در حالیکه قریب به دوسال است مکاتب و دانشگاه‌ها بر روی دختران(نیمی از جمعیت محصلین) مسدود شده، طالبان به دنبال راه اندازی گسترده مدارس جهادی و دینی در سرتاسر کشور هستند. مسئولین طالبان در برخی ولایات قول داده‌اند که هفته وار یک مدرسه دینی تاسیس کنند و طبق برنامه حکومت امارت اسلامی، هر ولایت باید یک دارالعلوم بزرگ و ده‌ها مدرسه کوچکتر در ولسوالی‌هایش داشته باشد.
این موضوع نگرانی‌های زیادی را در میان افکارعمومی بوجود آورده و مردم می‌پرسند آیا این مدارس قرار است جنگجوهای جدیدی را پرورش دهند؟ آیا دانش‌آموختگان این مدارس جهادی می‌توانند در توسعه افغانستان نقش داشته باشند یا مانع این امر خواهند شد؟
مکاتب دیوبندی الگوی مدارس جهادی طالبان
ریشه فکری طالبان نشات گرفته از مکتب دیوبندی است که این جریان بنیانش به اندیشه‌های «شاه ولی الله دهلوی»، یکی از شخصیت‌های مطرح مسلمانان شبه قاره هند، بر می‌گردد.
بر طبق تفسیر دیوبندی، انسان مسلمان باید متعهد به این سه شرط باشد:
- انسان مسلمان به مذهب و کشوری که در آن شهروند یا مقیم است، وفادار می باشد.
- مرزهای امت اسلامی بر مرزبندی‌های ملی ارجحیت دارد.
- تعهد و الزام برای جهاد در هر نقطه از جهان جهت محافظت از مسلمین.
با این تفاسیر دور از ذهن نیست که طالبان نیز چنین رویه‌ای را در تشکیل مدارس دینی‌اش لحاظ کند و با توجه به اینکه جریان‌های انحرافی و تندرو در میان طالبان حضور فعالانه دارند، تاسیس چنین مدارسی بیشتر از اینکه عالم دینی تربیت کند، انسان تکفیری پرورش می‌دهد که نه تنها افغانستان را با بحران روبرو می‌کند بلکه برای منطقه و جهان نیز خطرناک است.
اهداف طالبان از ایجاد و گسترش مدارس جهادی و دینی
بطور کلی اهداف طالبان از گسترش مدارس جهادی را می‌توان در این چند مورد خلاصه نمود:
آموزش و پرورش دینی: یکی از اهداف اصلی طالبان در تاسیس مدارس دینی، آموزش و پرورش دینی به نحوی است که باورها و گرایش‌های اسلامی را به دانش‌آموزان منتقل کند.
تبلیغ ایدئولوژی: طالبان به دنبال گسترش تفکر و عقاید خود در میان مردم است تا بتواند آنها را ساده‌تر کنترل و هدایت کند.
سربازگیری: با برپایی چنین مدارسی، طالبان به سادگی جذب نیرو کرده و برای هر نبردی از آنها استفاده خواهد کرد.
ترویج فرهنگ شهادت: طالبان به ترویج فرهنگ شهادت و تربیت نیروهایی که آماده جهادهستند، توجه ویژه‌ای دارند. آنها به دنبال تربیت نیروهایی هستند که برای دفاع از اعتقادات و ارزش‌های امورد نظر طالبان، حاضر به جان فدایی باشند.
برگزاری مراسم‌های دینی: طالبان با تاسیس مدارس دینی، به برگزاری مراسم‌های دینی همچون نماز جماعت و جشن‌های دینی در جامعه توجه ویژه‌ای دارند.
مدارس جهادی جایگزین کورس، دانشگاه و شفاخانه
هر کشوری برای توسعه نیاز به نیروهای متخصص در زمینه‌های مختلف دارد اما طالبان با تاسیس گسترده مدارس جهادی و دینی و ارائه تسهیلاتی همچون شهریه ماهانه، تامین پوشاک و طعام و… جمعیت زیادی را به سوی این مراکز سوق می‌دهند.
از طرفی طالبان در حال نابودی مکاتب عصری و مبدل کردن آنها به مدارس جهادی هستند. گزارش‌ها حاکی از این است که طالبان ده‌ها نهاد آموزشی از جمله لیسه‌ها و انستیتوت‌های مختلف را به مدارس جهادی تغییر کاربری دادند و دانشجویان دختر و پسر فراوانی که در این مراکز علوم نوین را می‌آموختند، از تحصیل محروم شدند.
بدیهی است که با چنین رویکردی در آینده نزدیک انجینیری برای عمران و صنعت، داکتری برای تداوی و معلمی برای آموزش علوم عصری به نسل‌های آینده باقی نخواهد ماند و افغانستان تبدیل به مرکز جنگجویان و جهادیون تروریستی و تکفیری خواهد شد.
هیچکس در امان نیست!
اگر خیال می‌کنید این مدارس فقط برای مناطق پشتون نشین افغانستان است، باید بگویم که سخت در اشتباهید!
طالبان مدارس جهادی خود را در سراسر افغانستان گسترش داده و بامیان و پنجشیر هم به تازگی اولین مدارس جهادی خود را تاسیس کردند. طالبان با تأسیس مدارس جهادی در مناطق شیعه نشین و تاجیک نشین، به دنبال گسترش نفوذ و کنترل بر این مناطق هستند. برای طالبان، این مناطق به عنوان مناطقی استراتژیک برای کنترل کامل افغانستان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
مدارس جهادی و نقش عربستان
عربستان یکی از سه کشوری بود که در دوره اول حکومت طالبان آنها را به رسمیت شناخته بود اما در حال حاضر رابطه خود را با امارت اسلامی قطع کرده و سفارت خود را در افغانستان بسته است. هرچند که اعتمادی به این تبلیغات رسانه‌ای نیست و در موضوع مدارس جهادی و دینی ما همواره شاهد آن بودیم که عربستان به شدت از گسترش این نوع از مدارس حمایت مالی و معنوی می کرد.
بن سلمان با سرمایه گزاری‌های کلان اقتصادی در زمینه‌های علمی، فرهنگی،نظامی و… برای اعتلای سعودی تلاش می‌کند اما این شاهزاده عربستانی با حمایت از گروه‌های تکفیری به دنبال بی‌ثبات سازی و درگیر کردن رقبای منطقوی خود است که پلان جهادی سازی نظام آموزشی افغانستان بهترین راه برای ناامن کردن منطقه در بلند مدت است.
امارت اسلامی قدرتمند در ازای افغانستان عقب مانده!
رهبران طالبان قصد دارند با ساختن مدارس جهادی و دینی، راه خود را برای یک حکومت و حاکمیت طولانی مدت هموار کنند و به نوعی یک امارت اسلامی قدرتمند از نظر ماندگاری تشکیل دهند ولو با این کار افغانستان به کشوری عقب مانده و ضعیف تبدیل شود!
اما در حقیقت آنها باید بدانند که آینده چنین عملی نه تنها به سود طالبان نیست بلکه سبب نابودی حکومت امارت اسلامی خواهد شد، زیرا با گسترش افراطی‌گری، گروه‌هایی همچون داعش و القاعده شکل می‌گیرد که افغانستان را به کارزار جهاد تکفیری مبدل می‌کند و طالبان در این کارزار غرق خواهدشد.
رهبران حکومت امارت اسلامی باید تلاش کنند با ایجاد ظرفیت‌های لازم جهت آموزش عصری و نوین، زمینه شکوفایی افغانستان را فراهم کنند.
سیدمهدی حسینی، تحلیلگر
