افغانستان طی چند دهه ی اخیر درگیر دو مسئله ای اساسی بوده اند. اولین معضل این کشور، حضور و نفوذ گروههای تروریستی و دومین مسئله، کشت و قاچاق مواد مخدر از افغانستان به منطقه و جهان است.
در کنار ده ها مصائبی که افغانستان با آن درگیر است، مسئله ی تروریسم و قاچاق مواد مخدر، از مسائلی هستند که آینده ای افغانستان به آن وابسته است. زیرا کشورهای منطقه و جهان، با در نظر داشت مسائل تروریسم و قاچاق مواد مخدر، نوع ارتباط و تعامل شان را با افغانستان مشخص می کنند.
از اینرو با در نظر داشت اهمیت فوق العاده ای این دو مسئله، در این نوشته تلاش می گردد تا معضل قاچاق مواد مخدر از افغانستان و همچنان پیامدهای ویرانگرِ این پدیده ی شوم بر آینده افغانستان، مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد.
افغانستان و مسئله ی مواد مخدر: پیشینه ی تولید و قاچاق مواد مخدر از افغانستان
افغانستان بزرگترین تولید کننده ای مواد مخدر در جهان است. پیشینه ی کشت و تولید مواد مخدر نیز در این کشور به سالهای خیلی قبل بر می گردد.
کشت، تولید و قاچاق این منبع اقتصادی گروه های تروریستی، از سالهای 1989 که به دوران جهاد معروف است، رونق گرفت و بسیاری از گروه های جهادی افزون بر اینکه از کمک های سرویس های مخفی و استخباراتی کشورهای خارجی مستفیذ می گردیدند، به قاچاق مواد مخدر نیز روی آوردند.
پس از اینکه مواد مخدر به عنوان دومین منبع اقتصادی برای گروه های اسلامگرایی جهادی در آمد، هر یک از این گروه ها تلاش می کردند تا زمینه ای بیشتری را برای کشت و تولید مواد مخدر در اختیار بگیرند و با کشاورزانی متعددی وارد معامله و دادوستد شوند.
روند تعامل با کشاورزان و حمایت از کشت مواد مخدر در مناطق روستایی تا ظهور طالبان ادامه یافت و با ظهور طالبان، تولید و قاچاق مواد مخدر از افغانستان به صورت سرسام آور افزایش یافت.
طالبان و مواد مخدر
قاچاق مواد مخدر از افغانستان، یکی از راه های عمده ی تامین منابع مالی طالبان است. زیرا کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر دقیقا از ظهور جریان طالبان افزایش بی سابقه یافت و اکنون بیش از دو دهه است که افغانستان بزرگترین مرکز کشت و تولید مواد مخدر در جهان محسوب می شود.
بسیاری از کارشناسان اعتقاد عمیق دارند که پیوند طالبان و مواد مخدر، به آسانی قابل گسست نیست. زیرا این گروه تحت هیچ شرایطی اقدام به از بین بردنِ عمده ترین منبع عایداتی شان نمی کنند.
در چهارم آپریل سال 2021، ملاهبت‌الله آخوندزاده رهبر گروه طالبان طی یک فرمانی اعلام کرد: «کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان ممنوع و غیرقانونی است». فرمانی که تنها در مطبوعات و رسانه ها تبلیغ گردید و نه تنها جلوی کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر را گرفته نتوانست، بلکه طبق اعلام سازمان ملل، افزایش ۱۶ درصدی سطح زیرکشت مواد مخدر را نیز در پی داشت.
هرچند ملا محمد عمر نیز در سال 2000 میلادی، فرمانی مبنی بر ممنوعیتِ کشت و تولید مواد مخدر را داده بود، اما در آن زمان نیز به جای بازدارندگی، منجر به افزایش تولید و قاچاق مواد مخدر گردید. زیرا به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، فرامین طالبان مبنی بر ممنوعیت کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر، بیشتر یک بلوف سیاسی و نیرنگ تبلیغاتی است و حتی خودِ طالبان بر آن باور ندارند.
تداوم کشت مواد مخدر در افغانستان
پیامدهای قاچاق مواد مخدر از افغانستان به منطقه و جهان
تولید مواد مخدر در کشور، شالوده ی اجتماعی و اخلاق انسانی را در جامعه افغانستان فروپاشانده و کتله ی بزرگی از جوانان را در کام خویش فرو برده است. همین اکنون خانواده های بیشماری در معرض آسیب های جدی این پدیده ای نامیمون قرار دارند.
افزون بر اینکه مواد مخدر اخلاق و شالوده ی اجتماعی را در داخل افغانستان تا سرحد فروپاشی رسانیده است، قاچاق مواد مخدر از افغانستان به کشورهای همسایه و منطقه، جایگاه و موقعیت جهانی کشور را نیز به شدت تنزیل داده اند.
در حال حاضر افزایش بی سابقه ی قاچاق مواد مخدر از افغانستان و همچنان لاف و گزافهای طالبان مبنی بر مقابله با این پدیده، باعث گردیده است که جهان افغانستان را به عنوان یک تهدید قملداد کند. جهان به جای تعامل با افغانستان، به فکر حراست از کانال های است که ممکن است که قاچاقیان مواد مخدر، از آن مسیرها مواد مخدر و به ویژه مت آمفتامین را به کشورهای شان وارد کنند.
رونق تجارت مواد مخدر افغانستان
همانطور که یاد آوری گردید، تولید و قاچاق مواد مخدر از افغانستان با آنکه آسیب ها و صدمات جبران ناپذیری بر وضعیت داخلی افغانستان و مردمان این مرزوبوم وارد کرده و می کنند، از آن طرف افغانستان را به عنوان یک تهدید بالقوه مطرح کرده است.
قاچاقچیان از این کشور به کشورهای همسایه و جهان، انواع از مواد مخدر را سرازیر می کنند، و این تهدیدی برای منطقه است. از اینرو، طالبان که اکنون داعیه ی تعامل با جهان و حراست از جامعه ی افغانستان را دارد، باید برای ممنوعیت و جلوگیری از کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر از افغانستان، صادقانه اقدام کنند و به فرمان رهبرشان، جامه عمل بپوشانند.
مسلم اخلاقی، تحلیلگر مسایل افغانستان
