درباره ­ی سیاست ها و تاکتیک های تحریک طالبان پاکستان(TTP)

تحریک طالبان پاکستان (TTP)که به عنوان طالبان پاکستان شناخته می شود، بزرگترین سازمان شبه نظامی است که از سال 2007 به اینطرف، علیه دولت پاکستان می جنگد. به گفته سازمان ملل، تحریک طالبان پاکستان همچنین دارای چندین هزار جنگجو در افغانستان است که در دو طرف مرز (افغانستان و پاکستان) مستقر استند.

اگرچه اقدامات نظامی پاکستان، حملات جنگنده ­های هواپیماهای بدون سرنشین ایالات متحده و درگیری‌های داخلی (درون گروهی)، منجر به افول تحریک طالبان پاکستان از سال 2014 تا 2018 شد، اما این گروه شبه‌نظامی از زمانی که طالبان افغانستان و دولت ایالات متحده یک توافق صلح را در فیبروری سال 2020 امضا کردند، تجدید حیات قابل توجه را تجربه نموده است.

چنانچه پس از موفقیت طالبان افغانستان در میز مذاکره دوحه در برابر آمریکا، در سال 2020، ده گروه ستیزه جوی مخالف دولت پاکستان با TTP ادغام شدند که از جمله، سه شاخه پاکستانی وابسته به القاعده و چهار جناح اصلی که در سال 2014 از TTP جدا شدند، بودند. به دنبال این ادغام ­ها، حملات خشونت ­بار TTP  افزایش یافت و در آگست 2021 که طالبان افغانستان دوباره در این کشور به قدرت بازگشت، عملیات و فعالیت­ های TTP به اوج خود رسید.

پس از اینکه TTP مشکلات و چالش های عمیق امنیتی را در قبال دولت پاکستان ایجاد نمودند، اسلام آباد با میانجی گری طالبان افغانستان، با این گروه مذاکرات و گفتگوهای بی نتیجه را آغاز نمود که در نهایت شکست گفتگوهای صلح دولت پاکستان و TTP  باعث گردید که روابط اسلام آباد و کابل نیز به تیرگی و سردی بگراید.

به دلیل اینکه TTP ریشه­ ها و پیوندهای عمیق تاریخی با طالبان افغانستان، القاعده و حتی دولت اسلامی ولایت خراسان (داعش) دارد و تحرکات این گروه نه تنها روابط افغانستان با پاکستان و همسایگانش را تحت تاثیر قرار می­ دهد، بلکه امنیت کل منطقه را نیز متاثر می­ سازد، مطالعه­ ی سیاست ­ها و تاکتیک­ های عملیاتی این گروه، در شرایط کنونی از هر نگاه لازم و ضروری است. به همین دلیل در این یادداشت سعی می گردد به ریشه ها، سیاست ها و تاکتیک های نظامی و عملیاتی TTP  پرداخته شود.

• ریشه های TTP

مناطق قبایلی پاکستان که عمدتاً در مرز با افغانستان قرار دارند، از دیرباز تحت تأثیر ایدئولوژی‌های مذهبی و قومی بوده‌اند. این مناطق به دلیل ساختارهای اجتماعی خاص و کمبود حضور دولت مرکزی، مستعد شکل‌گیری گروه‌های شبه‌نظامی و افراط‌گرا بودند. چنانچه بسیاری از گروه ­ها و افراد از این مناطق در زمان انقلاب مردم افغانستان علیه تهاجم شوروی، با تشویق و ترغیب دولت پاکستان با افغانها همکاری نمودند.

با این حال، پس از اینکه آمریکا در سال 2001 به افغانستان تجاوز نمود و جنگ جهانی علیه تروریسم را به راه انداخت و پاکستان نیز از ایالات متحده و متحدانش حمایت کردند، هسته های جهادگرای پاکستانی که در مناطق قبایلی زندگی مستقر بودند و بر اثر ترغیب و تشویق اسلام آباد، در جنگ مقدس علیه اتحاد شوروی در افغانستان شرکت نموده بودند، از دولت پاکستان روی گرداندند. زیرا همکاری دولت پاکستان با آمریکا و ناتو از منظر گروه های جهاد گرای پاکستانی، در حقیقت خیانت به آرمان و هدف اصلی تشکیل و تاسیس پاکستان در سال 1947 بود.

چنانچه TTP ادعا دارد که هدف آن مبارزه مسلحانه­ برای ایجاد یک نظام سیاسی اسلامی در پاکستان بر اساس تفسیر این گروه از شریعت است، وظیفه ­ای که به گفته TTP هدف اصلی تأسیس پاکستان در سال 1947 بود. به همین دلیل در سال ۲۰۰۷، چندین گروه شبه‌نظامی فعال در مناطق قبایلی با هم متحد شدند و تحریک طالبان پاکستان (TTP) را تشکیل دادند. این اتحاد تحت رهبری بیت‌الله محسود قرار گرفت که به عنوان اولین رهبر TTP شناخته می‌شود.

• اهداف و سیاست های تحریک طالبان پاکستان (TTP)

اهداف و سیاست های طالبان پاکستانی از سال 2007 تا اکنون دچار فراز و فرود های متعدد بوده است. زمانی که این گروه تحت تاثیر القاعده قرار داشت، اهداف TTP مطابق به برنامه های القاعده، فراتر از پاکستان بود، اما پس از فاصله گرفتن از القاعده و همچنان یکسری تحولات داخلی در درون این گروه، اهداف و سیاست های TTP معطوف به پاکستان گردید. با همه حال اهداف و سیاست های TTPرا می توان در محور های ذیل خلاصه نمود:

• TTP به دنبال برقراری حکومت اسلامی مبتنی بر شریعت در پاکستان است. رهبران این گروه، می‌خواهند قوانین شریعت را در سراسر کشور اجرا کنند و نظام قضایی اسلامی را جایگزین نظام قضایی فعلی کنند.
• TTP به دولت پاکستان به عنوان یک دولت نامشروع نگاه می‌کند و می‌خواهد آن را سرنگون کند. این گروه به طور مکرر به نیروهای امنیتی، تأسیسات دولتی و اهداف غیرنظامی حمله می‌کند.
• TTP به شدت با حضور نیروهای نظامی خارجی در منطقه، به ویژه نیروهای ایالات متحده، مخالف است.
• TTP با سایر گروه‌های جهادی در منطقه، از جمله القاعده و شبکه حقانی، همکاری می‌کند. این همکاری‌ها به تبادل منابع، اطلاعات و تاکتیک‌های نظامی منجر می‌شود.
• TTP به طور مکرر به حملات تروریستی در سراسر پاکستان دست می‌زند. این حملات شامل انفجارهای انتحاری، ترورهای هدفمند و حملات به مراکز مذهبی و آموزشی است.

این سیاست‌ها و اهداف باعث شده‌اند که TTP به عنوان یک تهدید جدی برای امنیت و ثبات در پاکستان و منطقه شناخته شود. دولت پاکستان و جامعه بین‌المللی تلاش‌های زیادی برای مقابله با این گروه و کاهش تأثیرات آن بر امنیت منطقه انجام داده‌اند. اما همانطور که دیده می ­شود، TTP در حال حاضر رو به رشد است و طی سالهای اخیر، موفق گردیده که جایگاه شان را به عنوان یکی از گروه های جهادگرا، تثبیت سازد.

• تاکتیک­ های نظامی و حملات تحریک طالبان پاکستان (TTP)

نسل جدید اعضای TTP مهارت های خاص جنگی از خود نشان داده است. به همین دلیل آنها در قبال دولت پاکستان به موفقیت های قابل توجه دست یافته اند. با این حال برخی از تاکتیک‌های عملیاتی طالبان پاکستانی را می توان به صورت ذیل خلاصه کرد:

حملات انتحاری: یکی از تاکتیک‌های رایج TTP استفاده از حملات انتحاری در مناطق پرجمعیت یا اهداف مهم نظامی و دولتی است. این حملات باعث خسارات جانی و مالی زیادی می‌شوند.

حملات مسلحانه: TTP معمولاً به پایگاه‌های نظامی، پولیس و سایر نیروهای امنیتی حمله می‌کند. این حملات شامل تیراندازی، استفاده از مواد منفجره و کمین است.

بمب‌گذاری‌ها: طالبان پاکستانی از بمب‌های دست‌ساز (IED) برای حملات خود استفاده می‌کند. این بمب‌ها در سرک­ها، موترها و ساختمان‌ها کار گذاشته می‌شوند.

آدم‌ربایی و گروگان‌گیری: این گروه برای تأمین مالی فعالیت‌های خود و همچنین برای ایجاد رعب و وحشت در بین مردم، اقدام به آدم‌ربایی و گروگان‌گیری می‌کند.

تبلیغات و جنگ روانی: طالبان پاکستانی از رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و تبلیغات مختلف برای جلب حمایت و ترویج ایدئولوژی خود استفاده می‌کند. این گروه تلاش می‌کند تا با استفاده از این ابزارها، مردم را به پیوستن به صفوف خود ترغیب کند.

نفوذ به مناطق روستایی و شهری: TTP تلاش می‌کند تا با نفوذ به جوامع محلی، حمایت مردم را به دست آورد. آنها به ویژه در مناطق قبایلی و دورافتاده که دسترسی دولت به آنها محدود است، فعالیت می‌کنند.

حملات چریکی و جنگ نامنظم: طالبان پاکستانی از تاکتیک‌های جنگ چریکی استفاده می‌کند که شامل حملات کوچک و ناگهانی به نیروهای دولتی و سپس عقب‌نشینی به مناطق امن است.

این تاکتیک‌ها به طالبان پاکستانی کمک کرده تا نفوذ و تأثیر خود را در مناطق مختلف پاکستان گسترش دهد و به چالش‌های امنیتی برای دولت پاکستان بیفزاید. بنابراین در حال حاضر، TTP با سیاست ها و تاکتیک­ های ماهرانه­ ی که روی دست گرفته است، موفق گردیده تا افزون بر اینکه بی ثباتی و ناامنی را در پاکستان افزایش دهد، به عنوان یک گروهِ جهادگر و قابل توجه نیز عرض اندام نماید.

عایشه ببرک خیل