افغانستان و معضل مواد مخدر
طالبان در امر مبارزه با مواد مخدر گام های بلندی را برداشته اند، یکی از گام‌های قابل توجه طالبان، ممنوعیت کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان بود که در سال 2022 اعلام شد. رهبر طالبان، هبت‌الله آخوندزاده، با صدور فرمانی کشت، تولید، و قاچاق مواد مخدر را ممنوع کرد و تأکید نمود که این اقدامات برای کاهش تولید مواد مخدر انجام شده است. چنانچه پس از فرمان رهبر طالبان گزارش های سازمان های بین المللی، کاهش بیش از 90درصدی کشت و تولید مواد مخدر را در افغانستان نشان می دهد.
بااین حال، گزارش‌ها نشان می‌دهند که از زمان تسلط مجدد طالبان، قیمت مواد مخدر مانند تریاک افزایش یافته است و قاچاق مواد مخدر همچنان به صورت فزایند ادامه دارد که موفقیت طالبان در امر مبارزه مواد مخدر را با تشکیک ها و تردیدها همراه ساخته است. از همین رو لازم است که پرسش های اساسی طرح گردد و پاسخ مقنع و منطقی داده شود. نخستین پرسش اینست که آیا افغانستان چگونه می تواند از معضل مواد مخدر نجات یابد؟ و ثانیا طالبان چگونه و در چه شرایطی می توانند در امر مبارزه با مواد مخدر موفق شوند؟
بررسی آخرین وضعیت کشت و قاچاق مواد مخدر در افغانستان
کشت مواد مخدر در افغانستان در پی اقدامات اخیر طالبان با تغییرات قابل توجهی مواجه شده است. بر اساس گزارش‌های دفتر مبارزه با جرایم و مواد مخدر سازمان ملل متحد (UNODC)، کشت تریاک یا کوکنار در افغانستان از زمان ممنوعیت اعلام شده توسط طالبان در سال 2022، تا 95 درصد کاهش یافته است. مساحت زمین‌های زیر کشت تریاک از 233 هزار هکتار به 10,800 هکتار کاهش یافته و تولید تریاک از 6200 تن در سال 2022 به 333 تن در سال 2023 رسیده است.
کاهش در کشت و تولید تریاک تأثیرات عمده‌ای بر اقتصاد و معیشت دهاقین افغان گذاشته است. بسیاری از دهاقین که به کشت تریاک به عنوان منبع اصلی درآمد خود وابسته بودند، اکنون با مشکلات اقتصادی جدی مواجه شده‌اند و درآمد آنها تا 92 درصد کاهش یافته است. این وضعیت نیاز فوری به حمایت‌های بین‌المللی و اقتصادی برای این جوامع را ضروری کرده است.
بااین حال، اما گزارش‌ها حاکی از آن است که هرچند کشت مواد مخدر کاهش یافته است، ولی قاچاق مواد مخدر صنعتی در افغانستان افزایش یافته و یا دست کم به منوال گذشته ادامه دارد. از اینرو قاچاق مواد مخدر همچنان به عنوان یک چالش بزرگ پیش روی طالبان و جامعه بین‌المللی برای مدیریت این بحران باقی مانده است. دلیل اصلی قاچاق مواد مخدر نیز بخاطر وجود انبارها و ذخیره گاه های استند که در سرتاسر افغانستان موجود است.
زیرا در طول دو دهه ی گذشته که مافیای مواد مخدر از آمریکا و غرب در افغانستان نفوذ کرده اند و از وضعیت آشفته سیاسی و اقتصادی مردم افغانستان سوء استفاده نموده اند و در قسمت ذخیره و انبار تریاک ماهرانه مدیریت داشته اند، اکنون انبارها و ذخیره گاه های متعدد در بسیاری از ولایات کشور، مملو از تریاک اند و قاچاق و پخش مواد مخدر نیز تا اتمام این انبارها ادامه خواهد داشت.
طالبان در مسیر مبارزه با مواد مخدر چگونه موفق می شود؟
مبارزه ی طالبان در قسمت کاهش کشت مواد مخدر نتیجه بخش بوده است و آنها موفق گردیده که هزاران هکتار زمین های زراعی را از وجود کشت تریاک پاکسازی نمایند، اما با این حال قاچاق مواد مخدر موفقیت آنها را زیر سایه قرار داده و جهان و به ویژه دولت های منطقه مبارزه ی طالبان با مواد مخدر را به دیده ی تردید و تشکیک می نگرند.
با این وجود همانطور که گفته شد، در حال حاضر قاچاق مواد مخدر بخاطر تولید و کشت تریاک در افغانستان نیست، بلکه به دلیل وجود انبارها و ذخیره گاه های استند که از دوره های قبل در اطراف و اکناف کشور به صورت برنامه ریزی شده مدیریت و نگهداری می شود. از اینرو لازم است تا طالبان جهت موفقیت در امر مبارزه با مواد مخدر با برنامه ریزی و مقابله ی جدی با قاچاق مواد مخدر نیز وارد میدان شود و یک رویکرد جامع و چندجانبه را دنبال کند.
طالبان اگر می خواهد که در مسیر مبارزه با مواد مخدر موفق شود، ضروری است که آنها افزون بر اینکه از طریق تجسس و پیگیری مداوم بایستی به دنبال کشف و ضبط انبارها و ذخیرهگاه های تریاک بر آیند، اقدامات ذیل را در مقابله با قاچاق و پخش آن نیز در دستور کار قرار دهد. اقداماتی که می تواند طالبان را در امر مبارزه با مواد مخدر به موفقیت برساند عبارت اند از:
تقویت قوانین و مقررات: طالبان باید قوانین و مقررات سختگیرانه‌ای برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر وضع کند و اجرای آنها را به طور موثر تضمین نماید.
کنترل مرزها: برای جلوگیری از ورود و خروج مواد مخدر، کنترل مرزها باید تقویت شود. این شامل افزایش تعداد نیروهای امنیتی در مرزها و استفاده از تکنولوژی‌های مدرن برای نظارت می‌باشد.
همکاری بین‌المللی: همکاری با سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای همسایه می‌تواند در تبادل اطلاعات و تجربیات و همچنین تامین منابع لازم برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر کمک کند.
آموزش و آگاهی‌رسانی: باید برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌رسانی گسترده‌ای برای جامعه برگزار شود تا مردم از خطرات و عواقب قاچاق و مصرف مواد مخدر آگاه شوند.
تقویت سیستم قضایی: برای مقابله موثر با قاچاقچیان، یک سیستم قضایی قوی و مستقل نیاز است که بتواند با سرعت و کارایی به پرونده‌های مربوط به مواد مخدر رسیدگی کند.
جلوگیری از تولید داخلی مواد مخدر: طالبان باید با کشت و تولید داخلی مواد مخدر به صورت جدی مبارزه کند. این شامل تخریب مزارع خشخاش و دستگیری تولیدکنندگان مواد مخدر می‌شود.
با پیاده‌سازی این اقدامات، طالبان می‌تواند به طور موثرتری با قاچاق مواد مخدر مبارزه کند و تاثیرات منفی آن بر جامعه و اقتصاد افغانستان را کاهش دهد و از عهده ی تعهداتی که به مردم افغانستان و جامعه جهانی داده است نیز بر آید و در جنگ با مواد مخدر موفق گردد.
افغانستان چگونه از معضل مواد مخدر خلاص می شود؟
معضل مواد مخدر در افغانستان یکی از بزرگترین چالش‌های اجتماعی، اقتصادی و امنیتی این کشور است. افغانستان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان تریاک در جهان محسوب می‌شود و تولید و قاچاق مواد مخدر تأثیرات گسترده‌ای بر جامعه و اقتصاد این کشور داشته است.
این کشور سال‌ها به عنوان بزرگترین تولیدکننده تریاک در جهان شناخته شده و بیشترین بخش تریاک جهانی از این کشور تأمین می‌شود. در سال‌های اخیر، تولید تریاک در افغانستان به دلایل مختلفی از جمله نفوذ مافیای غرب و امریکا در این کشور، ناامنی، فقر و فقدان فرصت‌های شغلی افزایش یافته است.
به دلیل اینکه معضل مواد مخدر یک چالش فراگیر و نهادینه شده در متن جامعه افغانستان است، لازم است در این قسمت حاکمان کشور در هماهنگی با منطقه و حتی جهان، اقدام به مقابله و مبارزه با مواد مخدر نمایند تا موفق به رهایی افغانستان از معضل مواد مخدر شود و مقابله با معضل مواد مخدر در افغانستان نیز نیازمند یک رویکرد جامع و هماهنگ است که شامل کمک‌های مالی و فنی، توسعه اقتصادی، تقویت نهادهای دولتی، همکاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای، آموزش عمومی، و پشتیبانی از خدمات صحی و درمانی می‌شود. در این مسیر، همکاری‌های بین‌المللی و همبستگی جهانی می‌تواند نقش مهمی ایفا کند و به افغانستان در مدیریت و کاهش بحران مواد مخدر کمک نماید.
مسلم اخلاقی
