کانال قوش تپه، از بزرگترین کانال های آبرسانی افغانستان است که بر روی رودخانه آمودریا ساخته می شود. کانال آبی قوش تپه دارای طول ۲۸۵ کیلومتر، عرض ۱۰۰ متر و عمق ۵/۸ متر است. این کانال قرار است طی سه فاز و تا سال ۲۰۲۸ تکمیل شود و آب آن از ولسوالی های خلم، نهرشاهی و دولت‌آباد ولایت بلخ عبور کرده و به ولسوالی های آقچه، مردیان و خواجه دوکوه ولایت جوزجان رسیده و از آنجا به ولسوالی اندخوی ولایت فاریاب سرازیر شود.
با تکمیل کانال آبی قوش تپه، ۶۰۰ هزار هکتار زمین للمی به کشت آبی تبدیل می‌شود. افزون بر این، کارشناسان پیش بینی کرده است که با به بهره‌برداری و تکمیل این پروژه، از یک طرف افغانستان به خود کفایی در بخش زراعت می رسد و از طرف دیگر برای حدود ۲۰۰ هزار نفر، به صورت مستقیم و غیرمستقیم، فرصت شغلی ایجاد خواهد شد.
مطالعات و امکان سنجی کانال آبیاری قوش تپه در سال 2018 نهایی گردیده بود، اما از سال 2018 تا سال 2021 به مدت بیشتر از سه سال با آنکه کمک های فراوانی به افغانستان سرازیر می شدند، اما کار ساخت این کانال معلق بود. اکنون طالبان طی دو سال بدون کمک های خارجی و فقط از طریق عواید داخلی توانسته است فاز اول این کانال بزرگ آبیاری را تکمیل و فاز دوم آن را آغاز به کار نمایند.
این موفقیت و دست آورد بزرگی برای طالبان محسوب می گردند که تحت هیچ شرایطی قابل انکار نیست. از اینرو در نوشته حاضر تلاش می گردد که دلایل موفقیت طالبان و همچنان چشم انداز آینده ی این روند را تحلیل نمائیم.
کانال آبی قوش تپه: کانال بزرگ آبیاری
بسیاری از صاحب نظران بر این باوراند که کانال آبیاری قوش تپه طی سالهای 1352 – 1357 در دوران ریاست جمهوری محمد داود خان، طراحی گردیده بود. اما به دلایل مختلف از آن زمان تا سال 1397 این پروژه عملی نگردید. در سال 1397، شرکت آمریکایی AECOM مطالعات و امکان سنجی آن را به مبلغ 15میلیون دالر بر آورد کرد.
از سال 2018 که شرکت آمریکاییAECOM طراحی و امکان سنجی کانال قوش تپه را نهایی نمود، تا اگست سال 2021 که جمهوریت سقوط نمود و فروپاشید و بیش از سه سال را در بر گرفت، هیچ یکی از مقامات دولت جمهوریت رغبتی به آغاز و احداث کانال بزرگ آبیاری قوش تپه نشان ندادند. علی الرغم لافهای گزاف اشرف غنی مبنی بر ایجاد تحول در حوزی اقتصاد، اما متاسفانه هیچ تحولی صورت نگرفت.
طالبان اما بی درنگ به محضی که به افغانستان مسلط گردیدند، کار ساخت فاز اول کانال آبی قوش تپه را در ماه حمل 1401، شروع نمودند. فاز اول کانال آبی بزرگ قوش تپه دارای 108 کیلومتر طول و میلیونها دالر هزینه برآورد گردیده بود. به دلیل هزینه های هنفگت و همچنان بحران جاری در افغانستان، بسیاری از کارشناسان بر این باور بودند که طالبان به این زودی ها توانایی تکمیل فاز اول این پروژه را نخواهد داشت.
بر خلاف تصور عموم، اما طالبان اکنون موفق گردیدند که فاز اول کانال بزرگ آبی قوش تپه را تکمیل و کار ساخت فاز دوم آن را آغاز نمایند. این در حالی است که بر اساس ادعای طالبان، تمام هزینه های فاز اول این کانال از طریق عواید داخلی تامین گردیده است و کمک های خارجی در کار ساخت فاز اول کانال بزرگ آبی قوش تپه صرف نشده است.
دست آوردهای انکار ناپذیر طالبان
طالبان طی دو سال گذشته، علی الرغم اینکه با مشکلات متعدد بین المللی مواجه بوده اند و استند، در حوزه های تامین امنیت، راه اندازی و افتتاح پروژه های بزرگ زیر بنایی و اقتصادی موفق عمل نموده است. پروژه های آبی و برقی که طالبان طی دو سال گذشته راه اندازی و تکمیل نموده اند، بیش از تمام پروژه ها و فعالیت های زیربنایی جمهوریت در طول بیست سال است.
بدون تردید، موفقیت طالبان به دلیل عدم فساد در اداره ی آنان است. کما اینکه ناکامی جمهوریت نیز به دلیل وجود فساد در ادارات و ارگانهای دولتی بود. ابعاد فساد در دوران جمهوریت غیر قابل تصور بود. از فساد مالی و اقتصادی گرفته تا فسادهای اداری مانند واسطه بازی و پارتی بازی و حتی فساد اخلاقی تا عمق نظام جمهوریت رخنه کرده بود.
همین اکنون مقامات نظام جمهوریت در کشورهای اروپایی و عربی زندگی مجلل و شاهانه دارند که همه گویایی فساد مالی آنان است. چنانچه به تازگی افشا گردیده است اسد الله خالد وزیر دفاع نظام جمهوریت، پاسپورت طلایی دومینکیا را خریداری نموده است که بسیاری از مقام های دیگر جمهوریت نیز به دنبال دریافت پاسپورت دومینکیا می باشد. حتی اشرف غنی و اطرافیانش نیز با انبوهی از اتهامات فساد مالی مواجه اند.
با آنکه چالشها و مشکلاتی فراوانی در حوزه ی امنیت موجود است، اما طی دو سال گذشته وضعیت امنیتی به میزان قابل توجه نسبت به طول دو دهه ی گذشته بهتر بوده است. افزون بر اینکه جنگ در حال حاضر مانند دوران جمهوریت وجود ندارد، امنیت شهر ها و مسیرهای عبور و مرور مردم نیز تامین است. از اینرو موفقیت طالبان در حوزه ی تامین امنیت نسبت به گذشته، بدون تردید انکار ناپذیر اند و باید بپذیریم که آنها در این حوزه موفق عمل کرده است.
باتوجه به اینکه طالبان در حوزه های اقتصاد و امنیت موفق عمل کرده است و مردم افغانستان نیز از کارکردهای موفقانه ی امنیتی و اقتصادی آنان راضی بوده و استقبال نموده اند، می توان توصیه های ذیل را جهت بهتر شدن وضعیت و همچنان جلب همه جانبه ی رضایت مردم؛ برای طالبان ارایه نمود.
طالبان باید بدانند که مردم افغانستان قدرت تشخیص و تفکیک دارند. چنانچه علی الرغم اینکه عناصر مغرض و به ویژه مهره های فاسد دوران جمهوریت مادام در پی تخریب طالبان اند، اما مردم افغانستان دست آوردهای امنیتی و اقتصادی طالبان را نادیده نگرفته بلکه از آنها استقبال نموده و می نمایند. از اینرو بهتر است که طالبان به خواسته های بر حق شهروندان در حوزه های تشکیل حکومت فراگیر و تامین حقوق زنان و اقلیت ها نیز توجه نمایند، تا رضایت همه جانبه ی مردم افغانستان جلب گردد.
بسم الله ختک
