجرای نظام نامه ای ناقلین، در نهایت به فروپاشی قدرت های متمرکز اقوام غیر پشتون می انجامد و از طرف دیگر با گسترش نفوس پشتون ها در سرتاسر مناطق شمال، قدرت پشتون ها بیش از همیشه افزایش می یابند و به دلیل گسترش نفوس در تمام مناطق، پشتون ها می توانند به راحتی تمام کشور را تحت پوشش داشته باشند.

پیامدهای انتقال اعضای تی تی پی به ولایاتی شمالی

جنگجویان تی تی پی، سالیان متمادی است که سرنوشت مناطق وزیرستان پاکستان را به شدت نا آرام و به هرج و مرج کشانده اند، ممکن است که این وضعیت را در ولایاتی شمالی کشور نیز به بار آورند و مناطق امن و آرامِ شمالی را به صحنه ای نبردهای همیشگی مبدل سازند.

دومین پیامدی که بدون تردید وجود دارد، بروز منازعات و اختلافات لاینحل میان ساکنین بومی و ناقلین است. زیرا طبق تجربه ی گذشته و آنچه که قبلا صورت گرفته است، در بسیاری از مناطقی که مهاجرین وزیرستانی جا به جا شده اند، سالیان متمادی میان مهاجرین و ساکنین بومی جنگ و نزاع جریان داشته اند.

از طرف دیگر به دلیل اینکه گروه های متعددی تروریستی در مناطق شمالی افغانستان فعال اند، ممکن است جنگجویان تی تی پی، با بر قراری روابط با این گروه ها، نا آرامی ها و هرج و مرج های کلان تری را ایجاد نمایند و درد سرهای بزرگتری را خلق کنند.

گذشته از پیامدهای نگران کننده ای که ذکر گردید، پرسش ها و نگرانی های عمیق تری نیز وجود دارد. مثلا اینکه طالبان ممکن است در کدام مناطق جنگجویان تی تی پی و مهاجرین وزیرستانی را انتقال دهد و سر نوشت مردمان بومی و ساکنین اصلی آن مناطق چه خواهد شد.

اختلاط پشتو زبان های مهاجر و اکثرا جنگجو با فارسی زبانانی بومی و عاجز چگونه خواهد بود. یعنی افزون بر پیامدهای که اکنون به صورت مشخص و واضح وجود دارد، پرسش ها و نگرانی های عمیقی نیز اذهان مردم را درگیر کرده است.

به هر صورت با توجه به آنچه که آمد می توان گفت که اسکان و جابه جایی کتله ای عظیمی از مهاجرین و به ویژه جنگجویان تی تی پی که سالیان متمادی علیه حکومت پاکستان در جنگ بوده اند، خود به خود ریسک بزرگ و مسئولیت بر انگیز است.

از این رو طالبان باید به پیامدهای احتمالی این موضوع و همچنان نگرانی ها و پرسش های مردم، توجه کنند و پاسخ دهند و در اجرای چنین برنامه ها محتاطانه عمل کنند و جانب مردم را همیشه در نظر داشته باشند.

مسلم اخلاقی، تحلیلگر مسائل افغانستان

لینک کوتاه: https://tahlilroz.com/?p=2650