مطابق اطلاعات جمع آوری شده ی تیم مانیتورینگ سازمان ملل متحد، رئیس دفتر مبارزه با تروریسم این سازمان، ولادیمیر ورونکوف گفته است که ظرفیت های عملیاتی شاخه خراسان داعش در افغانستان افزایش یافته است و این گروه توانایی حملات گسترده و پیچیده را پیدا کرده اند. این در حالی است که در شرایط کنونی نشانه های ضعف شاخه خراسان داعش مشاهده می گردد.

مانند اینکه چندی پیش شاخه خراسان داعش طی مطلبی تحت عنوان «پیغام» از جبهه ی مقاومت، مردم پنجشیر و سایر ولایات شمالی دعوت به همکاری کرده بود و همچنان کاهش عملیات این گروه علیه طالبان، نشانگر ضعف شدید این گروه است. از طرف دیگر حاکمان کنونی افغانستان نیز هر نوع تهدید از سوی گروه داعش در افغانستان را انکار کرده و رد می کنند.

با این وجود پرسش اساسی اینجاست که آیا قدرت یابی داعش در افغانستان واقعی است یا ساختگی، اگر واقعی است چه راهکارهای باید روی دست گرفته شود و اگر ساختگی است، اهداف پشت پرده ای این بزرگ نمایی چیست؟

درخواست همکاری داعش شاخه خراسان از جبهه مقاومت و مردم شمال؛ زمینه ها و پیامدها

داعش در افغانستان: شاخه خراسان داعش

حدود سالهای 1393 بود که گروه داعش موسوم به شاخه خراسان دولت اسلامی، در افغانستان اعلام وجود کرد. هرچند در اوایل بسیاری از ناظران و تحلیل گران، آن را هیاهوی تبلیغاتی خواندند. اما در مرور زمان ثابت گردید که فردی به نام ملاعبدالرئوف خادم، به عنوان رهبر نیمه آشکار این گروه مدتی در ولایت های جنوبی افغانستان رهبری داعش را به عهده داشته و فعالیت نموده است.

پس از ملاعبدالرئوف خادم، فعالیت های جدی و آشکار شاخه خراسان دولت اسلامی تحت رهبری حافظ سعید اورکزی، تبعه پاکستانی، که در سال 2014 با ابوبکر البغدادی رهبر وقت دولت اسلامی بیعت کرده بود، آغاز شد. نظامیان و افراد این گروه را در اصل و عمدتاً شبه نظامیان پاکستانی تشکیل می دادند و اکثرا در شرق افغانستان مستقر بودند.

پس از حملات متعدد و خونین این گروه سر انجام حافظ سعید اورکزی، توسط حملات هوایی کشته شد و پس از آن عبدالحسیب لوگری و ابوسعید باجوری، مسئولیت رهبری این گروه را به عهده گرفتند.

بروز تحولات سیاسی و روی کار آمدن طالبان در افغانستان، داعش را بیشتر از همیشه در این کشور جری کرد و روحیه بخشید. به همین دلیل این گروه، حوزه عملیاتی و تبلیغاتی شان را بیشتر از همیشه گسترش داد.

همانطور که شاهد بودیم، داعش از 15 آگست سال2021 تا اکنون عملیات متعددی را در افغانستان راه اندازی نموده اند و جنایاتی بی شماری را مرتکب شده اند و ده ها قربانی گرفتند. به همین خاطر علی الرغم اینکه طالبان حضور و تهدید داعش را در کشور انکار می کند، اما مردم افغانستان مدام از داعش هراس دارند و خطر و تهدید این گروه را مسئله ی مهم و فوری می دانند.

فعالیت های داعش در افغانستان در دوران حاکمیت طالبان

اولین عملیات انتحاری داعش در زمان طالبان، در میدان هوایی کابل صورت گرفت. زمانی که طالبان به افغانستان و کابل مسلط گردیده بود و مردم هراسناک از کشور در حال فرار بودند. داعش از فرصت استفاده کرد و عملیات خونینی را در میدان هوایی کابل به راه انداخت و در نتیجه ده ها نفر در آنجا کشته شدند.

پس از آن علی الرغم هشدارها و اخطارهای جدی از سوی سرویس های اطلاعاتی، طالبان به انکار حضور و فعالیت داعش در افغانستان ادامه دادند. تا اینکه شاخه خراسان دولت اسلامی، طی چهار و نیم ماه پایانی سال 2021 عملیات متعدد و خونینی را در کشور راه اندازی نمودند.

طبق ادعای کانال تلگرامی اعماق که بازوی رسانه ی گروه دولت اسلامی داعش است، طی ماه های سپتمبر، اکتبر، نوامبر و دسامبر این گروه در مجموع 108حمله خونین را در کابل و دیگر نقاط افغانستان به سر انجام رساندند و ده ها کشته و زخمی قربانی گرفتند.

پس از اوج گیری حملات شاخه خراسان داعش، طالبان جنگ پنهانی را علیه این گروه آغاز کردند. باتوجه به در خواست همکاری شاخه خراسان داعش از جبهه ی مقاومت، مردم پنجشیر و ولایات شمالی کشور و همچنان با در نظرداشت کاهش عملیات این گروه، می توان گفت که جنگ طالبان علیه این گروه تا حدودی موفق بوده است.

اما ذکراین نکته ضروری است که توفیق طالبان در سرکوب داعش، بر اساس اینکه شاخه خراسان دولت اسلامی از جبهه ی مقاومت و مردم استمداد کمک کرده و حملات شان را کاهش داده است، چندان محاسبه ی دقیقی به نظر نمی رسد. زیرا می تواند این موارد از رفتارهای تاکتیکی این گروه به منظور راه اندازی عملیات و حملات گسترده باشد.

نگاهی به استراتژی طالبان در امر مبارزه با داعش، مبارزه ای واجب تر از نان شب

ساختگی یا واقعی بودن قدرت یابی داعش در افغانستان

باتوجه به روند حضور و فعالیت داعش در افغانستان، اکنون می توان در رابطه به ادعاهای ولادیمیر ورونکوف و مقامات دیگر کشورهای که از قدرت یابی داعش در افغانستان سخن می گویند پرداخت. یکی از مسائلی که تقریبا اکثرا به آن اذعان دارند، اینست که داعش پدیده ی پیچیده، مخفی و مخوف است. کشتارهای بیرحمانه و خشونت های طغیانگر این گروه چه در افغانستان و چه در کشورهای عربی، چهره ی مرگبار از این گروه ترسیم نموده است.

اقدامات داعش در افغانستان، همیشه محاسبات حاکمان این کشور را با چالش مواجه ساخته است. زیرا حامیان شاخه خراسان داعش، از چنین تاکتیک های استفاده می کنند. تاکتیک غافل گیر کننده و شوکه کننده، یکی از استراتژی های تازه اعمال شده از سوی آمریکاست که در رابطه به فرایند خروج از افغانستان از آن کار گرفته شد.

استراتژی آمریکا در بحث خروج از افغانستان چنان غافلگیر کننده بود که حتی متحدان اروپایی و غربی این کشور نیز شوکه شده بودند. به همین دلیل، سکوت مرگبار شاخه خراسان داعش و همچنان طلب همکاری وحشتناک این گروه از جبهه ی مقاومت، مردم پنجشیر و ولایات شمالی کشور، می تواند یک استراتژی غافلگیر کننده از نوع استراتژی آمریکایی باشد.

افزون بر اینکه احتمال به کارگیری تاکتیک های غافلگیر کننده از سوی داعش وجود دارد، اظهارات سرپرست سفارت ایران در کابل مبنی بر حمایت آمریکا از داعش در افغانستان، نیز قابل تامل است. چنانچه وی طی سخنانی تصریح کرده بود که«خروج حقارت آمیز آمریکا از افغانستان به این مفهوم نیست که آمریکا دست از شرارت برداشته، بلکه تقویت داعش خراسان را جایگزین لشکر کشی نظامی کرده است».

داعش و امریکا، خوابی که امریکا برای طالبان دیده‌اند

از اینرو باتوجه به آنچه که گفته شد و همچنان نقش آزار دهنده ی آمریکا در تقویت داعش خراسان، احتمال می رود که روایت قدرت یابی داعش در افغانستان واقعی است. از این رو، سهل انگاری و غفلت از تهدید و خطر داعش، ممکن است برای افغانستان به شدت ویرانگر و پرهزینه تمام شود.

به همین خاطر لازم است طالبان به عنوان مسئولین کنونی افغانستان، در دفع و سرکوب هر نوع خطر احتمالی از سوی شاخه خراسان داعش، محتاطانه عمل کنند و کمترین نشانه ها از فعالیت های این گروه را رصد و زیر نظر داشته باشد.