روز جهانی محصل و پیامدهای محرومیت دختران افغانستان از تحصیل
هفدهم نومبر برابر با بیست و ششم عقرب، مصادف است با «روز جهانی محصل». تاریخچه ی نامگذاری این روز به اسم روز جهانی محصل، داستان تراژدیک و غم انگیز دارد. اما تراژدیکتر و غم انگیزتر از آن، محرومیت دختران افغانستان از تحصیل است که طی دو سال گذشته دروازه ی کورسها، مکاتب و دانشگاه ها بر روی آنان مسدود اند.
از زمانی که طالبان به قدرت رسیده اند، با آنکه مردم افغانستان و جامعه جهانی مطالبات و خواسته های مشروع از آنها داشته اند، اما رفع موانع تحصیل دختران در صدر تمام خواسته ها قرار داشته است. ولی متاسفانه طالبان پیوسته به صورت غیر منطقی و غیر عقلانی حق تحصیل دختران را از آنان گرفته و محدودیت های غیر قابل قبول را بر زنان و دختران افغانستان اعمال نموده اند.
مقابله و موضع گیری طالبان در قبال حق انسانی و مشروع زنان، وضعیتی به شدت دردناک را در جامعه ای افغانستان به وجود آورده است که تحت هیچ شرایطی توجیه پذیر نیست. از اینرو در نوشته کنونی به مناسبت روز جهانی محصل، تلاش میگردد تا ابعاد و پیامدهای محرومیت دختران از تحصیل مورد تحلیل و ارزیابی قرار داده شود.
روز جهانی محصل
در پانزده نومبر سال 1930 محصلی از کشور چک که توسط فاشیستها به قتل رسیده بود، به خاک سپرده شد. مراسم خاک سپاری این محصل، با تظاهرات دانشجویان همراه گردید که دو روز بعد یعنی در 17نومبر همان سال 9 محصل دیگر توسط نظامیان اعدام گردید و 1200 محصل دیگر از لیلیه ها دستگیر و به زندان انداخته شدند.
این واقعه باعث گردید که در سال 1941 مجمع عمومی محصلان در لندن این روز را به عنوان روز محصل نامگذاری نماید. به دلیل اینکه محصلان به عنوان طیف روشنفکر و موتور محرک جامعه محسوب میگردد، محصلان در بسیاری از کشورها این روز را گرامی میدارند و اعتراضاتِ عمیق شان را در قبال نا بسامانی های جامعه و دولت ابراز می کنند.
جنبش محصلان یونان که در 17 نومبر سال 1974 در قبال استبداد و تک روی های دیکتاتوری یونان در دانشگاه پولی تخنیک آتن تحصن کرده بودند، توسط تانک های نظامی مورد حمله واقع شدند و بی شمار محصلان کشته شدند.
در 17نومبر 1989 انجمن محصلین در پراگ تظاهرات عظیمی را به راه انداختند که سر انجام انقلاب مخملین پراگ شکل گرفت و حزب کمونیسم در آنجا سقوط نمود.
باتوجه به آنچه که در رابطه به تاریخچه و سابقه ی نامگذاری روز جهانی محصل گفته شد، دلیل این نامگذاری به شدت غم انگیز و تراژدیک است و متاسفانه محرومیت دختران از تحصیل در افغانستان، طی دو سال گذشته روز محصل را غم انگیزتر و تراژدیکتر کرده است.
- پیامدهای وخیم محرومیت دختران از تحصیل
محرومیت دختران از تحصیل متاسفانه نه تنها برای خود آنها بلکه برای جامعه افغانستان نیز درد ناک است. زیرا تصویر آینده ی افغانستان در نبودِ دختران تحصیل کرده و زنان با سواد، به شدت وخیم و غیر قابل تحمل است. از اینرو برخی از پیامدهای محرومیت دختران از تحصیل به طور خلاصه میتواند چنین باشد:
- دختران که مادران فرزندان فردای افغانستان است، بدون تردید نقش تعیین کننده در جامعه دارند و اگر آنها تحصیل نکنند و بی سواد باشند، مسلما آنها فرزندان بی سواد و تحصیل نیافته به جامعه تحویل می دهند که باعث می گردد سرنوشت افغانستان به دست کسانی قرار گیرد که از فرهنگ و تمدن چیزی نمیدانند.
- دختران و زنان که پیوسته از حق انسانی شان محروم گردند، بدون تردید با مشکلات متعدد روانی مواجه می شوند که به گزارش گاردین همین اکنون مشکلات روانی در بین زنان به شدت افزایش یافته است.
- بخش بزرگی از نیروهای انسانی گروه های هراس افگن و تروریستی همین اکنون کسانی هستند که فاقد تحصیلات و سواد کافی اند. بنابراین ادامه ی محرومیت دختران از تحصیل، بدون تردید فرزندان آنان بی سواد و فاقد تحصیل خواهد بود که میتواند سرنوشت افغانستان را کاملا در هاله ای ابهام قرار دهد.
این موارد و ده ها موارد دیگر از پیامدهای منفی و غیر قابل قبول در مسئله ی محرومیت دختران از تحصیل، برای آینده افغانستان قابل تصور است که می بایست به صورت جدی مورد توجه واقع شود. افزون بر اینکه محرومیت دختران از تحصیل، مشکلات فزاینده ی را به بار می آورد، این مسئله بر خلاف منطق و شریعت نیز میباشد.
چنانچه پیامبر گرامی اسلام در حدیث «طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ» به صورت واضح به طلب علم توسط زن و مرد تصریح نموده است و همچنان آیات «هل یستوی الذین یعلمون والذین لایعلمون» و «یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب والحکمة»، نیز به صراحت تحصیل زن و مرد را توصیه نموده اند.
از طرف دیگر در شرایط کنونی عقل و منطق اقتضاء می کند که طالبان با عبور از مسئله ی تحصیل دختران میتواند، قناعت و رضایت مردم افغانستان و جامعه جهانی را جلب نمایند و با بحران کنونی در افغانستان مقابله کنند.
باتوجه به دلایل منطقی و عقلی که در باره ی تحصیل دختران موجود است، ادامه ی محرومیت دختران از تحصیل تحت هیچ شرایطی قابل قبول نیستند و طالبان بایستی در این باره تجدید نظر کنند و موانع را از سر راه تحصیل دختران بر دارند.
حنیفه بارکزی
