افغانستان به عنوان یکی از جوان ترین کشورهای دنیا شناخته می شود اما هیچگاه نتوانسته از این ظرفیت عظیم استفاده لازم را ببرد. جوانان افغانستان از گذشته تاکنون با چالش‌های متعددی دست و پنجه نرم کرده‌اند که زندگی این قشر و آینده افغانستان را تحت تاثیر قرار داده است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به مسائل امنیتی، فرصت‌های شغلی محدود، سیستم آموزشی ناکارآمد، معضلات فرهنگی و … اشاره کرد. در این مقاله قصد داریم به برخی از مشکلات روز جوانان افغانستان بپردازیم.
جوانان در هر کشوری می‌توانند یکی از مهمترین عناصر برای پیشرفت آن جامعه تلقی شوند به شرط آنکه زمینه‌های رشد و بکارگیری آنان پیش بینی شده باشد. طبق آمارها جمعیت افغانستان از 21 میلیون نفر در سال 2002 به بیش از 42 میلیون نفر در سال 2023 رسیده است که افزایشی 100فیصدی را نشان می‌دهد.
این انفجار جمعیت، افغانستان را با بحران‌های زیادی مواجه ساخته است. کمبود امکانات صحی، عدم دسترسی به مراکز تحصیلی ، بازار کار و ازدواج، زندگی این جمعیت بزرگ را از بدو تولد تا دوره کهنسالی تحت تاثیر قرار داده است.
بیسوادی قصد ندارد ریشه کن شود؛ معضلی حتی برای جوانان افغانستان
حدود 63فیصد مردم افغانستان بیسواد مطلق بوده و قادر به خواندن و نوشتن نیستند. این نرخ در میان جوانان افغانستان تا حدودی کمتر است ولی در مقایسه با میانگین جهانی یک فاجعه محسوب میشود.
عوامل بیسوادی جوانان افغانستان تا حد زیادی به مسائل زیر بستگی دارد:
- فقر: فقر یکی از عامل‌های اصلی بیسوادی در افغانستان است. بسیاری از خانواده‌ها دچار فقر هستند و برای تأمین نیازهای روزانه خود درگیر کارهای روزمره می‌شوند، به همین دلیل اکثرا آنها به تحصیلات فرزندان خود اهمیت نمی‌دهند و آنها را به کار زراعت یا کارهای دیگر سوق می‌دهند.
- جنگ و ناامنی: جنگ و ناامنی در افغانستان نقش بسیار مهمی در بیسوادی جوانان افغانستان دارد. جنگ و ناامنی باعث شده است که بسیاری از مکاتب در افغانستان تخریب و یا بسته شده باشند.
- تبعیض جنسیتی در خانواده: تبعیض جنسیتی نیز از دیگر عوامل بیسوادی در افغانستان است. بسیاری از خانواده‌ها به دلیل باورهای نادرست به دختران خود اجازه تحصیل نمی‌دهند و آنها را به کارهای خانگی یا ازدواج مجبور می‌کنند.
- تبعیض جنسیتی از سوی حکومت: در دوره اول و دوم طالبان دختران اجازه تحصیل نداشته و ندارند. این معضل نیمی از جامعه را دچار بحران بیسوادی می‌کند.
همت بلند برای حل بحران همیشگی بیکاری جوانان افغانستان
اشتغال از اساسی ترین نیازهای هر جامعه است و در افغانستان به عنوان بزرگترین معضل مردم و علی الخصوص جوانان شناخته می شود. کمبود کار، اقتصاد و انکشاف را تحت الشعاع قرار داده و به فقر جامعه منتهی می شود. مهمترین دلایلی که منجر به بیکاری جوانان افغانستان شده است، عبارتند از:
- جنگ و ناامنی: سالهاست پای ثابت هر معضل افغانستان، جنگ و ناامنی است که بر بازار کار نیز تاثیر گذاشته و باعث تعطیلی بسیاری از کسب و کارها و کاهش فعالیت‌های اقتصادی شده است. این مشکل باعث افزایش بیکاری و کاهش توانمندی‌های اقتصادی جامعه شده است.
- ناکارآمدی سیستم آموزشی: سیستم آموزشی در افغانستان ناکارآمد است و بسیاری از فارغ التحصیلان از دانشگاه‌ها و مکاتب عملاً برای پیدا کردن کار با مشکل مواجه هستند. این مشکل به خاطر کیفیت پایین آموزشی، عدم تناسب میان مهارت‌های فارغ التحصیلان و نیازهای بازار کار، و عدم توجه به اصلاح و بهبود آموزش در افغانستان وجود دارد.
- نبود زیرساخت‌ها: نبود زیرساخت‌ها به عنوان یک عامل اساسی در افزایش بیکاری جوانان افغانستان مطرح است. بدون زیرساخت‌های لازم، توسعه اقتصادی و اشتغال در این کشور محدود میشود و بسیاری از جوانان از فرصت‌های شغلی برخوردار نخواهند شد. برخی از زیرساخت‌های اساسی عبارتند از زیرساخت‌های حمل و نقل، انرژی، آبیاری و ارتباطی.
- فرار سرمایه گذارن: پس از سقوط جمهوریت و بازگشت طالبان، سرمایه گذاران داخلی و خارجی افغانستان را ترک کرده و منجر به بیکاری افراد زیادی شدند. عدم اعتماد تاجران به حکومت طالبان، سرمایه‌های اقتصادی افغانستان را به کشورهای خارجی اهدا کرد!
بیکاری جوانان افغانستان پیامدهای شدید و گسترده‌ای دارد که به طور مستقیم و غیرمستقیم بر توسعه و پیشرفت کشور تاثیر می‌گذارد. برخی از این پیامدها را می توان اینطور برشمرد:
- تضعیف اقتصاد افغانستان: بیکاری جوانان افغانستان باعث کاهش توانایی اقتصادی کشور میشود. برای جوانانی که بدون شغل هستند، فرصتی برای درآمدزایی و پرداخت مالیات نیست و این به طور مستقیم باعث کاهش درآمدهای داخلی کشور و توانایی دولت در ارائه خدمات عمومی میشود.
- افزایش فقر: بیکاری جوانان باعث افزایش فقر و عدم توانایی در ارائه نیازهای اساسی مانند غذا، مسکن، صحت و آموزش میشود. این موضوع می‌تواند باعث افزایش نابرابری‌های اجتماعی و نارضایتی در جامعه شود.
- افزایش جرم و جنایت: بیکاری جوانان باعث افزایش جرم و جنایت میشود. بدون داشتن فرصت شغلی، جوانان به سمت فعالیت‌های غیرقانونی و بدترین حالت، به جرم و جنایت روی می‌آورند.
- مهاجرت: بیکاری جوانان افغانستان یکی از عوامل اصلی مهاجرت غیرقانونی و حتی مهاجرت رسمی به کشورهای دیگر است. جوانان در جستجوی فرصت‌های شغلی و درآمدی بهتر به دیگر کشورهای خارجی مهاجرت می‌کنند.
مهاجرت جوانان افغانستان، در سودای فردایی بهتر
همانطور که گفته شد یکی از پیامدهای بیکاری، مهاجرت است اما جوانان افغانستان بیکاری را یگانه دلیل برای ترک موطن خود نمی‌دانند و عوامل زیادی باعث می شود که مردم رفتن از افغانستان را بر ماندن و ساختن کشور ترجیح دهند. ذکر دلایل مهاجرت تکرار مکررات است و همه می‌دانند که علاوه بر بیکاری، نبود امنیت، ادامه تحصیل، بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی از عوامل موثر در مهاجرت هستند.
مهاجرت جوانان، آینده اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی افغانستان را تحت تاثیر قرار می دهد و آنها با الهام گرفتن از جوامع خارجی و بازگشت‌شان می‌توانند تغییرات مثبت و منفی زیادی را متوجه افغانستان کنند.
قدر جوانان افغانستان را بدانید
جوانان افغانستان یکی از بزرگترین دارایی‌های این کشور هستند. در حالیکه در بسیاری از کشورها، مشکل پیری جامعه گریبان‌گیر شده است، ما در افغانستان با یک جمعیت جوان و پویا مواجه هستیم که می‌توانند پتانسیل بسیار بالایی برای توسعه و پیشرفت این کشور داشته باشند. اما متاسفانه، مشکلاتی مانند بیکاری و بیسوادی این جوانان باعث شده است که بسیاری از آنها به سرزمین‌های دیگر مهاجرت کنند و نه تنها این مهاجرت‌ها برای خود این جوانان دغدغه‌ای بزرگ است، بلکه به حکومت و مردم افغانستان نیز خسارت‌های بسیاری وارد می‌کند.
بنابراین به حکومت سرپرست و یا هر حکومتی که در افغانستان مستقر خواهد شد توصیه میشود که از قدر و ارزش جوانان افغانستان آگاه باشید و برای حل مشکلاتی همچون بیکاری و بیسوادی آنها تلاش کنید. با برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های اشتغالی و آموزشی، می‌توانید جوانان افغانستان را از خساراتی که به دنبال آن می‌آید، نجات دهید.
سید مهدی حسینی، تحلیلگر مسائل افغانستان
