جستجو
Close this search box.

چرایی اوج گیری تنش میان پاکستان و طالبان

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp
Email
Print

پس از به قدرت رسیدن طالبان در پانزده آگست 2021، علیرغم حسن رابطه این گروه با دولت پاکستان بارها شاهد تنش­های نظامی و سیاسی بین طالبان و پاکستان بودیم! پیشینه روابط گروه طالبان و پاکستان این سوال را به وجود می ­آورد که علت چیست؟ چه باعث شده است که دوستی دیرینه، رنگ ببازد و هر روز تنش طالبان و پاکستان عمیق تر گردد؟ در این نوشتار در پی پاسخگویی به سوال مذکور هستیم.

  • پیشینه روابط طالبان و پاکستان

برای بررسی پیشینه روابط گروه طالبان با پاکستان لازم است دو بازه زمانی مورد بررسی قرار گیرد؛ یک: از بدو پیدایش این گروه تا زمان سقوط حاکمیت اول؛ دو: از زمان سقوط حاکمیت اول تا تسلط دوباره این گروه بر افغانستان.

  • الف) نقش پاکستان در پیدایش گروه طالبان

بر اساس مطالعات سیاسی – تاریخی و اعترافات مقامات پاکستانی، گروه طالبان در خاک پاکستان تحت نظارت دولت به ویژه سازمان اطلاعات نظامی این کشور (آی اس آی) به وجود آمد؛ چنانکه بی نظیر بوتو صدر اعظم وقت پاکستان در توضیح چگونگی پیدایش طالبان می­گوید: “هیچ کس نمی تواند فقط پاکستان را در این زمینه متهم سازد زیرا تشکیل این جنبش ثمره کار مشترکی است که پاکستان یک ضلع مثلث آن را تشکیل می دهد. تشکیل طالبان پروژه ای است که آمریکا آن را طرح ریزی و عربستان نیز پول و هزینه اش را تقبل نموده و پاکستان تنها مجری طرح می باشد. لذا نباید تنها پاکستان را در این رابطه محکوم ساخت.”

بنابراین خانم بی­نظیر بوتو اعتراف می­کند که پاکستان در تشکیل گروه طالبان نقش داشته است؛ اگرچه آمریکا و عربستان نیز شریک کار این کشور بودند. پس از تصرف کابل توسط این گروه و اعلام حکومت، پاکستان اولین کشوری بود که دولت طالبان را به رسمیت شناخت و تا زمان سقوط حکومت این گروه در پی حمله آمریکا و متحدینش در سال 2001 به افغانستان، بر حمایت­هایش ادامه داد.

  • ب) نقش پاکستان در حمایت از طالبان پس از سقوط حکومت این گروه در سال 2001

پس از حمله آمریکا به افغانستان در سال 2001 وسقوط حکومت طالبان، جنگجویان و رهبران این گروه  از افغانستان متواری شده و به مناطق قبایلی پاکستان پناه آورند. احمد رشید نویسنده و روزنامه نگار مشهور پاکستان می نویسد:

«طالبان در زمستان سال 2001 به طور مخفیانه به سوی مرز پاکستان فرار نکردند؛ بلکه به صورت گروهی و به وسیله اتوبوس، تاکسی، تراکتور، سوار بر شتر و اسب و حتی پیاده به مرز رسیدند»

تعبیر احمد رشید این است که برای بسیاری از اعضای طالبان این یک فرار نبود، بلکه بازگشت به خانه بود. پاکستان از سال 2001 تا به قدرت رسیدن دوباره این گروه نه تنها پناهگاه برای آنها بود، بلکه از لحاظ آموزش، کمک مالی، سلاح، امکانات طبی و … نیز حامی اصلی طالبان بود.

این حمایت­های همه جانبه باعث شد که در فاصله زمانی 2001 تا 2004 طالبان فرصت مناسبی برای تجهیز و سازماندهی مجدد پیدا کرده و از آن پس تحت حمایت پاکستان حملات شان را در افغانستان، علیه نیروهای بین المللی و دولت جدید افغانستان، راه اندازی کنند. بدین جهت بود که مقامات دولتی و سیاستمداران افغانستانی و حتی سران کشورهای ذی دخل در جنگ افغانستان، بارها دولت پاکستان را متهم به حمایت از طالبان و دیگر گروه­های تروریستی فعال در افغانستان نمایند.

این پیشینه ­ای از روابط طالبان و پاکستان سبب می­شود که تنش موجود میان پاکستان و طالبان به عنوان حاکمان بالفعل افغانستان پرسش برانگیز باشد و تنش طالبان و پاکستان موضوع بحث های سیاسی شود.

تنش طالبان و پاکستان
پاکستان همواره بعنوان حامی طالبان معرفی شده است
  • تنش طالبان و پاکستان از چه ناشی می­شود؟

برای بررسی روابط گروه طالبان با دولت پاکستان باید مدنظر داشته باشیم که این گروه به عنوان حاکمان افغانستان، سیاست متفاوت از طالبان به عنوان یک گروه جنگجو که برای کسب قدرت علیه دولت مستقر در کابل، می جنگد، دارد و باید بین این دو وضعیت تفکیک قائل شد؛ زیرا هر کدام از دو حالت فوق اقتضائات مخصوص به خود را دارد که بعید است پاکستان از بدو ایجاد و تجدید و تجهیز دوباره این گروه بر این مسأله واقف نباشد؛ اما آنچه درخور توجه است این خواهد بود که این میزان از تنش که طالبان علیه حامی دیرینه اش دست به سلاح شوند و هوشدار سیاسی بدهند و تنش طالبان و پاکستان بالا بگیرد، نه تنها برای پاکستان قابل پیش­ بینی نبود، بلکه با تسلط طالبان بر افغانستان، به این باور بودند که یک دولت کاملا همسو و فرمان­بردار را در این کشور، به وجود آورده است.

معطوف بر همین باور بود که پس از تسلط طالبان شاهد شور و شوقی عجیبی پاکستانی ها بودیم و رهبران این کشور را در محافل منطقه­ ای و بین المللی به عنوان سخنگویان طالبان می ­دیدیم! تحلیل­گران مسائل سیاسی افغانستان و پاکستان معمولا حمایت حکومت طالبان از تحریک طالبان پاکستانی، حصار کشی مرز دیورند، تنش­های مرزی میان مرزبانان حکومت طالبان و پاکستان را علل و عوامل متشنج شدن روابط بین گروه طالبان و پاکستان عنوان می­کنند؛ اما به نظر می­رسد آنچه که بیشتر مایه نگرانی پاکستان است و سبب شده تا شاهد موضع­ گیری ­های تند پاکستانی­ ها علیه طالبان باشیم، وجود برخی افراد ملی­ گرا در میان این گروه است؛ زیرا این افراد باعث می­شوند که پاکستان نتواند روابط دو کشور را آنگونه که می­خوهد مدیریت کند که از آن جمله می­توان به موضوع به رسمیت شناختن مرز دیورند اشاره کرد.

تنش طالبان و پاکستان
مرز دیورند، ار عوامل تنش طالبان پاکستان

پاکستان انتظار داشت با توجه به پیشینه­ای تاریخی طالبان، با به قدرت رساندن این گروه در افغانستان غائله دیورند را پایان خواهد داد؛ انتظاری که پس از یکسال و نیم از تسلط دوباره طالبان همچنان تحقق نیافته باقی مانده است؛ لذا چگونگی آینده روابط پاکستان و طالبان به قدرت این طیف از افراد طالبان بستگی دارد، به هر میزان قدرت افراد ملی گرا در بین طالبان جا باز کند، شاهد تنش بیشتر در روابط طالبان و پاکستان خواهیم بود و تنش طالبان و پاکستان چشمگیرتر خواهد شد.

لذا در یک جمع بندی می­توانیم بگوییم اگرچه پیوند ایدئولوژیکی طالبان افغانستان با طالبان پاکستانی (تی تی پی) برای پاکستان خطرناک است؛ اما آنچه که نقش محوری در اوج گیری تنش­ طالبان و پاکستان بازی می­کند، وجود افراد ملی گرا میان طالبان است که پاکستان را از دستیابی به انتظارات دیرینه اش، از جمله حکومت همسو، مطیع و فرمان بردار در افغانستان ناامید می­کند.

تنش طالبان و پاکستان
ارتباط بین طالبان افغانستان و تحریک طالبان پاکستان، از مهم ترین عوامل تنش طالبان و پاکستان است

 

سردار اخلاقی زاده، تحلیلگر سیاسی مسائل افغانستان

 

لینک کوتاه:​ https://tahlilroz.com/?p=1541

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

آخرین مقالات