پیام رهبر طالبان
جهان اسلام امروز در پیچیده‌ترین و حساس‌ترین لحظات تاریخ معاصر خود به سر می‌برد. از یک سو مسلمانان در گستره‌ای عظیم، جمعیتی میلیاردی و سرزمینی پهناور را در اختیار دارند و از سوی دیگر، درگیر بحران‌هایی استند که از تفرقه و نزاع‌های داخلی سرچشمه می‌گیرد. جنگ‌های خونین در کشورهای اسلامی، نزاع‌های فرقه‌ای، اختلافات سیاسی میان دولت‌ها و بازیگری قدرت‌های بیگانه، سیمای امروز امت اسلامی را شکل داده است
در چنین فضایی، انتشار نوار صوتی رهبر طالبان که در آن بر اتحاد مسلمانان تأکید می‌شود، اكنون پرسشی اساسی را به ذهن متبادر می‌سازد: آیا این دعوت می‌تواند راهی برای برون‌رفت از وضعیت بغرنج کنونی باشد یا در میان گرد و غبار بدبینی‌ها و خاطره‌های تلخ، صرفاً شعاری بی‌اثر خواهد بود؟
پیام رهبر طالبان؛ دعوت از امت اسلامی برای همبستگی
ملا هبت‌الله آخندزاده در یک پیام صوتی، با صراحت و تأکید فراوان بر ضرورت وحدت امت اسلامی سخن می‌گوید. او مسلمانان جهان را به اتحاد و یکصدایی دعوت می‌کند و با اشاره به تجربه تاریخی فرعون، هشدار می‌دهد که دشمنان اسلام با بهره‌گیری از همان سیاست دیرینه «تفرقه بینداز و حکومت کن»، مسلمانان را به جنگ و نزاع کشانده‌اند.
این تعبیر، برگرفته از قرآن، نه تنها بار معنایی تاریخی دارد بلکه به روشنی وضعیت امروز جهان اسلام را توصیف می‌کند؛ جایی که امت به جای همگرایی در برابر دشمن مشترک، درگیر نزاع‌های درونی است. آخندزاده در ادامه خواستار پایان دادن به اختلافات می‌شود و یادآور می‌گردد که راه پیروزی و عزت مسلمانان، تنها در بازگشت به وحدت و کنار گذاشتن نزاع‌ها نهفته است.
سیاست فرعونی و بازتاب آن در جهان اسلام امروز
دعوت رهبر طالبان از امت اسلامی به اتحاد، اگرچه در بستر سیاسی خاصی مطرح می‌شود، اما ریشه در آموزه‌های بنیادین اسلام دارد. قرآن کریم مسلمانان را به اعتصام به حبل‌الله فرا می‌خواند و از آنان می‌خواهد که دچار تفرقه نشوند. پیامبر اسلام نیز امت را به همبستگی دعوت کرد و آن را ضامن قدرت و استواری جامعه اسلامی دانست.
تاریخ نیز گواه آن است که هرگاه مسلمانان توانستند حول محور مشترکات خود متحد شوند، تمدنی درخشان آفریدند و هر زمان که اختلافات بر آنان چیره شده، به ضعف و انحطاط افتادند. در این چارچوب، سخنان رهبر طالبان را می‌توان کوششی برای یادآوری یک اصل فراموش‌شده دانست؛ اصلی که اگرچه بارها تکرار شده، اما همچنان در عمل به حاشیه رانده می‌شود.
انتخاب اصطلاح «سیاست فرعونی» در سخنان آخندزاده نیز معنا و پیامی خاص دارد. فرعون در تاریخ قرآن نماد حاکمی است که برای تثبیت سلطه خود، مردم را به دسته‌ها و گروه‌های متخاصم تقسیم می‌کرد. او آگاه بود که جامعه متفرق، توان ایستادگی در برابر استبداد را ندارد. همین سیاست در طول تاریخ توسط استعمارگران غربی و قدرت‌های سلطه‌گر ادامه یافته است. آنان با دامن زدن به اختلافات مذهبی، قومی و سیاسی، جهان اسلام را به میدان جنگ‌های داخلی تبدیل کردند.
نزاع‌های مذهبی در کشورهای عربی، درگیری‌های قومی در میان مسلمانان و حتی شکاف‌های سیاسی میان کشورهای اسلامی، همگی در امتداد همان سیاست فرعونی قابل تحلیل‌اند. بدین‌سان، هشدار رهبر طالبان نه تنها یک یادآوری تاریخی، بلکه تبیین واقعیتی است که مسلمانان امروز با پوست و خون خود تجربه می‌کنند.
اتحاد مسلمانان؛ ضرورت امروز و فردای امت اسلامی
اهمیت پیام رهبر طالبان وقتی دوچندان می‌شود که زمان انتشار آن را در نظر بگیریم. پیام آخندزاده هم‌زمان با هفته وحدت منتشر شد؛ ایامی که یادآور میلاد پیامبر اسلام و تجلی مشترکات امت اسلامی است. هفته وحدت از اساس فرصتی برای نزدیکی دل‌ها و کاهش فاصله‌هاست.
از سوی دیگر، هم‌زمانی این پیام با حمله رژیم صهیونیستی به قطر نیز معنای نمادینی دارد. در شرایطی که دشمن آشکار امت اسلامی دست به تجاوز زده است، تأکید بر اتحاد مسلمانان به‌مثابه پاسخی مستقیم به این تهدید بیرونی تلقی می‌شود.
اتحاد مسلمانان اگر تحقق یابد، پیامدهای عمیق و گسترده‌ای خواهد داشت. در سطح سیاسی، مسلمانان می‌توانند به قدرتی بدل شوند که در برابر سیاست‌های سلطه‌جویانه غربی و رژیم صهیونیستی بایستند. در سطح اجتماعی، اتحاد به معنای کاهش نزاع‌های خونین فرقه‌ای و قومی است که سال‌هاست پیکر امت را زخمی کرده است.
در سطح فرهنگی، همگرایی می‌تواند هویت مشترک اسلامی را در برابر هجمه‌های فرهنگی و تبلیغاتی غرب احیا کند. حتی در عرصه اقتصادی، اتحاد میان کشورهای مسلمان می‌تواند آنان را از وابستگی به شرق و غرب رها سازد و ظرفیت‌های عظیم طبیعی و انسانی جهان اسلام را در خدمت رفاه امت اسلامي قرار دهد.
با این حال، موانع جدی نیز وجود دارد. اختلافات مذهبی و فقهی، که از گذشته‌های دور ریشه دوانده، همچنان در بسیاری از جوامع اسلامی شعله‌ور است. منافع سیاسی دولت‌ها نیز اغلب بر منافع امت اولویت دارد و اتحاد مسلمانان مستلزم گذر از این محاسبات کوتاه‌مدت است. نفوذ قدرت‌های خارجی نیز عاملی است که همواره وحدت را به چالش کشیده و شکاف‌های موجود را عمیق‌تر کرده است.
با وجود تمام این چالش‌ها، پیام رهبر طالبان می‌تواند راهی برای خروج از بحران‌های کنونی امت اسلامی باشد. زيرا فارغ از جایگاه طالبان و فارغ از قضاوتها درباره عملکرد این گروه، اصل پیام یعنی دعوت به اتحاد مسلمانان ضرورتی حیاتی و گریزناپذیر است.
قرآن و سنت پیامبر بارها بر آن تأکید کرده‌اند و تاریخ نیز بارها ضرورت آن را ثابت کرده است. اگر امروز مسلمانان به جای تمرکز بر اختلافات، بر مشترکات تأکید کنند، اگر رسانه‌ها منصفانه چنین پیام‌هایی را بازتاب دهند و اگر دولت‌های اسلامی فراتر از مرزهای ملی بیندیشند، شاید بتوانند بار دیگر جایگاه از دست‌رفته امت اسلامی را احیا کنند.
اتحاد مسلمانان امروز نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت تاریخی است. پیامی که از قندهار تا قاهره، از تهران تا جاکارتا باید طنین‌انداز شود. سخنان رهبر طالبان، فرصتی است برای بازاندیشی در این ضرورت. اگر این فرصت از دست برود، امت اسلامی همچنان در گرداب تفرقه گرفتار خواهد ماند. اما اگر جدی گرفته شود، می‌تواند آغاز فصلی نوین در تاریخ جهان اسلام باشد؛ فصلی که در آن مسلمانان با وحدت و همبستگی، بار دیگر بر جایگاه شایسته خود در عرصه جهانی دست یابند.
عايشه ببرک خیل
