ارزشمندترین موردی که برای حیات و بقای یک نظام و پیشرفت یک کشور الزامی و ضروری است، عدالت اجتماعی، سیاست واقع‌بینانه، مردم‌سالاری و آزادی بیان می‌باشد که در سایه یک حکومت و نظام همه‌شمول شکل می‌گیرد و تنگ‌نظری و انحصار را می‌زداید. افغانستان نیز از این قائده مستثنی نیست و یک افغانستان قدرتمند، یک حکومت ارزشمند نیاز دارد. حکومتی که بتواند به مشروعیت افغانستان منجر شود.
نگاه منطقه و جهان به حکومت طالبان و بحران مشروعیت افغانستان
بدون تردید یکی از راه‌های حل مشکلات موجود افغانستان، تعامل جهانی با طالبان است تا بحران مشروعیت افغانستان از بین برود و چالش‌های که بر فراز آسمان این مُلک سایه افکنده، زدوده شود و از بین برود، اما از آنجایی که برخی از کشورها تعامل با طالبان یا افغانستان را مشروط به تامین منافع خودشان می‌بینند و تعریف می‌کنند، زاویه دیگری از قضیه را تلاش دارند اجرایی کنند که آنهم ایجاد تنش، کوبیدن به طبل بحران‌سازی و از این طریق ورود و نفوذ به قضایای پیرامون افغانستان و کل منطقه می‌باشد.
از این جمله ایالات متحده امریکا سعی بر این دارد تا با استفاده از فرمول حکومت فراگیر یا گفت‌و‌گوهای میان‌افغانی، این بحث را به‌حاشیه برده و خود مدیریت آنرا بر عهده گیرد که در نتیجه افراد نفوذی و وابسته به‌خودش را به بدنه حکومت راه و جا دهد و مشروعیت افغانستان را بدین گونه شکل دهد!
در مقابل اما کشورهای منطقه تلاش بر این دارند تا یک حکومت مقتدر و مردمی در افغانستان شکل گیرد که از یک‌سو به‌نفع افغان‌ها و جغرافیای بنام افغانستان است و از سوی دیگر امنیت منطقه را تامین می‌کند. قطعا مشروعیت افغانستان بدین شکل مطلوب مردم افغانستان است.
نشست امنیتی مسکو و بحث مشروعیت افغانستان
به‌تاریخ ۸ ماه جاری پنجمین نشست امنیتی مسکو با حضور مشاوران امنیت ملی کشورهای هند، ایران، قزاقستان، قرقیزستان، چین، روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان در مسکو برگزار شد که شرکت‌کنندگان بر تشکیل هرچه سریع یک حکومت همه‌شمول در افغانستان تاکید و آنرا یگانه راه برون‌رفت از مشکلات فعلی این کشور و رسیدن به مشروعیت افغانستان عنوان کردند.
در واقع یکی از شروط اساسی کشورهای منطقه برای به‌رسمیت شناختن حکومت افغانستان، وجود حکومت همه‌شمول می‌باشد و از زمان سقوط کشور به دست طالبان در ۲۴ اسد سال گذشته، موضوع حکومت فراگیر از سوی کشورهای منطقه و جهان به یکی از شروط به رسمیت شناختن حکومت طالبان و مشروعیت افغانستان مبدل شده است.
- امریکا؛ خَپکِ انحراف بحث حکومت فراگیر
پس از اینکه تشکیل حکومت همه‌شمول به یک مکانیزم عملی برای حل بحران‌های افغانستان و شرطی برای به‌رسمیت شناختن حکومت این کشور از سوی کشورهای منطقه مطرح شد، کاخ‌سفید بلافاصله زلمی خلیلزاد، مامور بازنده در میدان سیاست خود را برکنار و تام‌وست را جایگزین وی کرد.
تام با سرعت سفرهای خود را به افغانستان و منطقه آغاز کرد و تلاش نمود تا افتضاحی که امریکا در منطقه و در قضیه افغانستان به‌باور آورد را جبران کند که از آن جمله تاکید به‌تشکیل حکومت فراگیر البته با مدیریت خودش بود، زیرا در یک بازی منطقه‌ای امریکا بدترین بازی سیاسی را انجام داد و شکست تاریخی را نصیب شد.
واشنگتن اگر بدنبال تشکیل دولت فراگیر در افغانستان بود، در ۲۰ سال گذشته بهترین فرصت‌ها را داشت. به این معنا که انتخابات افغانستان را بدون زور و تقلب زمینه سازی می‌کرد. اما این کشور با یاری دیگر هم‌پیمانانش اول زمینه های استعمال زور و تقلب را با ایجاد نفرت و نفاق ملی در افغانستان مساعد کرد و اراده مردم را به مسخره گرفت. به‌نام صلح جنگ‌افروزی کرد، زیر بیرق دموکراسی، انحصارگری را بنیان نهاد و وضعیت را آنقدر پیچیده ساخت که بهره برداری‌های زیاد سیاسی، استخباراتی و اقتصادی را بر ضد کشور های منطقه و جهان مساعد ساخت.
راه‌حل رسیدن به مشروعیت افغانستان چیست؟
لجاجت طالبان در بحث تشکیل حکومت فراگیر، کار را سخت و دشوار کرده و برعکس تصور و گفته‌های آنها پیرامون حضور چند چهره غیرپشتونی در بدنه حکومت، بحران افغانستان بسیار عمیق و فراتر از این است که با انتصاب چند نفر از اقوام تاجیک، هزاره و ازبک در حکومت، بحران افغانستان پایان یابد و صلح و امنیت در کشور حاکم شود.
این کشور شهروندانی با قومیت‌های مختلفی دارد که نیاز است در ساختار سیاسی و تصمیم‌گیری‌ها نقش داشته باشند و برای آینده خود خط و مش ترسیم کنند. در واقع حل بحران افغانستان و مشروعیت افغانستان یک راه دارد و آنهم این است که باید ریشه اصلی مشکلات یعنی قوم‌گرایی، تعصب و انحصار از بین برود و عدالت اجتماعی و برابری حاکم شود و در یک روند و ساختار دموکراتیک، مردم از همه اقوام و اقشار در تصمیم گیری‌های کلان ملی مشارکت کرده و سهیم شوند.
نشست‌های همانند نشست مسکو جنبه‌های مثبت زیادی دارد و در کنار اینکه خطراتی را نیز گوشزد می‌کند، این پیام را می‌رساند که باید برای امنیت و ثبات منطقه، همگرایی و هم‌صدایی منطقه‌ای به‌وجود بیاید. پس تا دیر نشده طالبان با تشکیل حکومت فراگیر، هم مشکلات اقتصادی و امنیتی افغانستان را حل کنند و هم راه را برای مشروعیت منطقه‌ای و جهانی باز نمایند.
الیاس احمدی، تحلیلگر مسائل افغانستان
