وقتی قدرت های پیشین ضد طالبان دور هم جمع می شوند، انتظاری که از آنها می رود اتحاد و اقدام عملی کارساز است. اما کیست که نداند افرادی در نشست ویانا اتریش که دومین نشست مخالفین طالبان است شرکت کرده اند، سیاسیون فراری هستند که نه در دوران قدرت و نه در یک سال گذشته، کار مهمی برای مردم افغانستان نکرده اند. اینکه به اسم شرکت در اجلاس برای سیر و سیاحت به اروپا بروید و چند روز بخورید و بخوابید، دردی از مردم افغانستان دوا نمی کند. ما تنها زمانی نیات شما را باور می کنیم که تحول مثبتی ببینیم، دور هم نشستن و حرف زدن از هر کسی بر می آید.
نشست ویانا برای دومین سال پیاپی
نشست ویانا روز دوشنبه 4 ثور با حضور 30 تن از مخالفان حکومت طالبان کار خود را آغاز کرد و قرار است تا روز چهارشنبه ادامه یابد. طبق گفته ها در مورد آجندای این نشست، هدف ایجاد هماهنگی و انسجام بین گروه‌های مخالف حکومت طالبان بیان شده است. گروه ها و افرادی که مدتهاست خود اختلاف نظر دارند.
اين دومین كنفرانسی است که انستیتوت امور بين‌المللى اتریش برگزار کرده است تا در مورد اقدامات سیاسی هماهنگ و ایجاد ائتلافی علیه طالبان بحث و گفتگو کنند. نخستین نشست ویانا در ۲۴ سنبله سال گذشته (15 سپتمبر 2022) در ویانا برگزار شد و سه روز ادامه یافت که در پایان، اشتراک‌کنندگان در یک اعلامیه‌ی مشترک بر حل معضل افغانستان از راه گفت‌وگوهای سیاسی و حمایت از مقاومت مردم افغانستان برای تأمین «خواست‌های مشروع و حق‌طلبانه‌ی‌شان» تأکید کرده بودند.
گفته می شود نشست ویانا پشت درهای بسته برگزار شده و رسانه‌ها هنوز به محتوای کامل سخنرانی‌ها دسترسی ندارند. چهره‌های سیاسی، فعالان حقوق بشر، مقام‌های سابق و اعضای پارلمان، دیپلومات‌ها، روزنامه‌نگاران و روشنفکران به این نشست دعوت شده‌اند که برخی به صورت مجازی درآن سخنرانی خواهند کرد. دفتر جبهه مقاومت ملی در بیانیه ای گفته است که در نشست ویانا، در مورد چگونگی فشار بر طالبان و راه های خروج افغانستان از بحران کنونی بحث و تبادل نظر خواهد شد.
این نشست درحالی در حال برگزاری است که مخالفان طالبان می گویند که تا زمانی که طالبان تحت فشار شدید قرار نگیرند، مواضع خود را تغییر نخواهند داد، در عین حال برخی ناظران می گویند که مخالفان طالبان، بین خود هماهنگ و متحد نیستند.
چهره های شاخص حاضر و غایب در نشست ویانا
از جمله چهره های سرشناس حاضر در نشست، احمد مسعود رهبر جبهه مقاومت ملی، داکتر رنگین دادفر اسپنتا وزیر خارجه پیشین افغانستان و فوزیه کوفی، عضو پیشین مجلس نماینده‌گان هستند. همچنین طبق گزارشات، صلاح‌الدین ربانی رهبر یکی از شاخه‌های جمعیت اسلامی، محمد محقق رهبر حزب وحدت، عبدالرشید دوستم، سیدجواد طیب، لطف‌الله نجفی‌زاده، زلمی رسول وزیر امور خارجه پیشین، مسعود اندرابی سرپرست وزارت امور کشور حکومت غنی و رحمت‌الله نبیل رئیس امنیت ملی حکومت پیشین نتوانستند در این نشست کنند.
شایعاتی پیرامون دلیل عدم حضور چهره هایی چون صلاح الدین ربانی مطرح شده که عدم حضور آنان ممکن است به علت اختلافات اساسی آنان با جبهه مقاومت ملی بوده باشد. اما هنوز اعلام رسمی مبنی بر دلایل عدم حضور این افراد بیان نشده است. تنها رحمت‌الله نبیل روز دوشنبه در توییتر نوشت که «به دلیل مصروفیت‌های از قبل تنظیم شده» نتوانسته در جلسه شرکت کند و برای شرکت کنندگان آرزوی موفقیت کرد.
با توجه به وضعیت کنونی افغانستان، ضروری است که نزدیکی نظریات در قبال حل معضله افغانستان را در اولویت قرار دهیم و از هر تلاشی که سرآغاز و‌در نهایت منجر به اجماع و گفتگوی سازنده گردد، قدردانی کنیم. یکی از این تلاش ها برگزاري نشست ویانا است. ١/٢ pic.twitter.com/x1frJOuCbt
— Rahmatullah Nabil (@RahmatullahN) April 24, 2023
به دلیل مصروفیت های از قبل تنظیم شده، متأسفم که نمى توانم در دور دوم نشست ویانا شرکت کنم. برای برگزار كننده ها و شرکت کنندگان اين نشست آرزوی موفقیت دارم. ٢/٢
— Rahmatullah Nabil (@RahmatullahN) April 24, 2023
موثریت نشست ویانا
در اینکه چنین نشست هایی برای بهبود وضعیت افغانستان ضروری هستند شکی نیست، اما اینکه شرکت کنندگان در این نشست کارنامه موفقی در افغانستان ندارند نگران کننده است. جدای از این، چرا باید همچین نشست هایی به درخواست خارجی ها انجام شوند؟
از پیش از به قدرت رسیدن طالبان، سال ها بحث “گفتگوهای بین الافغانی” نقل مجالس بود. نشستی که چندین بار به میزبانی قطر برگزار شد، اما هیچگاه به صلح بین الافغانی منجر نشد. همین امر بیانگر ناکام بودن دخالت خارجی ها در امور افغانستان است. نشستی که به خواست خارجی ها درباره ی مسائل افغانستان برگزار شود، هیچ تاثیر مثبتی بر سرنوشت شهروندان افغانستان و صلاح کشور نخواهد داشت. همانطور که چنین نشست هایی در گذشته بارها برگزار شده، اما نتیجه مثبتی نداشته اند.
نشست ویانا برای ائتلاف مخالفان یا اقناع جامعه جهانی؟
هدف اصلی نشست ویانا، اعتماد سازی میان چهره های سیاسی است که در خارج از افغانستان تلاش می کنند اوضاع کشور را بهبود بخشند. اما باید از آنها سوال کرد چرا زمانی که در قدرت بودید نتوانستید اوضاع افغانستان را تغییر دهید و برای مردم خود گام مثبتی بردارید؟
نشست ویانا تنها در صورتی مثمر ثمر خواهد بود که منجر به تصمیمات مهم و گفتگو با امارت اسلامی و همچنین پشتیبانی جامعه جهانی ازنتایج این نشست شود. حمایت جامعه بین الملل است که به چنین نشست هایی اعتبار می بخشد.
سه معضل بزرگ افغانستان در حال حاضر فقر، مهاجرت و منع تحصیل و کار زنان هستند، نشستی که نتواند منجر به حل این معضلات شود، حتا ارزش برگزاری ندارد.
باید منتظر چهارشنبه و پایان نشست ویانا و انتشار بیانیه پایانی ماند، هر چند این بیانیه ها هیچگاه به عمل نرسیده است و در حد شعار باقی مانده است. به قول اسدالله ندیم کارشناس نظامی، این اجلاس با کمبود سیاستمداران برجسته و بازیگران استراتژیست مواجه است، پس به نتیجه‌دهی و اثر گذاری آن امیدی نیست.
جهان برای تغییر وضعیت افغانستان پلن قابل توجهی ندارد، افغان ها خود باید دست به کار شوند. راه حل مناسب یک گفتگوی بین الافغانی واقعی و مشارکت واقعی مردم افغانستان در تصمیم گیری ها است. نگذارید روزی برسد که نه طالبانی بماند، نه جانی به پیکر افغانستان!
محسن شاه رفیعی، تحلیلگر سیاسی
