بایدها و نبایدها در دور دوم نشست سازمان ملل متحد درباره افغانستان
برپایه ی گزارشها قرار است در هفته های آینده، سازمان ملل متحد میزبان نشستی درباره افغانستان باشد. دور نخست این نشست در قطر برگزار شد که در آن علاوه بر دبیر کل سازمان ملل، نمایندگان ویژه کشورها و سازمان های بین المللی نیز حضور داشتند. اکنون قرار است دومین دور ننشست سازمان ملل متحد درباره افغانستان به منظور «چگونگی مواجهه واحد کشورها در قبال حکومت طالبان» برگزار گردد.
گذشته از اینکه بعید است که کشورها با منافع ملی مختلف بتوانند به دستور کار واحدی در زمینه مواجهه با حکومت طالبان برسند، ولی با این وجود آن گونه که از اظهارات برخی از مقامات سازمان ملل قبل از نشست اول برداشت شد و حتی حاشیه هایی نیز به وجود آورد، رای و نظر برخی کشورها، خروج از این وضعیت و حرکت به سمت تعامل با حکومت طالبان است.
با نزدیک شدن به زمان برگزاری این نشست، تحرکات و پویایی بازیگران را می توان شاهد بود. دیدارهای فریدون سینیرلی اوغلو نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل برای تهیه گزارشی در این زمینه و دیدارهای نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان با جناح های مختلف داخل افغانستان و همچنین نشست نمایندگان ویژه برخی کشورهای اروپایی در ایتالیا درباره افغانستان، دلالت بر این نکته دارند که بازیگران مختلف در پی کسب آمادگی برای نشست سازمان ملل درباره افغانستان استند.
بر پایه ی آنچه که یاد آوری گردید با آنکه بازیگرانِ عمده ی مسئله ی افغانستان در این روزها در تب و تلاش استند، اما فعالیت های از سوی نمایندگان واقعی مردم افغانستان که در پی تامین مطالبات حقیقی مردم این کشور باشد، در حال حضور به چشم نمی خورد. در حالیکه انتظار می رود نتایج این نشست بایستی تحولات عمیق و مثبتی را برای مردم افغانستان به بار آورد. به همین دلیل در این نوشته تلاش می گردد تا بایدها ونبایدهای واقعی را در مورد نشست سازمان ملل متحد درباره افغانستان مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم.
بایدهای قابل توجه در نشست سازمان ملل متحد درباره افغانستان
در دور اول نشست سازمان ملل متحد که با شرکت نماینده گان کشورهای مختلف و از جمله رئیس این سازمان در دوحه بر گزار گردیده بود، مطالبات و خواسته های مردم افغانستان در نظر گرفته نشد و یا دست کم تامین نگردید. به همین دلیل مردم افغانستان انتظار دارند که سازمان ملل متحد بتواند در این دور، حداقل به بعضی از خواسته های آنها توجه کند.
اولا اینکه نشست سازمان ملل متحد برای افغانستان بایستی بتواند نتایجی مثبت و ملموسی را در وضعیت حاکم در افغانستان به بار آورد. فقر و بحران گرسنگی، تبعیض و محدودیت های عظیمی که اکنون دامنگیر افغانهاست، در طول تاریخ بی سابقه اند. از این رو انتظار می رود که جامعه ی جهانی و سازمان ملل متحد در نشست پیشرو بتواند به گوشه ی از مشکلات مردم افغانستان توجه نمایند.
ثانیا، با آنکه منافع هر یکی از کشورهای همسایه افغانستان و منطقه آنها مهم و حیاتی است، اما تحت هیچ شرایطی نباید مردم افغانستان قربانی منافع کشورها و دولت های دیگر شوند. زیرا بیش از دو دهه در دوران «جمهوریت» و طی دو سال گذشته که افغانستان در کنترول طالبان است، مادام منافع مردم افغانستان قربانی سیاست های شریرانه ی آمریکا و غرب گردیده اند. از اینرو در نشست سازمان ملل متحد درباره افغانستان، انتظار می رود که جامعه ی جهانی و سازمان ملل متحد بتواند دست مداخله گرانی آمریکایی را از امور افغانستان کوتاه نمایند.
ثالثا؛ بیش از دو سال است که افغانستان با آنکه در بحران عمیق فرو رفته اند، تحریم های آمریکا نیز بر غلظت و قذارت این وضعیت افزوده است و زندگی میلیونها انسان را در این کشور باخطر مرگ مواجه نموده اند. چنانچه مطابق اظهارات بسیاری از مقامات کشورهای منطقه که مستقیما با مسئله ای افغانستان در ارتباط اند، تحریم های آمریکا را یکی از موانعی جدی در قبال حل بحران کنونی افغانستان می داند. به همین دلیل انتظار می رود که سازمان ملل و جامعه جهانی بتواند در حال حاضر حداقل سایه ی سنگین تحریم های آمریکا را از سر مردم افغانستان بر دارد.
رابعا؛ جامعه جهانی و به ویژه سازمان ملل متحد بایستی در نشست پیشرو، از تمام ظرفیتها و امکانات، جهت رونق مبادلات تجاری و اقتصادی افغانستان با کشورهای منطقه و همسایه حمایت کنند. زیرا در طول دو دهه دوران «جمهویت» و همچنین طی دوسال اخیر که امارت اسلامی طالبان در افغانستان حاکم است، اقتصاد این کشور همچنان به کمک های خارجی وابسته اند. از اینرو سازمان ملل متحد بایستی مسیرها و کانال های قانونی و لازمی را جهت تامین افزایش تجارت افغانستان با کشورهای همسایه تسهیل نمایند.
نبایدهای لازم در نشست سازمان ملل متحد درباره افغانستان
بحرانِ کنونی در افغانستان چنان عمیق و فراگیر اند که مطابق گزارش های منابع موثق تقریبا بیش از 23 میلیون نفر در افغانستان به شدت با گرسنگی و فقر مواجه اند. از طرف دیگر تقریبا دو سال است که حقوق بنیادین زنان و اقلیت ها پیوسته تضییع می گردد. از اینرو لازم است که نماینده گان کشورها و سازمان ملل متحد در نشست پیشرو موارد ذیل را جدا در نظر بگیرند.
- عامل اصلی بحران کنونی افغانستان، آمریکاست. بنابراین مردم افغانستان انتظار دارند که آمریکا و متحدان این کشور نباید بیشتر از این اجازه ی دخالت در امور افغانستان را داشته باشد. از اینرو توقع همه ی مردم افغانستان اینست که یکی از نتایج نشست سازمان ملل امتناع از دخالت و حضور نمایندگی آمریکا در امور افغانستان باشد.
- گروه های تروریستی فعال در افغانستان به ویژه داعش، مورد حمایت مستقیم آمریکاست. در شرایط کنونی مردم افغانستان امیدوار است که در نشست سازمان ملل متحد درباره افغانستان، جامعه جهانی و مسئولین این سازمان نباید از کنار این موضوع به راحتی عبور کنند و یا مسئله ی با این اهمیت را نادیده بگیرند.
- نشست سازمان ملل متحد درباره افغانستان نباید متمرکز به تامین منافع دولت ها در افغانستان باشد. به دلیل اینکه نماینده گان واقعی مردم افغانستان در این نشست ممکن است حضور نداشته باشند، بنابراین این وظیفه ی سازمان ملل متحد است که منافع مردم افغانستان را در نظر داشته باشد و جهت حل بحران جاری افغانستان تصمیم اتخاذ نماید.
- یکی از مشکلات عمیق افغانستان در حوزه ی اقتصاد است. از اینرو در نشست سازمان ملل متحد درباره افغانستان نباید مسئله ی اقتصاد این کشور ساده انگاشته شود. بایستی تمام کانالها و مسیرها جهت گسترش و توسعه ی اقتصاد و تجارت افغانستان با کشورهای منطقه و جهان و باالخصوص کشورهای همجوار و همسایه تسهیل گردد.
- افزون بر اینکه افغانستان با بحران عمیق و فراگیر رو به رو است، زلزله ی هرات، بازگشت مهاجرین و زمستان پیشرو بدون تردید بحران کنونی را چندین برابر خواهد کرد. از اینرو انتظار می رود که در نشست پیشرو جامعه جهانی و سازمان ملل متحد نباید بحران کنونی افغانستان را سیاسی و صرفا به نوع تعامل کشورها با طالبان تقلیل دهد. بلکه تمام ابعاد بحران جاری در افغانستان در نظر گرفته شود.
نقیب الله جمشید
