داستان فدرال خواهی در افغانستان
در روزهای گذشته، مجموعه ی از افراد که در دوران جمهوریت دارای مقام و منصب بودند، گرد هم آمده اند و نسخه ی پیچیده را جهت بیرون رفت از حل بحران افغانستان پیشنهاد داده است. نسخه ی آنها تغییر نظام و رفتن به سوی سیستم فدرالیسم در افغانستان است. در چینن وضعیتی در قبال حرکت فدرال خواهی در افغانستان دو پرسش اساسی مطرح است.
نخست اینکه آیا فدرالیسم، نسخه ی مشکل گشا برای افغانستان است؟ ثانیا این رهبران فاسد و بی شرم، چگونه قبلا از فدرالیسم سخن نمی گفتند و با کسانی که بحث فدرالی کردن نظام را پیش می کشیدند، به جرم تجزیه طلبی، با داغ و درفش رفتار می کردند، ولی اکنون چه شده است که خودِ آنها خواستار فدرالی کردن نظام سیاسی در افغانستان است؟. در این نوشته تلاش می گردد تا به پرسش های فوق جواب منطقی و مقنع در یابیم.
فدرال خواهی در افغانستان: فدرالی خواهی رهبران و مسئولان «جمهوریت»
تحولات پانزدهم آگست 2021 در افغانستان، همه چیز را روشن ساخت. هم میزان تعهد و پایبندی و وطن دوستی رهبران و مدیران ارشد نظام جمهوریت را به افغانستان ومردم را نشان دادند و هم فرصت عظیم برای طالبان فراهم ساخت تا لیاقت و پتانسیل شان را برای مردم افغانستان، منطقه و جهان ثابت سازند.
دیده شد که رهبران و مسئولان نظام جمهوریت فاقد هر نوع تعلق خاطر به افغانستان اند. آنها هیچ تفاوتی با نظامیان آمریکایی و غربی نداشتند. همانگونه که با آنها آمده بودند، دوباره رفتند. اینکه آمریکا و غرب در حق ملت افغانستان بزرگترین جنایت ها و خیانت ها را انجام داده اند، جای شک و تردید نیست. اما اینکه این خیانت ها و جنایت ها توسط کسانی که ظاهر وطن دوستی داشتند و به لباس و جامه ی هموطن چنین خیانت ها را در حق ملت افغانستان انجام داده اند، به شدت آزار دهنده و عذاب آور است.
به هر حال، اکنون مردم افغانستان تمام رهبران و سیاستمداران پیشین را شناخته اند. حنای آنها در پیشگاه ملت افغانستان رنگی ندارند. شیطنت ها و کارشکنی های آنها نیز نه تنها توجه مردم افغانستان را جلب نکرده اند، بلکه جامعه ی جهانی و کشورهای منطقه نیز بدان بها نداده و نمی دهند. این وضعیت برای آنها غیر قابل تحمل است. به همین دلیل، دسته جمعی خواستار تامین نظام و سیستم فدرالیسم در افغانستان گردیده است.
این در حالی است که اگر چند سال قبل مجموعه ی فدرال خواهی در افغانستان ایجاد می گردید و شعار رفتن به سوی نظام فدارالیسم را سر می داد، امنیت ملی به دستور رهبران و مسئولان ارشد نظام جمهوریت، با تمام ظرفیت و امکانات، جلوی چنین حرکت ها را می گرفتند و افراد دخیل در چنین ماجراها را به حبس و انواع تنبیه و تعذیب می سپردند، تا هرگز صدای تجزیه طلبی را سر ندهند.
اما اکنون که تقریبا سه سال است رهبران و مدیران ارشد نظام جمهوریت فراری اند و به دلیل فسادها و بی اخلاقی های که در طول بیست سال در امور افغانستان انجام داده اند، در پیشگاه ملت افغانستان منفور اند، آنها فریاد فدرال خواهی در افغانستان سرداده اند و خودشان اقدام به ترویج فدرالیسم برای آینده افغانستان نموده اند. هدف آنها کاملا مشخص است. تمام رهبران و مدیران ارشد نظام جمهوریت به دنبال راه وچاره ی برای رسیدن به قدرت است.
از سرور دانش که معاون اشرف غنی بود تا تمام رهبران بزرگ و کوچکی که هر روز به یک بهانه در رسانه ها غوغا به پا می کنند، به خاطر فساد و تباهی که بر مردم افغانستان تحمیل کرده است، به شدت از چشم ها افتاده و منزوی و منفور گشته اند. بنابراین فدرالی خواهی آنها برای مردم افغانستان نیست. آنها به دنبال آشفته کردن اوضاع و رسیدن به مقاصد سیاسی و مورد توجه واقع شدن از سوی کشورها استند. بنابراین نه تنها افغانها بلکه کل دنیا، اهداف و مقاصد آنها را می دانند.
آیا فدرالیسم برای افغانستان راهگشاست؟
به نظر می رسد سخن‌گفتن از فدرالیسم در افغانستان ساده لوحانه است. زیرا فدرالیسم ساختارِ حقوقی مناسب با ساختِ حقیقیِ قدرت را می طلبد. نظام فدرالیسم، در کشورهای که دارای ساختار و زیر ساختهای ملی محکم اند، پاسخگوست. اما در کشورهای چون افغانستان بدون تردید چالش ها و مشکلات را تشدید خواهد کرد. زیرا تامین عدالت و مساوات میان هریک از ایالات در شرایط کنونی غیر ممکن است.
فدرالیسم در جوامعی که ساختاری ملت ـ دولت شکل گرفته اند، کارای دارند. ولی در افغانستان متاسفانه تا اکنون عناصر دولت ـ ملت شکل نگرفته اند و هویت قومی بر هویت سرزمینی تقدم دارد. در این حالت فدرالیسم تقریبا تجزیه ی واحدهای اداری است. تجزیه ی واحد های اداری تحت عنوان فدرالیسم در حقیقت، تشکیل و ایجاد یک طبقه ی حکومت گر برای مدتهای طولانی است که نمونه ی آن را در فیلمهای سینمایی تاریخی کوره ایی و چینی مشاهده می نماییم.
تا زمانی که ملت واحد بر اساس وابستگی سرزمینی و وطنی ایجاد نشود، فدرالیسم جز قدرمند ساختن زورمندان محلی چیزی دیگری نیست. متاسفانه به دلیل اینکه افغانستان با بحران و فقر شدید مواجه اند، هریک از ایالات ممکن است بسیار به راحتی به دامن کشورهای مغرض و سازمان های جاسوسی فرو غلطد و جنگ های خونین و دائمی را در کشور پایه گذاری نماید که عبور از آنها در کوتاه مدت غیرممکن است.
باید پذیرفت که رسم زمانه گهی زین به پشت و گهی پشت به زین است
ضرب المثل قدیمی که از رستم، پهلوان نامدار و نام‌آشنای ادبیات فارسی باقی مانده، اینست که وی زمانی که در نبرد با افراسیاب پیروز شد، مدتی به استراحتگاهی رفت تا خستگی از تن به در کرده و حیوانی نیز برای غذا شکار کند. دشمن که ضربه سختی از رستم دیده بود، تصمیم گرفت اسب او را که نامش رخش بود، در هنگام خواب از رستم برباید زیرا بخشی از موفقیت رستم را در داشتن آن اسب می دیدند.
وقتی رستم به خواب رفت، چند تن از سربازان دشمن از پشت درخت طنابی انداختند تا اسب را بگیرند ولی هربار موفق نمی شدند. در نهایت توانستند رخش رستم را بگیرند و با خود ببرند. رستم وقتی از خواب بیدار شد و رخش را نیافت، آشفته و مضطرب به دنبال ردپای اسب رفت. در این هنگام زین اسب را بر پشت خود انداخته و در پی اسب خویش روانه شده بود. یک لحظه به خود آمد و دید خیلی وقت است که زین اسب بر پشت اوست. در این هنگام با خود گفت: گهی پشت به زین و گهی زین به پشت!
همی گشت، چون بارگی را نیافت
سراسیمه سوی سمنگان شتافت
چنین است رسم سرای درشت
گهی پشت به زین، گهی زین به پشت
رهبران افغانستان که اکنون جلای وطن کرده اند و در کشورهای دور و نزدیک دور از وطن در غربت به سر می برند، باید بپذیرند که کار دنیا همینست. گاهی زین به پشت است و گاهی هم پشت به زین. در طول 20 سال، تمام جنایت ها و خیانت ها را در حق مردم انجام دادید. افغانستان جولانگاه دزدان و آدم ربایان بودند. در طول دو دهه، تریلیون ها دالر را هزینه کردید، اما حتی یک پل چک در قسمت زیر ساخت های کشور، کاری نکردید.
مانند لشکریان فاتح بر خوان افغانستان نشستید و هرچه بودند، خوردید، بردید و غارت نمودید. ارگ ریاست جمهوری به کاباره و بار تبدیل گشته بود. وزارت خانه ها محل معاملات بودند. در میان تمام کسانی که در دولت کار می کردند، یک ذره حس وطن دوستی و ملی گرایی دیده نمی شدند. شبان و روزان با نظامیان آمریکایی ـ خارجی، زانو به زانو نشستید و فکری برای فردای کشور نکردید.
هرچند همین اکنون شماها در ناز و نعمت در امکانات و رفاه زندگی می کنید و این مردمان فقیر و بی بضاعت افغانستان استند که با فقر و گرسنگی دست و پنجه نرم می کنند و تاوان عیاشی ها و بد ماشی های شما را می دهند. پس بپذیرید که رسم زمانه گاهی زین به پشت و گاهی پشت به زین است و بیش از این برای افغانها درد سر خلق نکنید و به جای سر دادن فریاد فدرال خواهی در افغانستان، همچنان در مجالس عیاشی تان خوش بگذرانید.
عایشه ببرک خیل
