گسترش تعامل کشورها با حکومت طالبان
علیرغم تلاش گسترده مخالفان طالبان در نشان دادن چهره وحشتناک از نحوه حکومتداری این گروه و گزارشهای متعدد نهادهای وابسته به ملل متحد و دیگر سازمان ها و نهادهای بین المللی از اوضاع نابسامان سیاسی، امنیتی و بشری در افغانستان، تعامل کشورها با حکومت سرپرست طالبان رو به گسترش است.
برای راستی آزمایی این مدعا کافیست زنجیره نشست ها، ملاقات ها و گفتگوهای نمایندگان کشورهای مختلف را با مقامات این گروه در داخل و خارج از افغانستان مرور کنیم. هرچند پیش از این نیز کشورهای مختلف تحت عناوین مختلف از جمله رایزنی در زمینه کمک های انسان دوستانه با حکومت سرپرست تعاملات داشتند و چند کشور نیز دیپلمات های تعیین شده از سوی طالبان را پذیرفته بودند؛ اما پذیرش رسمی سفیر طالبان از سوی چین و معرفی سفیر از سوی آذربایجان و آمادگی برای حضور دیپلماتیک در افغانستان، نشانه ای جدی شدن این تعاملات است.
چرا کشورها تمایل به تعامل با طالبان دارد؟
در مورد تعامل کشورها با طالبان اما و اگرهای زیادی وجود دارد؛ برخی شاید از لحاظ اخلاقی و عاطفی این روابط را مذمت کنند و تعامل کشورها با طالبان را به معنی نادیده گرفتن حقوق بشری مردم افغانستان؛ از جمله حق تعیین سرنوشت، آموزش، آزادی های مدنی و سیاسی قلمداد کنند؛ اما حقیقت این است که دنیای سیاست، دنیای اخلاقیات و عواطف نیست، بلکه فاکتورهای عینی رول تعیین کننده در جهت گیری های سیاسی دارند.
به نظر می رسد دو عامل و دلیل مهم برای این گرایش وجود دارد:
یک: گزارش نهادهای بین المللی، از جمله نهادهای مربوط به سازمان ملل متحد نتوانسته است، قناعت بسیاری از کشورها، به ویژه کشورهای منطقه را بگیرد؛ دو: مطالعه دو سال و نیم کشورها از شیوه ای حکومتداری طالبان و اصول نسبتا ثابت این گروه در سیاست خارجی.
این دو عامل باعث شده است که کشورهای منطقه به خصوص، ترغیب شوند که با حکومت سرپست تعامل داشته باشند تا از نزدیک هم بتوانند نگرانی های خودشان را ارزیابی بکنند و هم بتوانند مردم افغانستان را برای رسیدن به یک وضعیت مطمئن کمک کنند که بدون شک افغانستان با ثبات به مراتب بهتر از افغانستان درگیر انواع نابسامانی ها برای منطقه و جهان است.
جایگاه مردم افغانستان در تعامل کشورها با حکومت طالبان کجاست؟
بر کسی پوشیده نیست که اوضاع کنونی افغانستان نه تنها مطلوب نیست، بلکه با وضعیت مطلوب فرسنگ ها فاصله دارد. اینکه افغانستان تنها کشوری است که دختران اجازه تحصیل ندارند، زنان و دختران از کار در نهادهای دولتی و خصوصی منع شده اند، محدودیت های شدید اجتماعی بر زنان و دختران تحمیل شده است، یک واقعیت تلخ است.
بدین جهت از لحاظ اخلاقی و عاطفی تعامل با طالبان ممکن است بی تفاوتی نسبت به این محرومیت ها عنوان شوند؛ اما حقیقت این است که تعامل با طالبان در واقع باز کردن باب گفتگو با در نظرداشت شرایط و اوضاع و احوال عینی افغانستان و منطقه، به منظور رسیدن به یک راه حل واقعی، مطمئن و قابل اجرا، برای عبور از وضعیت موجود و رسیدن به وضعیت مطلوب است که بدون شک منافع مردم افغانستان در متن این راه حل قرار دارد.
مطلوبیت تعامل کشورها با حکومت طالبان
تعامل کشورها با حکومت طالبان به دلایل چند مطلوب است:
- یکی از مشکلات بنیادی در قضیه ای افغانستان مسأله شناختی و معرفتی بوده است؛ بسیاری از تصمیمات ناکام گذشته ناشی از عدم شناخت کافی از وضعیت عینی جغرافیا، مردم، فرهنگ و باورهای مردم افغانستان بوده است.
- بدون تعامل، گفتگو و تبادل نظر و مطالعه مستقیم اوضاع جاری و فاکتورهای ذی دخل در افغانستان شناخت کافی میسر نیست.
- برای رسیدن به یک راه حل اساسی که مبتنی بر واقعیت های عینی جامعه افغانستان باشد، تعامل با گروه طالبان نه تنها مطلوب، بلکه یک ضرورت انکار ناپذیر است.
بنابراین لازم است جامعه بین المللی به ویژه کشورهای منطقه، اخصا همسایه های افغانستان، وارد تعامل بیشتر با حکومت طالبان گردد که از این طریق هم می تواند ملاحظات منطقی و معقول خودشان را در یک فضایی گفتمانی و دوستانه مطرح کنند و هم مردم افغانستان را در راستای دستیابی به یک راه حل بنیادی، مطمئن و مبتنی بر واقعیت های عینی جامعه کمک کنند.
جاوید یوسفی
