پذیرش اعتماد نامه سفیر طالبان از سوی چین
دو دهه ی تمام بنگاه های تبلیغاتی و رسانه ی غرب وآمریکا، طالبان را پیوسته تروریست معرفی می نمودند. تصاویر و بعضا فیلم های بی نهایت وحشتناک از چهره های مبهم و مخدوش شده ی مقامات طالبان که به دست نظامیان آمریکایی به بدترین زندان جهان (گوانتاناما) منتقل می شدند، پیوسته پخش و نشر می گردیدند.
رسانه ها و مطبوعات غربی ـ آمریکایی، از چهره ی طالبان، هیولا ساخته بودند. به همین دلیل حتی مردم افغانستان که با آنها زیسته بودند و می زیستند، در پانزدهم آگست 2021 به محضی که طالبان بر افغانستان مسلط گردید بخش قابل توجهی از افغانها، هراسناک در فرار بودند. اغلب تحلیلگران و ناظران، پیوسته پیروزی طالبان را دردِسر بزرگ برای کشورهای منطقه و از جمله چین معرفی می نمودند.
اما چین، در دام تبلیغات رسانه ی و تحلیل های مغرضانه ی غربی و آمریکایی نیافتاد و با ارزیابی دقیق از وضعیت، راهبرد و استراتژی منحصر به فردی را در راستای تعامل با طالبان روی دست گرفت و به جهان نشان داد که در نبود شیطنت ها و شرارت های غربی و آمریکایی، حتی با همان طالبانی که از سوی آنها هیولا معرفی می گردید، می تواند تعامل داشته باشد و در معاملات برد ـ برد قرار گیرد.
نوع تعامل و برخورد چین با افغانستان، نشان دهنده ی یک استراتژی چند لایه و همزمان ظریف و دقیق است. به همین دلیل تبادل سفرا به صورت رسمی میان دو کشور و به ویژه پذیرش اعتماد نامه سفیر طالبان توسط شی جینگ پینگ، نیازمند یک بررسی دقیق و همه جانبه است که در این نوشته مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد.
سیاست آرام و خونسردِ چین در جهانِ نا آرام
اگر به گفتارها و رفتارهای شی جینگ پینگ رئیس جمهور چین، توجه گردد، نمونه ی بارز یک شخصیت آرام و خونسرد دیده می شود که بسیار می اندیشد و دقیق صحبت می کند. شخصیت منحصر به فرد شی سیاست خارجی این کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده است. به همین دلیل چین سالهاست که با سیاست آرام و خونسرد در جهان نا آرام، قله های ترقی را یکی پس از دیگری می پیماید.
آمریکا که رقیب سر سخت و دیرینه ی چین است و فضای جهانی را پیوسته متشنج و تنش آلود می کند و سالهاست که تلاش دارد تا پای پکن را به یکی از ماجراهای شان باز کند، اما چین هرگز خطا نمی کند. چندین سال است که رهبران کاخ سفید مرتب خانم تسای اینگ ـ ون رئیس جمهور تایوان را در قبال چین عَلَم می کند تا شی را عصبانی کند، اما او به راحتی عصبانی نمی شود و منافع ملی کشورش را قربانی احساسات شخصیاش نمی کند.
تحریم و قلدری، جنایت و خیانت، سیاست آمریکا در جهان است و از این موارد در قبال چین به وفور کار گرفته اند. اما، پکن همچنان با خونسردی به دنبال اهداف منطقوی و جهانی اش است و در قبال دیوانه بازی های ترامپ و رفتارهای مضحکانه ی بایدن هیچ واکنشی ندارد.
در سال 2001 زمانی که آمریکا به افغانستان حمله کرد و این کشور را اشغال نمود، چین همچنان با خونسردی با این مسئله برخورد نمود و علی الرغم اینکه آمریکا و غرب، محدودیت های شدیدی را در افغانستان در قبال پروژه های اقتصادی چین به راه انداخت، ولی باز هم پکن خونسردی اش را حفظ نمود و تحت هیچ شرایطی از مسیر اهدافش منحرف نشد.
به همین منوال چین از شکست تحقیرآمیز آمریکا در افغانستان، نیز خشنودی و شادی اش را پنهان نمود و با ارزیابی فوری، استراتژی عاطفی و منحصر به فردی را در قبال افغانستان روی دست گرفت. پکن به جای اینکه گزافه گویی کند و دفاع از حقوق بشر را پوششی بر اهداف ناگفته اش اعلام نماید، وارد تعاملِ صریح و روشن با طالبان گردید.
استراتژی عاطفی چین در افغانستان
تاریخچه روابط چین با افغانستان طولانی است. کابل قرن ها پیش یک مرکز قابل توجه در جاده ابریشم بود که از آسیا می گذشت. امروز، شی جینگ پینگ رئیس جمهوری چین، تصمیم گرفته با ابتکارعمل کمربند و جاده این مسیر تجارت باستانی را احیا کند و افغانستان از جمله 140 کشوری است که با چین توافقنامه های سرمایه گذاری امضا کرده. اما برای چین در افغانستان تنها مساله پول مطرح نیست.
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در سال 2021 پس از فروپاشی نظام جمهوریت در افغانستان، دستورکار پکن درباره افغانستان را مبتنی بر سه «اولویت فوریتی» توصیف کرده بود: «اول، جلوگیری از گسترش بیشتر درگیری ها در افغانستان و به ویژه یک جنگ داخلی همه جانبه؛ دوم، آغاز مجدد مذاکرات داخلی افغانستان برای مصالحه سیاسی؛ و سوم، جلوگیری از هر گونه سوء استفاده انواع نیروهای تروریستی از شرایط موجود در افغانستان و جلوگیری از تبدیل شدن این کشور به محل تجمع تروریست ها».
چین با استراتژی عاطفی از همان آوایل تسلطِ دوباره ی طالبان بر افغانستان، مهار جنگجویان اویغور را به عنوان مطالبه ی اصلی به طرف افغانستان مطرح ساخته و تعمیل قراردادها و پروژه بزرگ اقتصادی را در افغانستان آغاز نمود. این در حالی بود که اغلب قدرت یابی دوباره ی طالبان را در افغانستان، یک تهدید بالقوه برای چین به شمار می آورد. ولی چین این تهدید را به فرصت تبدیل کرد و افزون بر مهار جنگجویان اویغور، به پروژه های بزرگ اقتصادی نیز نایل گردید.
انعطاف در پذیرش اعتماد نامه سفیر طالبان توسط شی جینگ پینگ
با آنکه از عمر حکومت طالبان بیش از دو و نیم سال گذشته است و مردم افغانستان تحت تاثیر سیاست های تحریمی و محدودیت های بی رحمانه ی غرب و آمریکا در بحران به سر می برند، ولی هیچ کشوری تا اکنون، در جهت حل بحران این کشور اقدام عملی ننموده است. اما چین، افزون بر اینکه در قسمت سرمایه گذاری و راه اندازی پروژه های اقتصادی، تلاش دارند تا مردم افغانستان از بحران کنونی عبور کند، در پذیرش اعتماد نامه سفیر طالبان نیز منعطف عمل کرده و آخرین گام عملی را نیز جهت تشویق طالبان در مسیر حل بحران افغانستان برداشته است.
پذیرش اعتماد نامه سفیر طالبان، افزون بر اینکه در ذیل استراتژی عاطفی چین در امور افغانستان قرار دارد، به نحوی نگاه چین به طالبان را نیز روشن می سازد. چنانچه مشاهده می گردد، چین پتانسیل بهبود شرایط را توسط طالبان دیده است و به همین دلیل با پذیرفتن اعتماد نامه ی سفیر این گروه، از منظر حقوقی، به رسمیت شناختن آنها را به صورت ضمنی تائید نموده است.
به رسمیت شناخته شدن طالبان، یکی از مطالبات عمده ی مقامات این گروه از سوی جامعه ی جهانی است و چین با برداشتن گام های عملی در این مسیر، افزون بر اینکه سعی دارد در حل بحران افغانستان نقش پررنگ داشته باشد، امتیازات ویژه را نیز از طالبان به دست می آورد. چنانچه پیش بینی می شود که پکن با حرکت اخیرش ضمن اینکه ضمانت اساسی را در مهار جنگجویان اویغوری از سوی طالبان دریافت می نماید، ظرفیت های اقتصادی افغانستان را نیز در اختیار خواهد گرفت.
بنابراین با در نظر داشت سیاست آرام چین در جهان نا آرام و همچنان با توجه به استراتژی عاطفی این کشور در قبال افغانستان، می توان چنین نتیجه گرفت که تبادل سفرا بین دو کشور و به ویژه پذیرش اعتماد نامه سفیر طالبان توسط شی جینگ پینک از یک طرف در مسیر اهداف اساسی چین که نفوذ بی سروصدا در منطقه است، قرار می گیرد و از طرف دیگر نوعی از معامله ی برد ـ برد، بین افغانستان و چین نیز محسوب می گردد.
نقیب الله جمشید
