مواد مخدر، ویروسی که سال‌هاست به‌جان افغانستان انداخته شده و طی 20 سال حضور نظامیان خارجی و شریک‌نماهایی مثل امریکا و ناتو، این کشور بزرگترین تولیدکننده مواد مخدر در جهان شناخته می‌شد. بر اساس آمارها در نتیجه کشت و تولید این ویروس، تنها 3 میلیون معتاد در داخل افغانستان وجود داشت که یک میلیون آن را زنان شکل می‌دادند.
بعد از مداخله نظامی امریکا در سال 2001 به افغانستان، سخناً مبارزه با مواد مخدر در برنامه‌های جورج بوش رئیس جمهور پیشین امریکا جای داده شده بود، ولی عملاً در این مورد اقدامی نشد و تولید و کاشت مواد مخدر به سرعت افزایش یافت.
- نقش امریکا در گسترش کشت مواد مخدر در افغانستان
همانطور که یادآوری شد، با حضور نظامیان امریکا و ناتو در افغانستان، کشت و تولید مواد مخدر به‌صورت چشم گیری در این کشور افزایش یافت و قابل توجه اینکه بیشتر این مناطق در محل حضور یا پایگاه نظامیان خارجی قرار داشت. یکی از پایگاه‌های مهم و بزرگ امریکا در ولایت هلمند قرار داشت و بر اساس گزارش دفتر سازمان ملل متحد در بخش مبارزه با مواد مخدر در افغانستان، ولایت هلمند مرکز اصلی تولید مواد مخدر بوده و ۶۰ درصد کل مواد مخدر افغانستان در این ولایت کشت و تولید می‌شد.
این نکته، حکایتی متفاوت از شعارهای مقامات ایالات متحده امریکا را نشان می‌داد و این موضوع را ثابت می‌کرد که نظامیان خارجی در کشت و تولید و قاچاق مواد مخدر نقش کلیدی داشتند و از آن سود خوبی به‌جیب می‌زدند. در واقع واشنگتن به هیچ وجه حاضر به نابودی این سود هنگفت نبود، چون این سود علاوه بر اینکه تداوم حضور امریکا را تثبیت می‌کرد، اقتصاد سیاهی را با سود کلان به‌دست آورده بود و به همین دلیل دستگاه دپلماسی امریکا، کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان را به خوبی مدیریت و حداقل به بهترین وجه از آن استفاده کرده و نیازی به مبارزه با این سود نمی‌دیدند.
خالیگاه مبارزه حکومت‌های پیشین علیه مواد مخدر
باری معاون رئیس دانشگاه اسکودار، با تاکید بر اینکه حکومت افغانستان توانایی مبارزه با کاشت مواد مخدر را ندارد، گفت: به همین دلیل جامعه جهانی می‌باید در خصوص حل این معضل با دولت افغانستان همکاری کند. از این گفته می‌توان دو فکت مهم را بیرون آورد. بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) در سال 1398 اعلام کرد که ایالات متحده امریکا، در هفده سال گذشته نزدیک به 9 میلیارد دالر را برای مبارزه با مواد مخدر در افغانستان هزینه کرده‌است.
اما حقیقت میدانی و گزارش‌های جهانی نشان می‌داد/ می‌دهد که در دو دهه، امریکا و ناتو هیچ دستاوردی در مبارزه با مواد مخدر نداشته که حدیثی‌ست مفصل. ولی در بُعد داخلی، حکومت‌های افغانستان از صفر تا صد وابسته و متکی به امریکا و غرب بود و هیچ‌گاه اجازه نداشت که اقدامی علیه تجارت پرسود امریکا انجام دهد.
در کنار آن فساد و قانون‌گریزی چنان در حکومت‌های گذشته خصوصا حکومت اشرف غنی موج می‌زد که مبارزه با مواد مخدر به یک بحث حاشیه‌ای تبدیل شده بود و اپیدمی‌های بدتری در داخل ارگ وجود داشت که خود کتابیست قطور. با وجود وزارت و ریاست‌هایی زیر عنوان مبارزه علیه مواد مخدر، ولی هیچ اقدامی علیه این ویروس جامعه‌سوز انجام نگرفت.
موفقیت طالبان در مبارزه علیه مواد مخدر
14 حمل سال گذشته بود که ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان با صدور فرمانی کشت خشخاش را در سراسر کشور ممنوع اعلام کرد و هشدار داده که تخلف از این فرمان، پیگرد و مجازات خواهد داشت. به تعقیب آن، بر اساس گزارش تحقیقی دفتر مواد مخدر و جرائم سازمان ملل که در ماه عقرب سال جاری منتشر شد، کشت خشخاش در افغانستان به دنبال ممنوعیت مواد مخدر که توسط مقامات طالبان اعمال شد، حدود 95 درصد کاهش را نشان می‌داد.
در همین حال چند روز قبل عبدالحق آخند، معین مبارزه با مواد مخدر وزارت داخله حکومت طالبان اعلام کرد که بر اساس فرمان رهبری این گروه کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان به صفر رسیده است.
به گفته وی، کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان به صفر رسیده، اما جامعه جهانی در امر مبارزه با مواد مخدر در افغانستان همکاری عملی نکرده است. عبدالحق آخند در این باره تصریح کرد: ما به همه اطمینان می‌دهیم که کشت مواد مخدر در افغانستان از بین رفته است.
این اقدام طالبان با استقبال داخلی و خارجی مواجه شد تا جایی که روزنامه انگلیسی تلگراف در گزارشی اعلام کرد که طالبان موفق‌ترین مبارزه تاریخ بشر را علیه مواد مخدر داشته است. طالبان با تبعیت از فرمان رهبر این گروه، توانستند لکه ننگی را از دامن افغانستان پاک کنند و جان هزاران جوان را نجات دهد و در کنار آن از رسیدن زیان های جانی و مالی به دیگر کشورها، خصوصا کشورهای منطقه جلوگیری نمایند.
صفر شدن مواد مخدر، پیامدهای مثبتی برای افغانستان خواهد داشت و طالبان کاری کردند که خارجی‌ها 20 سال شعار می‌دادند، ولی عملا از تولید و کشت این اپیدمی خطرناک حمایت می‌کردند. این معقول‌ترین و منطقی‌ترین راهی بود که طالبان می‌توانستند برای نجات اقتصادی افغانستان انجام دهد، ولی نکته مهم اینست که این گروه باید محصول بدیلی نظیر گندم به دهاقینی که کوکنار کشت می‌کردند، معرفی و تمام امکانات شانرا فراهم نماید تا دیگر هیچ دهقانی مجبور نشود بخاطر مشکلات اقتصادی، در خفا مواد مخدر کشت نماید.
به‌تعبیری در حکومت‌های گذشته، مخصوصا در حکومت غنی، اعتیاد به‌اشکال مختلفی در رده‌های بالای حکومتی خصوصا اندرونی ارگ وجود داشت و اما طالبان با احتیاط گام برداشتند و نتیجه خوبی بدست آوردند که امروزه با استقبال افغان‌ها و جامعه‌جهانی مواجه شده است.
سید الیاس احمدی
