ناامنی غذایی را عدم دسترسی مداوم به غذای کافی برای هر فرد در یک خانواده برای یک زندگی فعال و سالم تعریف می کند. این می تواند یک وضعیت موقتی برای یک خانواده باشد یا می تواند مدت زمان طولانی را در بر گیرد. وجود ناامنی غذایی در یک کشور، عمق بی تفاوتی و بی مسئولیتی انسانی و اخلاقی دولت و سازمانهای مدافع حقوق بشر را نشان می دهد.
این در حالی است که در افغانستان، طبق آمارها، تقریبا بیشتر از 19.5 میلیون نفر با فقر و ناامنی حاد غذایی رو به رو هستند. با توجه به وضعیت شکننده ای کنونی در این نوشته تلاش می گردد تا رفتارها و مسئولیت پذیری های دولت طالبان و سازمانهای مدافع حقوق بشر در قبال بحران ناامنی غذایی در افغانستان مورد نقد و بررسی قرار گیرد.
بحران ناامنی غذایی در افغانستان
در شرایط کنونی افغانستان بدترین وضعیت ناامنی غذایی را در جهان تجربه می کند. شاخص گرسنگی جهانی در سال 2020 رتبه افغانستان را 99 از بین 107 کشور ارزیابی شده اعلام نموده بود. از سال 2020 تا اکنون وضعیت به شدت رو به وخامت بوده است و براساس آمارها، تقریباً بیش از نیمی از جمعیت افغانستان با ناامنی غذایی رو به رو گردیده اند.
صرف نظر از اینکه چه عوامل و دلایلی بحران ناامنی غذایی را در افغانستان افزایش داده است، در وضعیت کنونی، طالبان و جهان در قبال خطراتی که زندگی میلیون ها افغان را تهدید می کند، مسئول است. حتی یکی از دلایلی که ناامنی غذایی سیر صعودی دارد و زندگی خانوارهای متعدد را با تهدیدات روز افزون مواجه ساخته است، همین بی تفاوتی و مسئولیت ناپذیری طالبان و جهان در قبال افغانهاست.
ناامنی غذایی افغانستان، قاتلی در کمین
مسئولیت طالبان در قبال بحران ناامنی غذایی در افغانستان
بدون تردید طالبان اولین مسئول اصلی در قبال چالش ها و مشکلات افغان هاست. طالبان اکنون به عنوان حاکمان و خادمان سرنوشت ملت افغانستان مسئول است تا با اولویت بندی و برنامه ریزی با چالش ها و مشکلاتی که زندگی افغان ها را تهدید می نمایند، مقابله کنند.
اما متاسفانه تا اکنون که عنقریب دو سال از عمر حکومت طالبان می گذرد، اینها نه تنها در قبال بحران های فقر و بیکاری و همچنان بحران ناامنی غذایی در افغانستان کاری نکرده اند، بلکه هیچ برنامه ای عملیاتی مشخصی نیز در قبال این مسایل نداشته و ندارند.
عدم طرح و پلان مشخص در قبال بحران ناامنی غذایی از سوی طالبان، مشکلات و نگرانی های مردم را مضاعف نموده و بی اعتمادی و ناباوری را افزایش داده است. مردم افغانستان، به دلیل مشکلات و چالش های اقتصادی و فقر و گرفتاری های متعدد، امید شان را از دست داده اند و بدون تردید این وضعیت بزرگترین زنگ خطر برای حکومت طالبان محسوب می گردد.
طالبان اگر به همین منوال ادامه دهد و در قبال بزرگترین بحران ناامنی غذایی در افغانستان بی تفاوت عمل کند، ممکن است طی سالهای آینده با چالش های متعددی از سوی مردم گرفتار شود. زیرا چشم انداز وضعیت کنونی، تاریک و ناروشن می نماید و متاسفانه ادامه ی روند کنونی منجر به فجایعی غیر قابل پیش بینی خواهد شد.
مسئولیت جهان در قبال بحران ناامنی غذایی در افغانستان
افغانستان طی بیش از چهار دهه ی گذشته درگیر جنگ های متعددی داخلی و ویرانگر بوده است. به همین دلیل این کشور به شدت به کمک ها و حمایت های خارجی وابسته است. چنانچه افغانستان در بیست سال گذشته بزرگترین دریافت کننده ی کمک ها و حمایت های خارجی بود. اما کشورها و سازمانهای جهانی مدافع حقوق بشر، همزمان با فروپاشی دولت پیشین افغانستان، حمایتها و کمکهای شان را قطع و یا دست کم محدود نمودند.
قطع کمکها و حمایت های خارجی به هر دلیلی که صورت گرفت، یک عمل سیاسی است. از اینرو جهان و به ویژه کشورهای غربی که طی بیست سال گذشته دخالت مستقیم در امور افغانستان داشتند، مسائل حقوق بشری و بحران های انسانی را در قبال مسئله ای افغانستان سیاسی کردند و به تبع سیاست کشورها، سازمانها و ارگانهای مدافع حقوق بشر نیز سیاسی عمل کردند.
با سیاسی شدنِ مسائل حقوق بشری و بحران های جاری در افغانستان، جهان و به ویژه کشورهای غربی و در صدر آن آمریکا، خطوط قرمز مسائل انسانی را نادیده انگاشتند و در این میان مردم افغانستان قربانی شدند. متاسفانه آمریکا و کشورهای غربی در شرایط کنونی نیز با سیاسی کردن مسئله ای افغانستان، به وضعیت وخیم افغانها بی تفاوت اند و در قبال بحرانها و به ویژه بحران ناامنی غذایی در افغانستان، بی توجه اند و با قربانی کردن میلیونها افغانها به دنبال اهداف سیاسی هستند.
باتوجه به آنچه که گفته شد، جهان و کشورهای غربی و به ویژه آمریکا که مسئول درجه اول وضعیت شکننده ی کنونی در افغانستان محسوب می شود، بایستی بدانند که تشدید بحران ناامنی غذایی در این کشور منجر به فجایعی غیر قابل تصور می گردد و همانطور که جنگ فرسایشی افغانستان، جایگاه متزلزل آمریکا را در جهان به سراشیبی مواجه نمود، تداوم بحران ناامنی غذایی در این کشور، بدون تردید در سقوط جایگاه جهانی آمریکا و کشورهای متحد این کشور سرعت بیشتر خواهد بخشید.
از اینرو سازمانهای مدافع حقوق بشر و همچنان کشورهای که در قبال افغانستان مسئول است، بایستی از سیاسی کردن مسائل حقوق بشری و انسانی، پرهیز کنند و مسئولانه در قبال بحران ناامنی غذایی در افغانستان عمل نمایند.
از طرف دیگر، طالبان نیز بایستی مسئولانه عمل کنند و به این نکته توجه داشته باشند که آنها دیگر یک گروه جنگجو و مجاهد نیستند که مسئولیت شان تنها جنگیدن باشد، بلکه به عنوان حاکمان و خادمان ملت افغانستان، مسئول اند تا به مردم خدمات ارایه دهند و با چالشها و گرفتاریها و به ویژه بحران ناامنی غذایی موجود در افغانستان، مقابله کنند.
مسلم اخلاقی، تحلیلگر
